Wśród szesnastu muzeów czynnych w Szardży, stolicy emiratu o tej samej nazwie nad Zatoką Perską, szczególnie ciekawe są dwa. Cywilizacji Islamu (Sharjah Museum of Islamic Civilization) oraz Sztuki (Art Muzeum). Oba mieszczą się w starej części miasta. Pierwsze przy nabrzeżu Corniche kanału Creek łączącego Zatokę Perską z laguną Chalida ( Khalid Lagoon). Drugie kilkaset metrów dalej i w drugiej od nabrzeża linii ulic, na terenie nazywanym Strefą Sztuki (Arts Area). Jest to największe muzeum sztuki w rejonie Zatoki Perskiej, które 17 kwietnia br. obchodzić będzie 20-lecie otwarcia. Chociaż w jego oficjalnych materiałach znalazłem informację, że te „wielkie zbiory sztuki”, to raptem nieco ponad 500 pozycji w kolekcji stałej.
Muzeum mieści się, w specjalnie dla niego wybudowanym trzypoziomowym gmachu, którego architektura nawiązuje do tradycyjnych arabskich suków – krytych bazarów tego regionu świata. Ma wejście od ulicy do części centralnej, w której jest m.in. klatka schodowa i windy, a z niej wchodzi się do skrzydeł gmachu.
ZBIORY SZEJKA, STAŁA KOLEKCJA I WYSTAWY CZASOWE
Inaczej jednak jak na tutejszych sukach oraz w Muzeum Cywilizacji Islamu mieszczącym się w przebudowanym jednym z nich, nie ma w nich długich i szerokich korytarzy z wejściami do sal wystawowych. Lecz sale jedna za drugą w amfiladzie, jak w starych pałacach. Nad częścią centralną gmachu wznoszą się cztery charakterystyczne wieże o wysokości dodatkowego piętra, zbudowane na planach kwadratów.
Podobnie na jego szczytach. Wstęp do tego muzeum jest bezpłatny, a czynne jest ono codziennie przez cały rok od godz. 8.00 do 20.00.
Z wyjątkiem piątków, gdy otwierane jest dopiero o 16.00 i okresu ramadanu z nieco zmienionymi godzinami. W kolekcji stałej istotną jej część stanowią zbiory miłośnika sztuki arabskiego Orientu, szejka Sultana bin Mohammeda Al Quasimi.
Są w niej dzieła malarskie z XVIII – XIX wieku, a także XX w. i współczesne z całego świata, głównie jednak muzułmańskiego. Obrazy olejne, olejne, akwarele, trochę grafiki oraz niewiele rzeźb. Ze względu na wielowiekowy koraniczny zakaz przedstawiania postaci ludzi i zwierząt, ta tematyka w sztuce islamu ma stosunkowo krótkie tradycje i dorobek.
KAMAL YOUSSEF I INNI
W odróżnieniu od wspaniałych dekoracji roślinnych i geometrycznych, ozdobnej kaligrafii czy sławnych perskich miniatur. Arabscy i w ogóle muzułmańscy twórcy ograniczali się więc przez wiele lat do malowania bądź rysowania pejzaży, architektury oraz widoków miast.
Ta tematyka nie dominuje jednak w tutejszych salach wystawowych. Zapewne dzięki temu, że oprócz zbiorów stałych, w ekspozycji znajdują się wystawy czasowe. Dobiegająca końca, gdy w niej byłem, wystawa zatytułowania Krótkie Stulecie (The Short Century).
A także wielka, podzielona na okresy twórczości, retrospektywa malarstwa egipskiego surrealisty mieszkającego i tworzącego w Pensylwanii w USA, Kamala Youssefa, rocznik 1923. Z dorobkiem już od 1939 roku, a szczególnie znaczącym w latach 50-60-tych XX w.
Do 9 stycznia 2017 trwają też wystawy dzieł Roberta Breera, Enrico Davida i Yayoi Kusamy. Zaś do 12 stycznia br. Amira Naur’a, Kamala Ishaq’a i Szkoły Chartumskiej (The Khartoum School). W kolekcji stałej znajdują się obrazy i rzeźby artystów najbardziej znanych na Bliskim Wschodzie.
ZNANI NA BLISKIM WSCHODZIE
Palestyńskiego artysty Sulejmana Mansoura, którego twórczość koncentruje się zwłaszcza na konflikcie izraelsko-palestyńskim i terytoriach okupowanych. Kuwejckiego malarza Thuraya Al-Baqsami „Inspiracie z Failaka” (Min Wahi Failaka). Jednego z pionierów nowoczesnej sztuki irackiej Jamila Hamoudi.
A także: Abdulqadera Al-Raisa, Najad Makki, Mohammeda Abdullaha Bulehya, Mohhameda Al-Qassaba, Obada Soroura i innych. Nazwiska te u nas, a zapewne także w Europie, niewiele, lub nic nie mówią. Poza może znawcami sztuki arabskiej Bliskiego Wschodu.
Ale tu w arabsko – angielskich informacjach na ścianach, przy wystawionych dziełach sztuki i w wydawnictwach drukowanych, wymieniane są w jako artystów wybitnych. Jest to twórczość różniąca się dosyć znacznie od tej, do której jesteśmy przyzwyczajeni, lub mamy dostęp.
Tym bardziej więc warta poznania, jak się tu przyjedzie. Jeżeli chodzi o tematykę, zaskoczony jestem faktem, jak relatywnie niewiele w ekspozycji jest pejzaży, widoków architektury i miast. Sporo natomiast postaci ludzkich, także kobiecych, chociaż dosyć dalekich od realizmu.
BOGATA BIBLIOTEKA
Niektóre obrazy przypominają mi malarstwo naiwne i dziecięce, ale sporo prac zwraca uwagę. Przede wszystkim jednak malarstwo w różnych technikach.
Rzeźba wydaje się być marginesem i to raczej mało interesującym. Dokładniej oglądam niektóre portrety, z postaciami ludzi łączonych z ptakami lub końmi.
Samych ludzi, a także tylko ptaków. Podobają mi się niektóre scenki rodzajowe, pejzaże miejskie, abstrakcje. Gdybym jednak miał wybrać z tego coś dla siebie i – pofantazjuję – powiesić na ścianie w mieszkaniu, to zdecydowałbym się najwyżej na kilka obrazów.
Muzeum szczyci się biblioteką – Art Library z ponad 4000 pozycji na temat sztuki. W języku arabskim, ale również angielskim i kilku innych. Organizuje wystawy sztuki, warsztaty artystyczne i edukacyjne oraz wiele wydarzeń kulturalnych.
Jakie jest zainteresowanie tym muzeum, jego zbiorami i ekspozycjami czasowymi, trudno powiedzieć, gdyż żadnych godnych zaufania danych na ten temat nie znalazłem. Gdy je zwiedzam, w salach wystawowych widzę zaledwie kilka osób, chociaż to już szczyt jesienno – wiosennego sezonu turystycznego.
Zdjęcia autora
