W tej ciekawie pomyślanej i realizowanej serii Bezdroży ukazała się kolejna pozycja, tym razem poświęcona Górom Stołowym. Przy czym po obu stronach granicy polsko – czeskiej. „555 zagadek o Górach Stołowych – pisze ich autorka na tylnej stronie książki – jest próbą zebrania tego, co w Górach Stołowych najciekawsze, wyjątkowe i niepospolite. Jeżeli nigdy w nich nie byłeś, ta książka pozwoli Ci przekroczyć ich granicę i zajrzeć do środka – do ukrytych tam historii i mrocznych tajemnic… Choć nie jest to przewodnik turystyczny ani tym bardziej publikacja naukowa, a opracowanie w formie krótkich zagadek, liczę, że zainspiruje Cię by spakować plecak, włożyć górskie buty i ruszyć z otwartą głową na stołowogórskie szlaki. Zachowaj na nich czujność i bacznie się rozglądaj, by nic nie umknęło Twojej uwadze!…”
Książka poprzedzona Słowem od autora (dlaczego nie autorki?) składa się z dwu części: Pytań i znacznie obszerniejszej objętościowo Odpowiedzi. Znajduje się w niej również ponad 150 ilustracji, głownie zdjęć z wykazem ich źródeł oraz polecanej literatury. Te 555 zagadek oraz odpowiedzi na nie zawartych zostało w 42 rozdziałach tematycznych, z których każdy składa się z od kilku do ponad dwudziestu informacji – pytań, na które obszerne odpowiedzi znajdują się w drugiej części książki. Taki jej układ, zgodnie z pomysłem na tę serię wydawniczą, ma zachęcić czytelników, nie tylko młodych, do zainteresowania się konkretnymi górami, ale i zdania sobie sprawy, jak, chyba w większości przypadków, nie tylko moim, niewiele o nich wiemy. Nawet będąc już wcześniej w nich kilkakrotnie. I, oczywiście, szukanie oraz poznawanie odpowiedzi na pytania autorki. Która rzeczywiście zna je dobrze, a ponadto potrafiła wybrać mnóstwo tematów ciekawych, wyjątkowych i niepospolitych.
Oto kilka przykładów wybranych „na chybił – trafił”. * Geologia – z 19 pytań – tematów wybieram 11 – Jaki gatunek grzyba znajdziemy tylko w Górach Stołowych? Nie mam oczywiście pojęcia, odpowiedź znajduję w drugiej części. Zajmuje ona pół strony druku, z najważniejszą informacją, że jest to… skalny, piaskowcowy grzyb wrośnięty na stałe w podłoże i że jest ich tam, takich dużych skałek, około 100. * Park Narodowy Gór Stołowych. W punkcie 17 znajduję pytanie ile kościołów znajduje się w granicach PNGS. W odpowiedziach, że tylko jedna świątynia, kościół św. Jana Chrzciciela w Pasterce. * Fauna Stołowogórska. Pytanie 4: czy borowiec wielki jest ptakiem? Też nie mam pojęcia, w Odpowiedziach znajduję, że to ssak, z obszerną informacją o nim.
*Flora Stołowogórska. Pytanie 5: „Czy w Górach Stołowych znajdziemy złoto goblinów? Też szukam odpowiedzi aby dowiedzieć się, że w tamtejszych piaskowcowych szczelinach, labiryntach, jaskiniach itp. często błyszczy coś jak złoto, ale to nie ono, lecz Schistatega pennata – świetlanka długoszowata. * Stołowa Woda, czyli hydrologia. Pytanie 9 – Jaka rzeka wyrzeźbiła Cygański Wąwóz? W odpowiedziach znajduję znowu obszerną informację, że Czerwona Woda, lewy dopływ Kamiennego Potoku. * Korona Gór Stołowych. Aż 24 nazwy górskich szczytów, a w odpowiedziach szczegóły: lokalizacja (Polska, Czechy) i wysokość. * Czeskie Skalne Miasta. Pytanie 5: Co to jest Mysia Dziura? W odpowiedziach jej lokalizacja w Adršpaskim Skalnym Mieście z ostrzeżeniem, że przecisnąć się przez ten przesmyk między skałami nie zdołają ludzie otyli, bo ma zaledwie 50 cm szerokości.
*Co kryje się pod nazwą? Z 10, w większości niezwykłych, ale nic mi nie mówiących, wybieram pierwszy: Dupek Dzwończy. Okazuje się, że to piaskowcowa baszta skalna na wysokości ok. 745 m w północno – wschodniej części Białych Skał. Stanowi cel wspinaczek, a nazwę nadali jej miłośnicy tego sportu, bo jej zdobycie stanowi nie lada wyzwanie, I jeszcze pytanie 8: Polskie Wrota. Z bardzo obszernej informacji w Odpowiedziach wynika, że to przełęcz na wysokości 660 m przez którą przebiega europejski dział wodny oddzielający zlewiska Bałtyku i Morza Północnego. Przykłady można mnożyć. Ale lepiej kupić tę książkę, spokojnie, nie spiesząc się, ją przeczytać, wybrać najciekawsze dla siebie miejsca i sprawdzić w terenie, na ile opisy autorki odzwierciedlają rzeczywistość. A przy okazji poznając, lub odświeżając, wiedzę o tych górach.
555 ZAGADEK O GÓRACH STOŁOWYCH. Autorka Anna Zygma. Bezdroża, wyd. Helion, Gliwice 2024, str. 328, cena 59,90 zł, ISBN 978-83-283-9471-1