„Ponidzie jest swoistą syntezą natury i sztuki – przekonuje autor przewodnika Michał Jurecki; Na tym stosunkowo niewielkim obszarze napotkamy zarówno roślinność pontyjskich stepów, jak i wspaniały las bukowy; jest tu perła gotyku – kolegiata wiślicka, a także wspaniały wykwit klasycyzmu – kościół w Krzyżanowicach. Majestat chęcińskiego zamku, unikatowość pińczowskiej synagogi, zjawiskowość ariańskich zborów, to tylko niektóre tematy, które można zgłębić w publikacji”.
Ponidzie to dla mnie jeden z najciekawszych regionów w Polsce. Najpiękniej jest tu zwłaszcza wiosną, kiedy kwitną żółte kwiaty miłka wiosennego, w rezerwatach można wypatrzeć dyptam jesionolistny czyli gorejący krzak Mojżesza, a nad polami słychać śpiew cykad i skowronków. Opisane tu Ponidzie, rozumiane jako obszar całej doliny Nidy, ciągnącej się od Chęcin po Nowy Korczyn, to teren interesujący zarówno pod względem geograficznym, jaki i historycznym.
Miejsce magiczne – położone wśród nadnidziańskich łąk – owych świętokrzyskich stepów – pośród których, jak wyspy na falującym morzu, wystają wieże gotyckich kościółków, głowy świątków, Nepomucenów, Frasobliwych, czerwone dachówki stromych dachów, fantazyjne, manierystyczne kształty dawnej świetności. Autor włączył w zakres Ponidzia także dolinę górnej Nidy z Chęcinami, które co prawda bezsprzecznie należą do Gór Świętokrzyskich, ale są logicznym początkiem zwiedzania Ponidzia.
Niedaleko Chęcin, we wsi Mosty przy trasie E 7, zwykle zaczynają się też kajakowe spływy rzeką Nidą. Północna i zachodnia część Ponidzia jest mniej znana niż okolice Pińczowa, Buska czy Wiślicy, ale również ciekawa. Bezdroża wypuściły już czwarte, zaktualizowane wydanie przewodnika turystycznego „Ponidzie. W świętokrzyskim stepie” opublikowane w ramach programu PolskaTurystyczna.pl we współpracy z Regionalną Organizacją Turystyczną Województwa Świętokrzyskiego oraz licznymi instytucjami ponidziańskimi – lokalnymi samorządami gmin i powiatów oraz firmami działającymi na tym terenie.
Przewodnik składa się z dwóch zasadniczych części; pierwsza to część krajoznawcza, rodzaj skrótowej monografii regionu; poruszająca tematy historyczne, przyrodnicze z dość szczegółowym omówieniem rezerwatów, miejscowej architektury i rzeźby, Ponidzie w literaturze a nawet przepisy kuchni regionalnej i legendy. Część druga to szlaki tematyczne prowadzące przez Ponidzie; Szlak Uzdrowiskowy łączący Busko i Solec Zdrój; Szlak Gotycki prowadzący od Stopnicy przez Wiślicę do Nowego Korczyna; Szlak Ordynacji Pińczowskiej prowadzący przez dziedzictwo Myszkowskich i Wielopolskich od Pińczowa przez Młodzawy, Chroberz i Szaniec.
Mamy tu także Szlak Ariański przypominający o żywej na tym terenie reformacji – Pińczów słynął w owym czasie z szkolnictwa i kultury i nazywany był Sarmackimi Atenami. Znajdziemy tu zachowane do dziś zbory ariańskie w Kolosach i Sancygniowie. Podróżując Szlakiem Literackim zapoznamy się z postaciami pisarzy i poetów związanych z tą krainą; Wincenty Kadłubek, Mikołaj Rej, Chryzostom Pasek, Adolf Dygasiński czy Wojtek Belon. Ciekawy jest też Szlak Nadnidziańskich Zamków prowadzący z Pińczowa do Chęcin, gzie oprócz zapowiedzianych w tytule fortec w Sobkowie, Mokrsku i Chęcinach zobaczymy też ciekawy skansen (Muzeum Wsi Kieleckiej) w Tokarni.
Szlaki uzupełnione są informacjami praktycznymi o dojeździe i komunikacji w regionie, atrakcjach turystycznych, gastronomii, noclegach i agroturystyce. Proponowane trasy opracowane są w zasadzie dla turystów zmotoryzowanych, ale autor przygotował także propozycje tras rowerowych i wędrówek pieszych, a także kajakarski szlak Nidy oraz jedyny w swoim rodzaju przejazd „Ciuchcią Express Ponidzie” na trasie z Jędrzejowa do Pińczowa.
PONIDZIE – W ŚWIĘTOKRZYSKIM STEPIE. Przewodnik. Autor: Michał Jurecki. Wydawnictwo Bezdroża, Program Polska Turystyczna.pl, Wydanie IV. Kraków 2009. str. 240. Cena 29,90 zł.
