Sardynia, druga po Sycylii pod względem wielkości wyspa Italii, a zarazem całego Morza Śródziemnego, najbardziej jednak odległa od jej części kontynentalnej, przez wiele lat należała do regionów Włoch rzadko odwiedzanych przez polskich turystów. Przyczyn tego było kilka. Wspomniana już odległość od reszty kraju oraz możliwość dostania się na nią tylko promem, statkiem lub samolotem – w odróżnieniu od Sycylii połączonej z kontynentem mostem drogowym i kolejowym. Przede wszystkim jednak fakt takiego mnóstwa zabytków, muzeów, wspaniałych widoków, plaż na wybrzeżach oraz terenów sportów zimowych w Alpach i Apeninach, a także innych, niezliczonych atrakcji turystycznych w części kontynentalnej kraju oraz na Sycylii, że nawet w trakcie kilku wyjazdów tam można przecież poznać tylko część z nich. No i chyba również niedostateczna wiedza naszych turystów o tym, jak szalenie ciekawa i warta poznania jest Sardynia. Od co najmniej kilku, nawet kilkunastu lat, powoli się to zmienia. Przyczynia się do tego prezentacja na licznych targach turystycznych w Polsce atrakcji i wypoczynkowo – poznawczych walorów tej wyspy oraz jej odrębności, wyrażonej m.in. w autonomicznym statusie administracyjnym, od innych włoskich regionów.
Zaś bezpośrednie połączenie lotnicze tanimi liniami lotniczymi, co prawda tylko z Krakowa do sardyńskiej stolicy – Cagliari, ale również inne z przesiadkami, co obniża koszt podróży i skraca jej czas, wpływa na rosnące zainteresowanie i tą wyspą. Jest ona zresztą niezwykle interesująca, oferuje gościom nie tylko wspaniałe plaże, góry i formacje skalne, ale również mnóstwo zabytków i to od czasów prehistorycznych, jak również wiele innych atrakcji. Że wspomnę o m.in. niepowtarzalnej kulturze, miejscowych zwyczajach i obchodach świąt oraz festiwalach, florze i faunie czy oryginalnej kuchni i znakomitych miejscowych winach. Zainteresowaniu potencjalnych turystów Sardynią sprzyjają także ukazujące się w języku polskim przewodniki.
Tym razem polecić chciałbym wydany w udanej i poręcznej serii travelbooków Bezdroży. Zawierającym mnóstwo niezbędnych i przydatnych turyście informacji, ale także ponad 130 kolorowych zdjęć, 13 planów i mapek oraz 3 duże, 4-10-stronicowe wkładki tematyczne oraz 37 informacji i ciekawostek w ramkach. Tak jak w innych przewodnikach tej serii, autorka wymienia na wstępie główne atrakcje tej wyspy. 5, a w rzeczywistości znacznie więcej, gdyż wymienione są one w grupach tematycznych obejmujących od kilku do kilkunastu obiektów i miejsc, najcenniejszych zabytków i świadectw kultury. Chociaż zaskakującye jest, że w tym miejscu nie podkreśliła ona, że osada nuragijska Su Nuraxi jest jedynym na wyspie obiektem wpisanym na Listę Dziedzictwa UNESCO.
Następnie wymienia, zachęcając do ich poznawania, największe atrakcje przyrodnicze Sardynii, w 4 ich grupach tematycznych: Parki narodowe, Inne obszary chronione, Skalne cuda i Najciekawsze jaskinie. I kolejno: Muzea i ekspozycje oraz Niezapomniane przeżycia, jakie wyspa oferuje gościom. Te ostatnie, to oczywiście osobisty wybór autorki. Gdybym to ja miał je zaproponować, zastanawiałbym się, czy wśród 12 wymienionych, uwzględnić także zabawę w dyskotece i widok świeżo okorowanych dębów korkowych. A nie raczej np. wędrówkę po nadmorskim klifie, spacer po zabytkowej dzielnicy Castello w Cagliari, czy udział, poza wymienionym karnawałem w Mamoiadzie, także w którymś z innych świąt. Ale to, oczywiście, rzecz gustu i osobistych preferencji.
