W czasach Napoleona I była to podobno najpotężniejsza twierdza Francji, włączona później, w 1840 roku, w system fortyfikacji Paryża. Jej dzieje są jednak o wiele starsze, sięgają przełomu XII i XIII wieku. Dziś jeszcze Chateau de Vincennes, pomimo zniszczeń dokonanych przez hitlerowskie bomby w 1944 roku, imponuje ogromem, zachowanymi obronnymi murami nad głęboką, chociaż już suchą fosą.
Przyciąga więc tysiące turystów, nie tylko miłośników starych fortyfikacji. Ułatwia to znakomite położenie. Dosłownie o kilka kroków od wysokiej kilkupiętrowej bramy głównej – od strony północnej, znajduje się wejście do stacji paryskiego metra.
Pierwszej stacji pierwszej linii, która uruchomiona została w 1900 roku i połączyła Vincennes, przecinając Paryż ze wschodu na zachód, z Pont de Neuilly – Mostem Neuilskim – przez Sekwanę. Dopiero w latach 90 – tych XX w. przedłużono tę linię o dwie stacje – do centrum, aż pod Grande Arche – Wielki Łuk w mieście XXI wieku – La Defense.Przekroczenie bramy Zamku Vincennes otwiera widok na ogromny pierwszy dziedziniec, zamknięty od zachodu wewnętrznym murem z bramą – przejściem na dziedziniec drugi, pałacowy. Bo Vincennes przez kilka wieków było siedzibą królewską.
To tu, w puszczy znajdującej się kilka kilometrów na wschód od centrum współczesnego Paryża, na przełomie XII i XIII wieku zbudowany został zameczek myśliwski Ludwika VII. Nawiasem mówiąc, rozciągający się na miejscu fragmentu tej puszczy Lasek Vincennes , park miejski leżący tuż za południową bramą zamku, należy do Paryża, podobnie jak znajdujący się po jego zachodniej stronie Lasek Buloński.
Zaś ponad 40-tysięczne miasto Vincenne jest, tak zrośnięte ze stolicą jak Wrzeszcz z Gdańskiem. Z jego głównej, prowadzącej na zachód ulicy Avenue de Paris widać wieżę Eiffla. Ulica ta zresztą przechodzi płynnie w główny paryski szlak wschód –zachód, wiodący przez Cours de Vincennes, Place de la Nation, Przedmieście św. Antoniego, Plac Bastylii oraz ulice: Św. Antoniego i Rivoli – wzdłuż Luwru i Ogrodu Tuilleries do Place de la Concorde.A z niego po kilkudziesięciometrowym złamaniu pod kątami prostymi tej osi, dalej Polami Elizejskimi do Placu de Gaulea – Gwiazdy, następnie zaś alejami Wielkiej Armii i de Gaulea do La Defense. Mimo takiego położenia Vincennes zachowuje odrębność administracyjną. Ba, leży w departamencie Val-de-Marne, na terenie Ile-de-France.
Wróćmy jednak do dziejów twierdzy. W latach 1328-73 Walezjusze wznieśli tu zamek –rezydencję królewską. Zachowaną do dziś w zachodniej części twierdzy, kilkunastokrotnie obecnie większego zespołu obronnego. Otoczony murami obronnymi, także fosą i mostem, niegdyś zwodzonym.
Z wysokim, zbudowanym w XIV wieku donżonem – wielką mieszkalną wieżą – ostatnim bastionem ewentualnej obrony, a zarazem królewską – komnaty zachowały się na II piętrze ¬– rezydencją, którą przeniesiono stąd do Wersalu po zbudowaniu tamtejszego pałacu w II połowie XVII wieku. W tym donżonie zmarł w 1422 roku na dezynterię, ścigany przez Francuzów król Anglii Henryk V. Przebywała tu także przez pewien czas królewska żona dwu naszych władców z dynastii Wazów, Ludwika Maria Gonzaga, żona najpierw Władysława IV, następnie Jana Kazimierza. Dziś ten wspaniały przykład średniowiecznej architektury obronno-mieszkalnej jest częściowo odrestaurowany. Natomiast jego najważniejsza część – donżon – przeszła na przełomie wieków gruntowną rewaloryzację.
Ekspertyzy wykazały bowiem poważne zagrożenie tej budowli. Rzecz oczywista w okresie trwających kilka lat prac nie było wchodzić na szczyt wieży i z niej podziwiać panoramę Paryża. Zamek Vincennes rozbudowany został w XV, a następnie w XVI wieku. Po wyprowadzeniu się stąd dworu królewskiego założono w nim w 1738 roku manufakturę porcelany, przeniesioną w 18 lat później do Sèvres.Leżącego na południowo-zachodnim skraju dzisiejszego Paryża. Także połączonego z nim linią metra. Wytwarzana tam porcelana weszła do historii pod nazwą sewrskiej, chociaż w muzeum porcelany przy manufakturze Sèvres eksponowana jest także pochodząca z Vincennes oraz Dalekiego Wschodu.
Pięknym przykładem francuskiego gotyku jest w tej części twierdzy zamkowa kaplica zbudowana, a ściślej ukończona w połowie XVI wieku, ze wspaniałymi rozetami. Poza jeszcze paroma mniejszymi budynkami, z dawnej zabudowy wewnętrznej twierdzy nic się nie zachowało. O tym, że było jej wiele świadczą trwające prace archeologiczne.
Natomiast w południowej części twierdzy, otoczonej nadal fosą, ale tylko symbolicznymi raczej murami, wybudowano w XVII wieku dwa pawilony królewskie ¬– mieści się w nich muzeum insygniów wojskowych – tworząc miedzy nimi spory dziedziniec. Na zewnątrz prowadzi z niego południowa, jednopiętrowa brama .Napoleon I zamienił Chateau de Vincennes w arsenał, zaś – jak już wspomniałem – w 1840 roku stał się on cytadelą forteczną w systemie obronnym Paryża. W 1924 roku zamek i twierdzę przekształcono w muzeum, odwiedzane głównie przez tych turystów, którzy poza najsławniejszymi obiektami i muzeami francuskiej stolicy chcą (i wystarcza im na to czasu) zobaczyć najcenniejsze budowle na jej obrzeżach lub w najbliższej okolicy.
Zdjęcia autora
