Łotwa nie należy do krajów szczególnie popularnych wśród polskich turystów. A szkoda, bo nie tylko miała w przeszłości (Inflanty) bardzo silne związki z Polską, ale jest również państwem bardzo interesującym, z mnóstwem zabytków, ciekawych obiektów i miejsc oraz innych atrakcji turystycznych. Być może zainteresowanie nią wzrośnie po ukazaniu się kolejnego, poświęconego jej, ciekawego, przewodnika turystycznego. Tym razem w pruszkowskiej Oficynie Wydawniczej „Rewasz”. Wydawane dotychczas w języku polskim przewodniki po tym kraju obejmowały zazwyczaj wszystkie trzy kraje dawnej radzieckiej „Pribałtyki” – państwa nadbałtyckie: Litwę, Łotwę i Estonię, co nie uważam za dobry pomysł. Ten poświęcony jest wyłącznie tej drugiej, przy czym w układzie odbiegającym od zazwyczaj stosowanego. Prezentacji miejscowości i innych atrakcji w układzie terytorialnym, wg regionów, lub alfabetycznym. W tym przypadku jest inaczej, co można uznać za podejście oryginalne i w sumie za plus.
Zwłaszcza, że niezły Indeks nazw geograficznych na końcu pozwala szybko odszukać to, co czytelnika akurat interesuje. Ewentualnie stwierdzić, że zostało pominięte. Dużym plusem jest również Indeks osób wymienionych w tym przewodniku. Składa się on z dwu zasadniczych części: ogólnej – niespełna jedna trzecia objętości – oraz przeważającej szczegółowej. Pierwsza zawiera podstawowe informacje na temat położenia i charakterystyki kraju, jego warunków przyrodniczych, ludności oraz języka. A także kultury ludowej i ochrony dziedzictwa kulturowego, nazewnictwa historycznego i współczesnego oraz głównych atrakcji turystycznych kraju.
Wyróżnić warto zwięźle, ale ciekawie przedstawioną jego historię, a także fakt uwzględnienia w osobnym rozdziale polskich śladów oraz tamtejszych rodów. Zwłaszcza Platerów – i osobistości, m.in. barona Gustawa Manteuffla i Kazimiery Iłłakowiczówny. W przypadku historii uwzględnia ona mnóstwo mało powszechnie u nas znanych faktów, np. o dominacji Niemców bałtyckich w administracji, handlu, gospodarce oraz tamtejszej rosyjskiej armii i flocie. A także informacje o ogromnych stratach ludnościowych, jakie Łotwa poniosła podczas I, a również i II wojny światowej. O istotnych zmianach narodowościowych.
W 1973 r. np. odsetek ludności łotewskiej spadł, wskutek napływu Rosjan i przedstawicieli innych narodów ZSRR, do 52%. Po 2000 r. nastąpiła masowa emigracja młodzieży na Zachód oraz wyjazdy Rosjan na wschód. Niski przyrost naturalny spowodował zmniejszenie się liczby ludności kraju, ale równocześnie wzrost odsetka Łotyszy do ponad 62%). Uwzględnione zostały również losy podczas II wojny światowej nie tylko Łotyszy, ale i Żydów oraz Polaków. To tylko przykłady, bo polskich wątków na przestrzeni kilkuset lat dziejów Inflant oraz terenów obecnej Łotwy jest wiele, także mało powszechniej znanych.
Część szczegółowa tego przewodnika poświęcona jest prezentacji jego miast, zabytków, miejsc oraz innych atrakcji turystycznych. Jak już wspomniałem, nie w układzie regionalnym czy kolejności alfabetycznej, ale w czterech rozdziałach. Główne centra turystyczne: Ryga, Jūrmala, Pisrundāle, Bauska, Turaida, Sigulda. Trochę brak mi wśród nich Lipawy (Liepāia), którą autor uwzględnił w rozdziale: Miejsca godne uwagi, obok takich miejscowości jak Kieś (Cēsis), Windawa (Ventspils), Kircholm (Salaspils), Mitawa (Jeglava) i kilku innych.
Dobrym pomysłem było natomiast wyodrębnienie w osobnym rozdziale propozycji zwiedzania „Sentymentalnym szlakiem – Inflant Polskich”: Dyneburga (Daugavpils), Krasława (Krāslav), Indycy (Indrisa), Posinia (Pasiene), Ludza (Lucyn) i Rzeżycy (Rēzekne). Kilka innych miejscowości, m.in. Dunte związane ze słynnym ekscentrykiem, bohaterem niezliczonych, w tym wielu wymyślonych przygód, baronem Hieronimem Karolem Fryderykiem von Műnchhausenem (1720-1792), uwzględnionych zostało w ostatnim rozdziale: Perły i perełki dla koneserów.
Prezentacja miejscowości, miejsc i atrakcji turystycznych jest zwięzła, ale zawiera podstawowe informacje oraz trochę nieodzownych ciekawostek. W przypadku Rygi są to: jej charakterystyka, dzieje – w tym kwestie polsko – inflanckie, zwiedzanie. Najpierw Starego Miasta i jego głównych zabytków, później innych atrakcji (Ryga secesyjna), okolic Starówki, zabytkowej ulicy Alberta i jej okolic itp. Ze spora dawką faktów i istotnych informacji. W przypadku innych miast, miejscowości czy np. parków narodowych, odpowiednio mniej, ale chyba ze wszystkim, co i w nich jest ważne.
Przewodnik wzbogaca ponad 30 dobrych wielobarwnych zdjęć umieszczonych na wkładkach. Na wewnętrznych stronach jego przedniej okładki znajduje się kolorowa mapa kraju, na tylniej plan Rygi. W sumie jest to przewodnik ułatwiający poznawanie atrakcji Łotwy w trakcie podróży po niej. Ale zasługujący również na lekturę przed wyjazdem, a nawet niezależnie od niego. Przede wszystkim ze względu na sporą dawkę informacji dotyczących zarówno tego kraju, jak i związków z nim Polski i Polaków.
ŁOTWA. SĄSIEDZI NASZYCH SĄSIADÓW. PRZEWODNIK. Autor: Tadeusz Piątkowski. Wydawca: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2015, str. 215. ISBN 978-83-62460-68-7
