Nierówne prawa firm i ich klientów
Gośćmi pierwszego powakacyjnego spotkania w SD-P „Globtroter” byli przedstawiciele Krajowego Rejestru Długów: prezes Adam Łącki, doradca zarządu Mirosław Sendłak i rzecznik prasowy Andrzej Kulik. O KRD pisaliśmy niedawno – 14 sierpnia br. – w dziale „Nowości” i tekst ten nadal można tam przeczytać. Nasi goście przekazali jednak uczestnikom spotkania wiele nowych informacji.
KRD jest najdłużej, bo od 4 sierpnia 2003 roku, działającym biurem informacji gospodarczej w Polsce. Posiada największą bazę zadłużonych konsumentów i przedsiębiorców. 31 lipca br. znajdowało się na niej 672 tys. dłużników, z czego 38,5% stanowili konsumenci, a 61,5% przedsiębiorcy. Dzięki Rejestrowi przedsiębiorcy odzyskali już ponad 1,5 mld zł wierzytelności. Az 58% dłużników zalegających z płatnościami nie dłużej niż rok, zwraca dług po ostrzeżeniu o możliwości dopisania do KRD. Kolejne 27% robi to, gdy już znajdzie się w rejestrze.
Zadłużenie Polaków
KRD, korzystając także z danych i informacji NBP oraz Ministerstw: Finansów i Spraw Wewnętrznych, opracował pierwszy kompleksowy raport o długach. Uwzględniono w nim kilka rodzajów zobowiązań, w których są największe zaległości płatnicze: wobec banków, fiskusa, gmin oraz z tytułu czynszów i mandatów. Nieuregulowane w terminie zobowiązania przedsiębiorców i konsumentów z całej Polski wynoszą 59,2 mld zł. Połowę tej ogromnej kwoty stanowią należności banków wraz z odsetkami, ponad 32% zaległe podatki do skarbu państwa, a 14% niezapłacone podatki i opłaty lokalne stanowiące dochody gmin. Najbardziej zadłużone są – po blisko 10 mld zł – firmy i konsumenci z województw śląskiego i mazowieckiego. Z wielkopolskiego na 6 mld zł, woj. dolnośląskiego na ponad 5 mld zł i pomorskiego na z góra 4 mld zł.
Należności polskich banków zagrożone niespłaceniem wzrosły w I półroczu 2008 r. o prawie 7% do ponad 29,8 mld zł. Dotyczy to przede wszystkim zadłużenia osób prywatnych. Spadł natomiast ich poziom w przypadku należności od rolników indywidualnych oraz przedsiębiorstw i spółek państwowych. Chociaż odsetek należności zagrożonych od osób prywatnych systematycznie zmniejsza się, w minionym półroczu spadek ten był znacznie niższy niż miało to miejsce wcześniej. W przypadku fiskusa zaległe zobowiązania firm i konsumentów z tytułu podatków, cła, grzywien i mandatów wyniosły na koniec 2007 roku 19,14 mld zł. Niepokojącym zjawiskiem jest ciągły wzrost liczby przedsiębiorstw zalegających z podatkami wobec skarbu państwa na kwotę powyżej 1 mln zł. W 2007 r. takich dłużników było 4078 – o prawie 5% więcej niż w roku poprzednim. Ich długi wynosiły 11,2 mld zł, zaś z odsetkami ponad 23 mld zł.
Gwałtownie wzrasta relacja należności do zobowiązań gmin i innych jednostek samorządu terytorialnego, co powoduje, że cudze długi utrudniają im regulowanie własnych. Kwotą prawie 206 mln zł niezapłaconych mandatów nałożonych przez służby podległe MSW i A zamknął się rok 2007. Było to o 9% więcej niż na koniec 2006 roku. Najwięcej mandatów nie zapłacili mieszkańcy Śląska i woj. zachodniopomorskiego. Przede wszystkim za jazdę bez biletów komunikacją miejską, międzymiastową i pociągami. Niezapłacone z tego tytułu mandaty wyniosły w skali kraju 115 mln zł, a rekordzista wpisany do KRD winien jest jednemu z przedsiębiorstw komunikacyjnych niemal 9,5 tys. zł.
