Przez ponad półtora wieku Zagłębie Ruhry było przemysłowym sercem Niemiec. Królowały tu węgiel i stal. Teraz region ten postawił na kulturę, naukę i turystykę. Zostało to docenione przez międzynarodową społeczność. Zagłębie Ruhry jest w roku 2010 wraz z miastem Pecz na Węgrzech i tureckim Istambułem jedną z trzech kulturalnych stolic naszego kontynentu. Po raz pierwszy w historii miano Europejskiej Stolicy Kultury otrzymało nie pojedyncze miasto, lecz cała aglomeracja przemysłowa.
Sala koncertowa w hucie
W latach 90. XX w. w Zagłębiu Ruhry realizowano specjalny program IBA Emscher Park, w ramach którego w ponad sto ambitnych projektów wpompowano przeszło 5 miliardów marek niemieckich. Między innymi przerobiono hutę cynku w Oberhausen na Muzeum Przemysłu, port przeładunkowy w Duisburgu na centrum rozrywki, kopalnię węgla w Bochum na Muzeum Górnictwa a miechownię huty stali na salę koncertową. Największy niegdyś na świecie zbiornik gazu w Oberhausen; o wysokości 117 m, i 67 m średnicy, przekształcony został w galerię i wieżę widokową. Szklana winda wozi zwiedzających na samą górę, skąd rozciąga się znakomity widok na okolicę. Nic dziwnego, że Gazometer w Oberhausen odwiedziło już ponad trzy miliony turystów.
Zagłębie Ruhry przebudowuje się z pomysłem, nie niszczy się ikon przemysłowej przeszłości, ale szuka się dla nich innego zastosowania. „Dortmunder U”, dawna siedziba browaru w Dortmundzie, wielki ceglany budynek jeszcze niedawno był w bardzo złym stanie. Po zainwestowaniu prawie 50 milionów euro dziś mieszczą się w nim m.in. muzeum sztuki, centrum gospodarki kreatywnej i liczne instytuty uniwersyteckie. Zagłębie Ruhry jest dziś centrum nowoczesnych technologii i nauki; jest tu pięć uniwersytetów oraz setki instytutów badawczych.
Duży nacisk kładzie się na rozwój kultury. Na terenie zagłębia jest dwieście muzeów, w tym otwarte niedawno nowoczesny gmach Muzeum Folkwang ze wspaniałymi zbiorami malarstwa zwłaszcza niemieckich ekspresjonistów. Statystycznie jedno muzeum przypada tu na 26 tys. mieszkańców! (średnio dwa razy więcej niż w Europie), czynnych jest 120 teatrów oraz blisko sto sal koncertowych. Każdego roku organizowanych jest tu 250 festiwali.
Na terenie Zagłębia Ruhry znajdziemy najdłuższy pasaż handlowy i CentrO w Oberhausen największe centrum handlowo-rozrywkowe w Europie, niezwykłe wystawy, parki rozrywki. Nie brakuje też sportu, z piłką nożną na czele.
Centrum kreatywności
Symbolem Zagłębia Ruhry jest podwójna wieża szybowa kopalni węgla Zollverein w Essen, niezwykły pomnik kultury przemysłowej wpisany w 2001 r. na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Kopalnia Zollverein w Essen była dawniej największą i najnowocześniejszą kopalnią węgla kamiennego na świecie. Założona w 1847 roku, na początku XX w. zatrudniała ponad 5 tys. osób i wydobywała 12 tys. ton węgla na dobę. Ostatecznie zamknięto ją w 1986 roku.
Za pieniądze z Unii Europejskiej kopalnia przeszła metamorfozę i jest obecnie centrum kreatywności. Utworzono tu muzeum techniki prezentujące dawne wyposażenie kopalni i proces wydobycia węgla. Holenderski architekt Rem Koolhaas zaprojektował podświetlone na pomarańczowo ruchome schody prowadzące do wejścia dla odwiedzających. W części budynków powstało kasyno i centrum wzornictwa przemysłowego, biura projektantów, galerie sztuki, sale wystawowe, restauracje i kawiarnie a także basen a zimie lodowisko.
Z istniejących niegdyś w Zagłębiu Ruhry 200 kopalń węgla zostały tylko cztery, a od XVIII stulecia do czasu załamania się tutejszego górnictwa, wydobyto spod ziemi łącznie siedem miliardów ton węgla.
Szlakiem przez zielone zagłębie
Dziś ten zapylony niegdyś i szary region jest zielony. Oprócz wielu stref zieleni otaczających kompleksy przemysłowe, jest tu mnóstwem lasów i jezior. Na terenie malowniczego rezerwatu przyrody „Wyspa Bislicher” (Bislicher Insel) jest największa w Nadrenii Północnej-Westfalii kolonia kormoranów. Rokrocznie goszczą tam też tysiące dzikich gęsi.
Wytyczony szlak przyrodniczy i krajobrazowy prezentuje nowo ukształtowany krajobraz przemysłowy, wiele z nowych terenów zielonych powstało na zrekultywowanych hałdach. Miejsca po kopalniach odkrywkowych zalano wodą i zamieniono w sztuczne jeziora.
Szlak kultury przemysłu prowadzi do zabytkowych obiektów industrialnych i zabytków techniki. Pokazuje nowe zagospodarowanie obiektów poprzemysłowych. Wytyczono mnóstwo ścieżek rowerowych umożliwiając zwiedzanie regionu na dwóch kółkach. Modne stało się też pływanie po licznych kanałach i rzekach, których stan czystości znacznie się poprawił. Sieć szlaków wodnych w całym regionie ma około 200 kilometrów długości.
Obiekty na szlaku architektury, leżą na terenie 17 miast, a realizowało je przeszło 200 architektów, urbanistów i architektów zieleni. Przykładem jest wieża widokowa Tetraedr zbudowana na hałdzie w Bottrop mająca formę czworościanu o wysokości 50 metrów, zbudowany ze stalowych prętów. Wspinaczka na nią dostarcza niesamowitych wrażeń a nagrodą jest piękna panorama ze szczytu wieży.
Zaszczyt bycia Europejską Stolicą Kultury kosztować będzie Niemcy ponad 60 milionów euro. Przewiduje się, że w ciągu 2010 roku Zagłębie Ruhry odwiedzi co najmniej 6 milionów turystów. Dla naszego Śląska, który doświadcza teraz zmian, jakie w Niemczech miały miejsce kilkanaście lat temu – to co dzieje się teraz w Zagłębiu Ruhry może być wzorem jak postępować z terenami i obiektami poprzemysłowymi oraz z całym procesem restrukturyzacji regionu dawnego przemysłu ciężkiego.
Zagłębie Ruhry jest największą aglomeracją, najgęściej zaludnionym skupiskiem miejskim i największym obszarem przemysłowym w Europie. Aglomeracja 53 miast i miasteczek na zachodzie Niemiec w kraju Północna Nadrenia-Westfalia nazwę przyjęła od płynącej tu rzeki Ruhr. Na powierzchni 4 435 km kw. żyje 5,3 mln mieszkańców, (1183 os/km kw).
Europejskie stolice kultury
Inicjatorką pomysłu Europejskiej Stolicy Kultury była w 1985 r., ówczesna grecka minister kultury Melina Mercouri. Dziś zwykle typowane są dwa państwa, z których chętne miasta zgłaszają swe kandydatury. Unia Europejska wybiera po jednym mieście z każdego państwa. Dla wybranego miasta to wielkie wyróżnienie i prestiż, ale także wymierne korzyści: inwestycje i promocja.
Więcej informacji: www.ruhr-tourismus.de
Zdjęcia: Ruhr Tourismus
