Bogata, tworzona już od 220 lat – najstarszy ich rysunek Zygmunta Vogla ilustrujący książkę Stanisława Staszica o Karpatach powstał w roku 1804 – biblioteka różnorodnych publikacji poświęconych Tatrom: przewodników, opracowań naukowych, relacji, literatury pięknej, map, planów, czy dzieł sztuki wydanych nie tylko w języku polskim, ale również m.in. słowackim, węgierskim czy niemieckim, wzbogaciła się o nowy, ciekawy przewodnik Bezdroży. Prezentujący te przepiękne góry przede wszystkim od strony ich przyrody.
„Czy Tatry – pytają autorzy i wydawca na tylnej stronie okładki – które co roku są odwiedzane przez miliony turystów, mogą być nadal dzikie?” I odpowiadają: „Wbrew pozorom tatrzańska przyroda pod wieloma względami ma się znacznie lepiej niż 50, 100 czy 200 lat temu, gdy wędrowali tu Chałubiński z Sabałą”.
A zachęcając czytelników do lektury piszą: „Książka, którą macie w rękach, ma pomóc w odkrywaniu tej dzikości. Proponujemy nieco inną formę turystyki, skoncentrowanej nie tylko na zdobywaniu szczytów i pokonywaniu trudności, lecz także na bliższym kontakcie z naturą. Zamiast poprawiać swój rekord przejścia szlaku, spróbujcie się zatrzymać, pochylić, a nawet uklęknąć i przyjrzeć bliżej kamieniom albo starej kłodzie porośniętej mchem. Bądźcie uważni na to co rośnie, kwitnie, fruwa. Podziwiając piękne widoki ze szczytu próbujcie „czytać” krajobraz – zauważyć w nim różne rodzaje skał czy ślady lodowca…”.
To poznawanie, często w zbliżeniu, tatrzańskiej przyrody ułatwia ponad 320 kolorowych zdjęć. A także z górą 80 informacji monotematycznych w ramkach na kolorowym tle, niektórych całostronicowych. Poświęconych m.in. poszczególnym gatunkom tamtejszych roślin, owadów, ptaków i zwierząt. Zaś poruszanie się proponowanymi trasami ich dosyć szczegółowe mapki, niezależnie od całostronicowych, na wewnętrznych, składanych stronach okładek, na których umieszczono Tatry Zachodnie oraz Wysokie i Bielskie, oczywiście po obu stronach polsko – słowackiej granicy. Przewodnik otwiera ponad 70 – stronicowa prezentacja Tatr. Ich historii, klimatu, przyrody, działalności człowieka, turystyki przyrodniczej oraz zaleceń: jak wędrować po nich bezpiecznie i nie pozostawiać śladów swojego tam pobytu.
Część przewodnikowa podzielona została na dwa rozdziały. Opis 15 proponowanych tras z informacjami o ich długości, różnicy poziomów z przekrojami oraz czasu potrzebnego na ich przejście, przebiegu, a także mnóstwem szczegółów i ciekawostek na temat tego, co można zobaczyć i przeżyć na każdej z tych tras. W drugim rozdziale znalazło się 18 dodatkowych tras i miejsc. Zarówno w górach i dolinach, jak i m.in. poświęconych Centrum Edukacji Przyrodniczej TPN w Zakopanem, Tatrzańskiemu Parkowi Edukacyjnemu, Głównemu Muzeum Tatrzańskiemu i Centrum Edukacji TPN w Kirach. Opisy są ciekawe, zachęcające do wędrowania i bardzo w nim pomagające. Uwzględniają zarówno potrzeby debiutantów na tatrzańskich szlakach, jak i już doświadczonych na nich turystów.
Te główne opisane trasy są bardzo ciekawe i warte przejścia oraz poznania. Przy czym omijają większość wysokich szczytów, zwłaszcza po stronie słowackiej. Jest, oczywiście, szlak na Rysy od strony polskiej, a na podstawie mapki tego obszaru można też wybrać się na ten najwyższy szczyt graniczny również łatwiejszą, chociaż nie opisaną trasą od strony słowackiej. Uwzględniony został także Giewont, Czerwone Wierchy i kilka innych niższych szczytów. Ale już nie np. Orla Perć, kultowy dla Słowaków Krywań (bo na Gerlach można wchodzić tylko z przewodnikiem), nie mówiąc już o innych wysokich szczytach, ale dostępnych bez stosowania technik taternickich, z wytyczonymi na nie w terenie turystycznymi szlakami. Autorzy proponują wędrówki przede wszystkim dolinami, również wysokogórskimi, jak np. Rybiego Potoku czy Białej Wody przez przełęcz Polski Grzebień i Wielicką. Oraz oglądanie otaczających je szczytów z tej właśnie perspektywy. Ze zwracaniem uwagi na przyrodę, bogatą tatrzańską florę i faunę, formacje skalne, niektóre jaskinie itp. Sądzę, że przewodnik ten spotka się z zainteresowaniem turystów i czytelników, bo zasługuje na to.
DZIKIE TATRY. POZNAJ PRAWDZIWE OBLICZE TATRZAŃSKIEJ PRZYRODY. Przewodnik Bezdroży. Autorzy: Jan Krzeptowski – Sabała i Władysław Bętkowski. Wydawnictwo Helion, wyd. I, Gliwice 2023, str. 350, cena 69 zł, ISBN 978-83-283-9029-4