Zadłużenie lokatorów i najemców lokali z tytułu niezapłaconych w terminie czynszów wyniosło 1,53 mld zł i nieznacznie spadło. Ale mniejsze lub większe zaległości czynszowe ma około 17% lokatorów – ze średnim długiem 10 tys. zł. W przypadku zadłużenia konsumentów, którzy trafili do KRD za niezapłacone rachunki za prąd i gaz, ich średnie zadłużenie wynosiło nieco ponad 1000 zł. i było tylko niewiele niższe niż w przypadku zadłużenia wobec operatorów telefonii stacjonarnej. Ale w przypadku przedsiębiorców kwota średnia wyniosła już ponad 2,5 tys. zł, zaś wobec operatorów GSM sięgnęła 4.790 zł.
Niezbędne są zmiany prawa
Obowiązujące przepisy – przygotowywana jest ich nowelizacja – stawiają w uprzywilejowanej sytuacji przedsiębiorstwa, dyskryminują natomiast konsumentów i klientów. Tylko te pierwsze bowiem mogą wpisywać dłużników do KRD, natomiast drudzy pozbawieni są takiej możliwości nawet w przypadku ewidentnych nieuregulowanych w terminie należności od firm np. z tytułu nie wykonania zobowiązań, przyjęcia przez biuro podróży zaliczki i nie zorganizowanie imprezy. Nie mówiąc już o możliwości zmuszania w tej formie dłużników do terminowego płacenia pensji, honorariów itp. Na razie np. klientom biur podróży KRD radzi sprawdzać ich solidność. W przypadku zalegania z podatkami i składkami ubezpieczenia społecznego w Krajowym Rejestrze Sądowym, ew. zadłużenia w Krajowym Rejestrze Długów, a także w Serwisie Ochrony Konsumenta. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta prowadzi np. obecnie ponad 100 postępowań przeciwko nieuczciwym właścicielom firm turystycznych. 
Pytania i dyskusja, jaka wywiązała się po informacjach naszych gości z KRD potwierdziły tylko znany fakt, że w przypadku biur podróży organizujących wycieczki zagraniczne, istniejące możliwości sprawdzania ich solidności i wypłacalności są iluzoryczne. KRD obejmuje bowiem tylko ich niespłacone w terminie należności wobec podmiotów krajowych, ale już nie zagranicznych – zwłaszcza linii lotniczych i innych przewoźników czy hoteli. A one są przede wszystkim przyczyną kłopotów naszych turystów, chociażby z powrotem do kraju w przypadkach nagłych bankructw firm organizujących wyjazdy zagraniczne. I to ma się zmienić. Jak nas poinformowano, już niedługo także konsumenci będą mogli dopisywać nieuczciwe biura podróży do Krajowego Rejestru Długów, stworzona zostanie również możliwość uwzględniania w KRD długów wobec kontrahentów zagranicznych. Ale na razie w podobnych przypadkach niewielkie znaczenie mają Certyfikaty Rzetelności wystawiane przez KRD firmom – członkom Programu rzetelna Firma. Potwierdzają one bowiem tylko nie posiadanie przez nie żadnych przeterminowanych zobowiązań k r a j o w y c h.
Nasi goście poinformowali również o wspieraniu przez KRD niektórych inicjatyw turystycznych i leczniczych. Tak np. od 27 lipca 2007 roku swój samotny rejs jachtem dookoła kuli ziemskiej pod banderą KRD odbywa 31 – letnia żeglarka z Ustki Natasza Caban współ sponsorowana przez Rejestr. We wrześniu br. na ponad tydzień doleci do niej 15 – letnia Karolina Sawka od urodzenia chorująca na dysplazję kręgosłupowo-nasadową, podopieczna fundacji aktorki Anny Dymnej. Mająca tylko 93 cm wzrostu dziewczynka poddana została już kilku operacjom i rehabilitacji. Wspólnie z żeglarką oraz towarzyszącą jej w tej podróży opiekunką z fundacji „Mimo Wszystko” Elizą Romaniak odbędzie ona rejs wokół Wysp Kokosowych – zamorskiego terytorium Australii we wschodniej części Oceanu Indyjskiego. Więcej informacji o Krajowym Rejestrze Długów i jego działalności znaleźć można w Internecie na: www.krd.pl.
Cezary Rudziński
Zdjęcia: Andrzej Zarzecki