Dwa rozdziały wstępne: Informacje praktyczne i Informacje krajoznawcze zawierają chyba wszystkie niezbędne turyście oraz wiele innych przydatnych. Na podkreślenie z uznaniem zasługuje rozbudowana informacja o potrzebie ubezpieczania się od skutków wypadków i zachorowań, niezależnie od posiadanej karty EKUZ, w zależności od rodzaju planowanego pobytu na wyspie. Tylko wypoczynkowego, czy także z intensywnym zwiedzaniem, wspinaczkami, sportami wodnymi itp. Z pamiętaniem o chorobach przewlekłych, których standardowe ubezpieczenie turystyczne z reguły nie obejmuje. Bardzo przydatna jest również informacja, że zwiedzanie kościołów i muzeów jest niemożliwe w porze sjesty. Ciekawe dotyczą m.in. miejscowego języka oraz dosyć powszechnie używanych lokalnych dialektów.
Obszerne świąt i festiwali w podziale na pory roku. Podobnie kultury i sztuki. Sporo też można dowiedzieć się, i to w sposób napisany „smakowicie”, o tamtejszej kuchni. O najważniejszych faktach historycznych natomiast z „Kalendarium historycznego” obejmującego okres od (!) około 250.000 roku p.n.e. do 1998, naszej. Najobszerniejsza część – przewodnikowa, prezentuje atrakcje wyspy w podziale na stołeczne Cagliari i odległe od niego o około 40 km na południe ruiny Nory – pierwszego miasta założonego na Sardynii przez Fenicjan w IX-VIII w. p.n.e. A następnie regiony lub części wyspy: Carbonia Iglesias, Barumini i płaskowyż Giara Di Gesturi, Zatoka Oristano, Riwiera Koralowa, Wybrzeże północno – zachodnie, Archipelag Maddaleny i Szmaragdowe Wybrzeże, Wybrzeże Baronii, Barbagia i Park Narodowy Zatoki Orosei i Gór Gennargentu, na koniec zaś Panoramiczne trasy Sardynii.
Każda, w różnej objętości i zakresie, ale uwzględniającym historię danego miasta czy miejsca, informację i opisy co warto tam zobaczyć – z takimi danymi jak adres, strony internetowe www., dni i godziny otwarcia, ceny biletów i zniżki, na końcu zaś z informacjami turystycznymi: dojazd, komunikacja lokalna oraz noclegi i wyżywienie – z sugerowanymi obiektami, ich charakterystyką, adresami, cenami itp. Z ważną informacją, że aby skorzystać z hostelu trzeba… zapisać się do ich stowarzyszenia. Wspomniane trzy duże wkładki tematyczne poświęcone są: najobszerniejsza, 10 stronicowa „Wyspa tajemnic”, niezwykłym zabytkom i ich ruinom.
Pozostałe: 4 – stronicowe „Sardyńskie herbarium – roślinom, i 6 – stronicowa „Murale” – malowidłom ściennym w Orgosolo. Sporo drobnych, ale ważnych informacji oraz ciekawostek zawarto w ramkach włamanych w tekst. Przykładowo m.in. „Uwaga na owce i kozy !”. „Zielona Kolejka”. „Hotele na Sardynii”. „Wyżywienie – mini słowniczek”. „Punta La Marmora”. „Ślad stopy na środku morza”. „Prastary język”. „Sardynia na Liście UNESCO”. „La Mattanza w Carloforte”. „Garibaldi na wyspie Caprera”. „Karnawał w Mamoiadzie”. „Ciekawostki architektoniczne” . Przewodnik zamyka krótki słowniczek polsko – włoski oraz, niestety podobnie, jak we wszystkich tej serii, bardzo wybiórczy Indeks.
SARDYNIA. Autorka: Agnieszka Fundowicz (i współautorki). Przewodnik turystyczny Bezdroży z serii travelbooków. Wydawnictwo Helion, wyd. II, Gliwice 2016, str. 223, cena 24,90 zł. ISBN 978-83-283-2356-8