Koszyce – ładne i ciekawe miasto na południowym wschodzie Słowacji. To drugie co do wielkości miasto słowackie (250 000 mieszkańców), są tu 3 uniwersytety na których uczy się 21 tysięcy studentów. Jest także położona najdalej na wschodzie gotycka katedra w Europie, a zarazem największy kościół w kraju. Miasto szczyci się pierwszym herbem miejskim w Europie otrzymanym w roku 1369 oraz najstarszym maratonem w Europie. W roku 2013 Koszyce były Europejską Stolicą Kultury.
Koszyce – ładne i ciekawe miasto na południowym wschodzie Słowacji. To drugie co do wielkości miasto słowackie (250 000 mieszkańców), są tu 3 uniwersytety na których uczy się 21 tysięcy studentów. Jest także położona najdalej na wschodzie gotycka katedra w Europie, a zarazem największy kościół w kraju. Miasto szczyci się pierwszym herbem miejskim w Europie otrzymanym w roku 1369 oraz najstarszym maratonem w Europie. W roku 2013 Koszyce były Europejską Stolicą Kultury.
Nieco historii
Koszyce powstały jako osada nad rzeką Hornád na skrzyżowaniu szlaków handlowych do Polski, na Węgry i na Ruś. Nazwa wywodzi się od łacińskiej nazwy Villa Cassa zamienionej później na Cassovia,W XI wieku powstało w tym miejscu opactwo benedyktyńskie, później stanął zamek królewski, którego ruiny zachowały się na wzgórzu Hradova. Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi dopiero z 1230 roku. W średniowieczu źródłem bogactwa miasta był handel miedzią, winem i futrami.
Odkryty w tym mieście skarb koszycki (Košický zlatý poklad) to jeden z największych złotych skarbów na świecie. Pochodzi z XVII wieku i znaleziony został w okresie międzywojennym w piwnicy jednego z domów przy ul. Hlavnej. Składa się z 2 920 złotych monet głównie dukatów z mennicy w Kremnicy i wielu innych krajów Europy, w tym Polski. Jest także kilka złotych medali i masywny złoty łańcuch. Dzisiaj koszycki skarb można oglądać w chronionym pancernymi drzwiami niewielkim pomieszczeniu w podziemiach Muzeum Wschodniosłowackiego (Východoslovenské Múzeum). www.vsmuzeum.sk
Muzeum Wschodniosłowackie mieści się przy Placu Maratonu Pokoju. Koszyce są bowiem miejscem rozgrywania najstarszego maratońskiego w Europie (od 1924 roku). Stoi tu rzeźba maratończyka oraz tablice z nazwiskami wszystkich zwycięzców. Sam maraton odbywa się w pierwszy weekend października, poza głównym biegiem na dystansie 42 km, można spróbować swoich sił w półmaratonie, minimaratonie lub w innej kategorii. Jedna z najpiękniejszych uliczek miasta ulica Garncarska (Hrnčiarska) to wąska uliczka otoczona niskimi, kolorowymi domkami rzemieślników, w których mieszczą się pracownie i sklepiki kowali, szewców, krawców, garncarzy, piwowarów i innych mistrzów rzemiosła.
Anioł z herbem i katedra
W dziejach miasta ważny był rok 1342. kiedy zawarło układ partnerski z Krakowem oraz otrzymało przywilej wolnego miasta królewskiego. W 1369 roku Koszyce otrzymały od króla Ludwika I Węgierskiego herb miejski jako pierwsze miasto w Europie, o czym przypomina stojący na skwerze koło katedry, pomnik anioła trzymającego ten herb w dłoniach,. Budowę katedry pw. Św. Elżbiety, patronki miasta, rozpoczęto około roku 1380 a ukończono w XIV wieku.
Znajduje się w niej ołtarz św. Elżbiety, dzieło Pawła z Lewoczy oraz wiele innych cennych zabytków, w tym rzadkie gotyckie dwustronne kręte schody oraz jedyny na świecie całkowicie stalowy ołtarz z 1923 roku odlany z dzwonów i dział, a także Krypta Rakoczego. Po 160 krętych kamiennych schodach można wspiąć się na nakrytą barokowym hełmem ponad 60-metrową północną wieżę z dzwonami i zegarem zwaną Zygmuntowską, z której rozciąga się wspaniały widok na miasto i otaczające je góry. Na nieco niższej dzwonnicy na planie kwadratu zawieszony jest dzwon Urban, poświęcony patronowi winiarzy św. Urbanowi.
Na dole, pod arkadami wieży znajduje się lapidarium gotyckich i barokowych kamieni nagrobnych. Wewnątrz mieści się jedyne na Słowacji Muzeum Figur Woskowych. Przy katedrze, w parku urządzonym na miejscu dawnego cmentarza, stoi piękna gotycka kaplica św. Michała, poświęcona Michałowi Archaniołowi, przewodnikowi dusz na drodze do życia wiecznego. Pomiędzy katedrą a teatrem w niewielkim parku jest śpiewająca fontanna (obecnie w remoncie). Latem strugi wody tryskają w rytm wygrywany przez 22 kuranty.
Smaki Koszyc
W późnogotyckim Domu Lewockim wybudowanym w XV wieku mieszkali kupcy z Lewoczy po przyjeździe do Koszyc. Już w 1542 roku działał tu najstarszy zajazd na Słowacji. Obecnie mieści się restauracja “Pivovare Hostinec” z browarem w którym warzone jest 10 rodzajów piwa. Goście chwalą świetne jedzenie w połączeniu z lokalnym piwem. Za jedną z najlepszych restauracji i kawiarni Koszyc uchodzi też pobliska “Slavia” w butikowym hotelu o tej samej nazwie, położona w samym centrum starego miasta.
