Malta – wyspa rzucona na turkusowe wody Morza Śródziemnego pomiędzy Sycylią a Afryką. Jak jest niewielka, najlepiej widać z samolotu podchodzącego do lądowania na międzynarodowym lotnisku w Luqa. Z góry widać też Vallettę – stolicę wyspy zbudowaną na ufortyfikowanym cyplu pomiędzy dwoma zatokami. Nazwa wyspy pochodzi ponoć od fenickiego słowa Maleth, co oznacza schronienie, przystań, kryjówka. Rzeczywiście, maltańska Wielka Przystań to największy i najbezpieczniejszy port w całym basenie Morza Śródziemnego. Ta skalista wyspa ma w najdłuższym miejscu 27 kilometrów. Zamieszkuje ją około czterysta tysięcy ludzi, mówiącym trudnym dla obcokrajowca językiem będącym mieszaniną arabskiego i włoskiego.
Valletta – twierdza kawalerów
Położona na skalistym półwyspie pomiędzy Grand Harbour i Zatoką Marsamxett Valletta jest najdalej na południe wysuniętą stolicą europejską. Joannici – nazywani też kawalerami maltańskimi rozpoczęli budowę tego miasta-twierdzy tuż po heroicznym „Wielkim oblężeniu” wyspy przez Turków.
Budowę nowego miasta nazwanego dla uczczenia Wielkiego Mistrza Jeana Parisot de la Valette, rozpoczętą wiosną roku 1566 nadzorował Francesco Laparelli uczeń Michała Anioła i architekt papieża Piusa IV. Do dziś otoczona umocnieniami oraz fosą od strony lądu położona na obszarze 55 ha Valetta ma ponad 320 renesansowych i klasycystycznych zabytków.
W Pałacu Wielkich Mistrzów podziwiać można okazałe sale reprezentacyjne ze wspaniałym wystrojem wnętrz i wielką zbrojownią, gdzie zgromadzono ponad 6 000 sztuk broni i piękne zbroje. Za skromną fasadą konkatedry Św. Jana wzniesionej wg projektu Gerolamo Cassara kryje się bogate wnętrze ozdobione polichromiami i tapiseriami oraz obrazami Caravaggia („św. Hieronim” i „Ścięcie św. Jana”) oraz pomnikami wielkich mistrzów i płytami grobowymi Kawalerów Maltańskich na ozdobnej posadzce świątyni.
Oberże i teatr Manoela
Do naszych czasów zachowało się pięć z siedmiu zachowanych oberży (auberges), siedzib rycerzy zakonników poszczególnych nacji i zakonny szpital – Sacra Infirmeria, którego główna sala, długa na 56 m do dziś jest jedną z największych w Europie.
Obecnie mieści się tu Teatr Republiki centrum konferencyjne oraz multimedialny spektakl przedstawiający wydarzenia z 5 000 lat historii Malty. Wspaniały budynek Teatru Manoela wzniesiony został w 1731 r. przez Wielkiego Mistrza Manoela de Vilhena i jest jednym z trzech najstarszych teatrów w Europie.
Główna ulica Valletty to Triq ir-Repubblika (ul. Republiki) przy której jest większość zabytków, urzędów i sklepów stolicy zaczyna się przy bramie miejskiej, ciągnie się przez całe miasto aż do Fortu św. Elma, gdzie znajduje się ciekawe Muzeum Wojny, prezentujące eksponaty z czasów II wojny światowej, kiedy Malta była ważnym strategicznie „niezatapialnym lotniskowcem”.
W 1980 r. znakomicie zachowane miasto-twiedza Valletta wpisana została na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO.
Miasto milczenia
Mdina leży10 km na zachód od Valetty. To zachwycające miasto wzniesiono na wzgórzu pośrodku wyspy. Położenie z dala od wybrzeży chroniło niegdyś mieszkańców wyspy przed napadami saraceńskich piratów.
Dziś w tym otoczonym murami mieście kościołów, starych pałaców i klasztorów, żyje kilkuset stałych mieszkańców, głównie stara maltańska szlachta i arystokracja a nielicznymi przechodniami po cichych ulicach są zwykle turyści.
