Kawa po turecku, znany na całym świecie napój, zajmuje niezwykle ważne miejsce w tamtejszej kulturze. Jego znaczenie podkreśla ustanowienie przez UNESCO w 2013 roku, 5 grudnia, Światowym Dniem Kawy po Turecku.
Kawa po turecku zajmuje szczególne miejsce w tradycyjnej tamtejszej kulturze. Staranna technika parzenia, aromatyczny smak, charakterystyczna pianka i sposób podania stały się nieodzownym elementem tureckiej gościnności. O kawie po turecku się mówi, że „jedna filiżanka kawy zostaje w pamięci na blisko 40 lat” – co tylko podkreśla szczególną rolę tego napoju w codziennym życiu i towarzyskich relacjach w Turcji. Ponadto, tureckie słowo oznaczające śniadanie „kahvaltı” dosłownie tłumaczy się jako „przed kawą”.
Kawa po turecku urzeka swoim aromatem i aksamitną pianką, a także wyjątkowym sposobem podania. W 2013 roku trafiła na Listę Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO ze względu na wyjątkowy smak i bogatą tradycję. Data wpisu, 5 grudnia, obchodzona jest jako Światowy Dzień Kawy po Turecku.
Wyjątkowy smak i wielowiekowa tradycja parzenia
Kawa po raz pierwszy dotarła do Turcji z Jemenu, za panowania sułtana osmańskiego Sulejmana Wspaniałego (1520-1566). Około połowy XVI wieku w Stambule zaczęto otwierać pierwsze kawiarnie, dzięki czemu cieszący się coraz większą popularnością napój stał się dostępny szerszemu gronu smakoszy. W miarę jak picie kawy po turecku stało się modne w regionie i poza nim, kupcy zaczęli handlować ziarnami kawy poza granicami Turcji. W ten sposób kawa po turecku, znana ze swojego wyrazistego smaku i specjalnej ceremonii parzenia i picia, trafiła do kawiarni w całej Europie.
W przeciwieństwie do innych odpowiedników, rytuał przygotowywania tureckiego napoju pozostał przez wieki taki sam. Przygotowuje się ją poprzez parzenie bardzo drobno zmielonych ziaren kawy w zimnej wodzie i z cukrem, w naczyniu „cevze”. Po zagotowaniu aż do spienienia, wlewa się ją do małych filiżanek wraz z fusami i zawsze podaje ze szklanką wody, lokum (rachatłukum) lub innymi słodkościami.
Część życia społecznego i tradycji
Turecka kawa jest istotnym elementem spotkań towarzyskich i zawsze podaje się ją tam po posiłku. Podczas przyjęć w domu, gospodarz wita gości pytaniem, czy mają ochotę napić się kawy. Kawa po turecku odgrywa ważną rolę również w wydarzeniach, takich jak zaręczyny. Kiedy przyszły pan młody odwiedza dom swojej wybranki, aby poprosić ją o rękę, ona przygotowuje ją dla niego i jego rodziny. Według podań, jeśli dziewczyna nie chce wyjść za mąż, do napoju dodaje sól zamiast cukru.
Z kawą związana jest jeszcze jedna tradycja wróżenia z fusów. Po wypiciu filiżankę stawia się do góry nogami na spodku i interpretuje się kształty utworzone przez fusy.
Jakiej kawy się napijesz?
Metody mielenia i przygotowywania kawy po turecku mogą się różnić w zależności od składników i zwyczajów w poszczególnych częściach kraju. Kawa Menengiç – przygotowywana z dodatkiem ziaren z drzewa pistacji terpentynowej – jest bardzo popularna w Gaziantep, jednym z tureckich miast w południowo-wschodniej Anatolii i ojczyźnie pistacji. Natomiast kawa Dibek, zazwyczaj mielona w kamiennym moździerzu, stała się popularna ze względu na swój łagodny aromat i jako alternatywa dla kawy po turecku, którą można podawać z mlekiem. Z kolei kawa Mırra – mocna i gorzka – jest powszechnie preferowana w południowo-wschodnich prowincjach Şanlıurfa i Mardin.
Fot. TGA