Lokal ten o ponad stuletniej tradycji ma wspaniałe secesyjne wnętrze i doskonalą obsługę. Warto też odwiedzić restaurację “Pan Ryba” oferującą specjały z ryb i owoców morza. Restauracja Meksykańska “La Hacienda” specjalizuje się w typowych daniach dla kuchni tego kraju. W “Rosto Steak House” oraz “Smoke House” serwowane jest mięso wyjątkowej jakości zaś “Villa Regia” poza smaczną kuchnią ma przytulne i tradycyjnie zaprojektowane wnętrze.
Teatr i fortyfikacje
Państwowy Teatr (Narodne divadlo Kosice) mieści się w eklektycznej budowli z 1899 roku z elementami neobaroku i secesji zaprojektowanej przez Architekta Adolfa Langa. W bogatym wnętrzu z ornamentami na ścianach i kolumnach, ze zdobionymi złotem balkonami i lożami, kryształowymi żyrandolami, licznymi lustrami są wymalowane na suficie sceny ze sztuk Williama Szekspira. W tym pięknym obiekcie oglądaliśmy przedstawienie baletowe Giselle.
W sąsiedztwie teatru stoi Immaculata – barokowy słup morowy z 1723 roku wzniesiony jako podziękowanie Matce Bożej za pomoc w pokonaniu epidemii w latach 1709-1710. Szczególną uwagę przyciągają piękne barokowe figury świętych i aniołów. Według legendy pod rzeźbą znajdują się szczątki św. Walentego. Koszyce otoczone były murami obronnymi, które miały ponad dwa tysiące metrów i pięć bram. Najciekawszy jest archeologiczny kompleks Dolnej Bramy odkryty podczas przebudowy ulicy Hlavnej. Zwiedzając ten największy na Słowacji podziemny kompleks archeologiczny widzimy oryginalne XIII-wieczne fortyfikacje z czasów dynastii Arpadów.
Interaktywna, wizualna wystawa historyczna z wykorzystaniem hologramów pozwala uzmysłowić sobie jak to miejsce wyglądało w przeszłości. Najpiękniejszym przykładem koszyckich fortyfikacji i największą basztą na Słowacji jest Baszta Kata, która broniła dostępu do jednego z wejść do miasta – Malowanej Bramy. Co roku w czerwcu koło Baszty Kata odbywają się Koszyckie Festiwale Smakoszy. Tutaj także znajduje się Rodosto, kopia domu w którym przebywał na wygnaniu w Turcji węgierski bohater narodowy Franciszek II Rakoczy, przywódca powstania antyhabsburskiego.
Dzisiejsza Słowacja była przez kilka stuleci częścią Królestwa Węgier. Przed budynkiem stoi pomnik Rakoczego, a on sam pochowany jest w krypcie w podziemiach bazyliki świętej Elżbiety. Przy placu Dominikańskim stoi najstarszy w mieście kościół i klasztor dominikanów z 1290 roku. W XIV w. działała przy nim szkoła i warsztat iluminatorów. Obecnie kościół nadal służy wiernym, a w klasztorze mieści się klub filmowy “Cinefil”
Motyle i kawa z tokajem
Uniwersytecki Ogród Botaniczny w Koszycach jest jednym z najważniejszych tego typu w Europie Środkowej. Można spacerować po rozległym arboretum porośniętym różnorodnymi drzewami, wzdłuż systemu sadzawek, bagien i strumieni z roślinami wodnymi lub też zajrzeć do szklarni. Panuje w nich tropikalny klimat – wysoka temperatura i wilgotność, w którym rosną palmy, bambusy, paprocie i liany oraz owadożerne rośliny. Są tropikalne drzewa owocowe: figi, akacje, owoce kaki, a także różne rodzaje cytrusów. Interesujące są kolekcje pięknych orchidei i kaktusów. Jedną z najciekawszych ekspozycji jest motylarnia w której, wśród tropikalnej roślinności, latają różnokolorowe motyle.
Jedną z miejscowych atrakcji jest degustacja kawy w prażarni Doraz Cafe, którą założyli dwaj wspólnicy: Radovan Sidor i Samuel Kotrik. Sprowadzali ją z Afryki, Azji oraz z Ameryki Południowej i Środkowej. Miesięcznie przerabiają 800 kg. kawy, która eksportowana jest m.in. do Polski. Produkują też kawy smakowe m.in. z Tokajem. www.doraz.sk W miejskiej informacji turystycznej – Visit Kosice Infopoint, Hlavna 59 www.visitkosice.org można otrzymać informację turystyczną o zabytkach i atrakcjach Koszyc, noclegach i gastronomii, ciekawych wycieczkach po mieście i okolicy czy wydarzeniach można też dodać Koszycki Paszport Dziecięcy (także w języku polskim) – przewodnik dla dzieci, który pomoże i ułatwi zwiedzanie miasta oraz pokaże 29 miejsc rozrywki dla najmłodszych. Po najciekawszych miejscach Koszyc poprowadzi dzieci przygoduch Buki. www.kosickydetskypas.sk
*** Z Polski do Koszyc najlepiej dolecieć samolotem, lot z Warszawy trwa niecałą godzinę. Międzynarodowe lotnisko Koszyce położone jest 6 km na południe od centrum miasta dokąd dojechać można autobusem nr. 23. Przejazd autobusem z Krakowa (248 km) trwa ok. 5 godzin. Zdjęcia autora Wyjazd prasowy “Koszyce wszystkimi zmysłami” do Koszyc i regionu Słowackiego tokaju zorganizowało Narodowe Przedstawicielstwo Turystyki Słowackiej oraz Visit Koszyce www.visitkosice.sk
Zdjęcia autora