Mdina przypomina dziś raczej dekorację teatralną. Zabytkowe domy i pałace stojące przy wąskich i krętych uliczkach zachowane są w doskonałym stanie. Mają kamienne lub żeliwne balkony i kunsztowne drzwi z mosiężnymi kołatkami. Sercem miasta jest potężna katedra zbudowana w XIII w. i prawie całkowicie zniszczona przez wielkie trzęsienie ziemi w 1693 r.
Świątynia została wkrótce odbudowana w modnym wówczas stylu barokowym przez maltańskiego architekta Lorenzo Gafę.
Harmonijna fasada i wielka kopuła oraz wnętrze pięknie zdobione freskami przedstawiającymi życie św. Pawła sprawiają, że jest to jeden z najpiękniejszych kościołów na Malcie.
Warto odwiedzić muzeum katedralne z ciekawą kolekcją drzeworytów Dürera i grafik Rembrandta oraz komplet bitych na Malcie rzymskich monet.
Atrakcje Mdiny
Mdinę, która przez stulecia byłą stolicą Malty zbudowali Rzymianie (nosiła wówczas nazwę Melita stąd nazwa wyspy) a ufortyfikowali Arabowie. Średniowieczna architektura powstała w czasach panowania dynastii aragońskiej a król Alfons V Aragoński nadał jej honorową nazwę Citta Notabile.
Amatorzy mocnych wrażeń mogą zejść do lochów pod Pałacem Vilhena gdzie w realistyczny sposób pokazano torturowanie ludzi przez inkwizycję, chłostanie czarownic i ladacznic a w tle słychać średniowieczną muzykę sakralną i krzyki torturowanych. W sąsiadującym z Mdiną Rabacie znajdują się podziemne katakumby, które według legendy były schronieniem Świętego Pawła, kiedy statek wiozący go do Rzymu rozbił się o skały przy brzegu wyspy.
Katakumby pod kościołem św. Agaty pochodzą jeszcze z czasów, pogańskich, punickich, rzymskich i chrześcijańskich.
W mieście jest ciekawe muzeum rzymskich zabytków. Rabat jest miastem rzemieślników, wielu z nich można obejrzeć przy pracy w osadzie Ta’Qali.
W sąsiedztwie znajduje się Muzeum Lotnictwa i Park Dinozaurów oraz Ogrody Buskett jedyny rejon na Malcie gdzie rośnie większa ilość drzew; pinii, cyprysów, świerków, dębów, drzew cytrusowych i morwowych.
Najazd turystów
Królową wyspy jest bowiem turystyka. Maltańczycy znakomicie wykorzystali fakt, że ponad 300 dni w roku świeci tu słońce i budując hotele w najpiękniejszych zatokach wyspy przygotowali się na przyjęcie turystów z chłodnych krajów północnej Europy.
Czekają tu na nich skaliste i piaszczyste plaże, urocze miasta i malownicze rybackie wioski, restauracje i tawerny, bary i dyskoteki.
Niezliczone biura turystyczne zapraszają na wycieczki do błękitnych grot, starej stolicy Mdiny, statkiem dookoła wyspy czy na sąsiednią wyspę Gozo. Po rycerzach maltańskich pozostały na wyspie bastiony i umocnienia wielkiej przystani, Pałac Wielkich Mistrzów i katedra Św. Jana w stolicy Valettcie.
Po Anglikach pozostał lewostronny ruch uliczny i powszechna znajomość języka angielskiego, co znakomicie ułatwia życie licznie przyjeżdżającym tu turystom.
Smagli i czarnowłosi Maltańczycy nastawieni są do turystów bardzo przyjaźnie wiedząc, że to właśnie między innymi im zawdzięczają wysoki poziom życia.
Buduje się tu bardzo dużo używając do tego celu miejscowego, złocistego piaskowca. Kamieniołomy wewnątrz wyspy dostarczają coraz to nowych, łatwych w obróbce kamiennych elementów z których wznoszono niegdyś pałace, kościoły i mury obronne a obecnie buduje się domy mieszkalne, hotele, sklepy i banki.
Malta jest członkiem Unii Europejskiej, żeby tu przyjechać nie potrzebujemy paszportów a walutą jest Euro. Z Polski najłatwiej dostać się tu samolotem Wizz Air z Warszawy.
Zdjęcia autora
