Na Ziemi Świętokrzyskiej można poprzebywać i w Piekle, i w Raju. A na dodatek jest to możliwe w życiu doczesnym, tyle że trzeba zejść pod ziemię, do jaskiń o tych nazwach, znajdujących się koło Chęcin.
Na dłuższy pobyt można liczyć w Raju, bo korytarze tej jaskini mają ok.240 metrów długości (Piekło ma ok.57 m ). Jest ona częścią rezerwatu przyrody nieożywionej, do którego należą też otaczające ją lasy.
Jaskinia o tzw. rozwinięciu poziomym wykształciła się wzdłuż tektonicznych spękań wapieni dewońskich, z których zbudowane jest wzgórze Malik. Odkryto ją przypadkowo, jesienią 1963 r. Tamtejsi mieszkańcy natrafili na nią podczas wydobywania kamienia budowlanego na północnym zboczu wzgórza. Wiosną następnego roku zapuściło się do jaskini kilku chłopców z Sitkówki, którzy wynieśli spod ziemi kamienne sople – stalaktyty. Wieść się rozeszła i jesienią 4 uczniów Technikum Geologicznego z Krakowa wraz z wychowawczynią weszło do jaskini. Urzeczeni pięknem podziemnego świata, niewidzianego przez nich w jaskini Piekło, odkrywcy nazwali ją Rajem. Badania geologiczne oraz prace umożliwiające zwiedzanie tego niezwykłego miejsca trwały aż do połowy 1972 r.
Dziś do Raju wchodzi się przez pawilon. Bilet na zwiedzanie – i to wyłącznie z przewodnikiem oraz w grupach najwyżej 15-osobowych – kosztuje – do 22 października – 12 zł (poza sezonem 8 zł, dzieci do lat 4 wchodzą za darmo). Największą wartość przyrodniczą jaskini ma jej bogata szata naciekowa. Tworzą ją stalaktyty, stalagmity, kolumny naciekowe, draperie, misy i bardzo rzadkie w świecie pizoidy (perły jaskiniowe). Natomiast wartość naukową ma stanowisko archeologiczne. W namulisku dennym znaleziono szczątki kości zwierząt plejstoceńskich, m.in.: mamuta, nosorożca włochatego, niedźwiedzia jaskiniowego, a także krzemienne narzędzia i kości zamieszkującego ok.50-40 tys. lat temu jaskinię człowieka neandertalskiego. Znaleziska archeologiczne oraz okazy nacieków pokazywane są w salce muzealnej, przez którą się wchodzi do korytarzy Raju, pamiętając o cieplejszym odzianiu się, bo pod ziemią jest chłodno, wilgotno i kapie na głowy. A także i o tym, że podziemna część rezerwatu podlega ścisłej ochronie !
Droga biegnie przez 21-metrową sztolnię, a potem Komorę Wstępną, łączącą trzy ciągi korytarzy jaskini. Z niej, podziwiając wielobarwne i o fantazjnych formach (stalaktyty, stalagmity, kolumny, żebra, zasłony, draperie, polewy, nacieki wełniaste, misy, grzybki, grona, inkrustacje) nacieki, wchodzi się do Komory Złomowisk. Jest to największa sala jaskini (długość ok.30 m, szerokość 4-8 m). Północną jej część wypełniają oderwane od stropu bloki skalne, mające do 4 metrów. Warto się przyjrzeć kolumnie -Harfie, oraz wspaniałemu stalagmitowi na środku, który nadal rośnie !
Potem droga wiedzie sztucznie wykonanym chodnikiem górniczym. Można tam zobaczyć twardą skałę wapienną, z której po oszlifowaniu i wypolerowaniu otrzymuje się marmur. W chodnikach naturalnych nad głowami turystów zwisają korzenie drzew, które w poszukiwaniu pokarmu przedarły się przez skały. Są tam też różnokolorowe algi, które w pewnym momencie tak się rozmnożyły, że trzeba je było usuwać, bo zagrażały ekosystemowi jaskini.
Z pomostu rozpościera się widok na piękną Komorę Kolumnową. Jej sklepienie pełne jest szczelin wypłukanych przez wodę, z których zwisają stalaktyty. Dno natomiast przypomina małe, tarasowe pola ryżowe. Jest też tam minijeziorko.
Nazwa następnej komory pochodzi od ponad 200 znajdujących się w niej stalaktytów. Jeden z ładniejszych to pagoda. Najciekawsze są tam jednak stalagmity, czyli nacieki na dnie jaskini: głowa słonia, św. Mikołaj z workiem, lwiątko wspinające sią na lwicę, ludzie odpoczywający nad jeziorem itp. Każdy widzi co innego, zależnie od fantazji…
Z Komory Stalaktytów przechodzi się do najwyższego pomieszczenia jaskini – Komory Wysokiej (strop na wysokości 8 metrów). Tam też są pola ryżowe, a także jeziorka z kaskadami, bożonarodzeniowa szopka, pole kaktusów. Zwiedzanie kończy się tam, gdzie się zaczęło – w Komorze Wstępnej, przed którą natura utworzyła wspaniałego sfinksa. Ostatni rzut oka i…. trzeba wyjść z Raju.
Informacje można zasięgnąć: Jaskinia Raj
26-060 Chęciny
rezerwacja biletów pod nr.tel. 0-41 346 55 18
Zainteresowanych podziemnymi trasami turystycznymi odsyłamy także do Internetu, na stronę www.ptt.pl
