Londyn, Liverpool czy Bristol to żelazne punkty zwiedzania Wielkiej Brytanii. Jednak niewiele osób wie, że oprócz atrakcji turystycznych charakterystycznych dla tych miast można wzbogacić swoją wycieczkę o bardzo ciekawe i nieco … alternatywne trasy wiodące śladem street artu.
Wielka Brytania to prawdziwa gratka dla miłośników sztuki ulicznej. Tylko tutaj panuje tak kreatywna atmosfera i wolność artystyczna, że dzieła współczesnych artystów powstają na ulicach. Może się zdarzyć, że w ten sposób stworzona praca trafi potem do znanej galerii, a nawet do muzeum.
Choć do końca nie wiadomo, czy sami twórcy byliby z tego faktu zadowoleni … Street art chyba już do końca pozostanie kontrowersyjny i wraz z pojawieniem się kolejnego, zazwyczaj spektakularnego obrazu na murze zacznie się dyskusja – czy to współczesna sztuka czy zwykły wandalizm?
W stolicy trip-hopu i graffiti
Gdy w Polsce na tournee bawi niejaki Tricky, kiedyś głos kultowego Massive Attack, w Bristolu – jednym z najważniejszych miast związanych ze sztuką uliczną – oglądać można prace Banksy’ego. Co łączy tych artystów? Chociażby to, że urodzili się i dorastali właśnie w Bristolu. Wycieczkę po Wielkiej Brytanii warto więc zacząć w tym mieście. Prace i instalacje Banksy’ego można oglądać zarówno w miejskim muzeum, jak i na ulicach.
Warto też zajrzeć do księgarni i odnaleźć „Banksy’s Bristol: Home Sweet Home” – album, który dokumentuje wczesne prace artysty, które już zniknęły z ulic miasta. Bristol to prawdziwa mekka grafficiarzy! W ślad za Banksy’m poszli inni i dziś miasto ma się czym pochwalić w tej dziedzinie. O randze murali niech świadczy fakt, że w ubiegłym roku wielka, przekrojowa wystawa prac Banksy’ego zagościła w szacownych murach miejskiego muzeum.
Już 12 listopada można się wybrać na wernisaż prac Lokey’a, który w latach 80-tych zakochał się w hip-hopie i graffiti. Swoje prace zaprezentuje w Weapon of Choice Gallery. Sporo ciekawych prac z Bristolu i świetny przewodnik po miejscach wartych uwagi można znaleźć na http://www.bristol-street-art.co.uk/
Banksy wychodzi z ukrycia i … reżyseruje
Premiera kinowa zapowiedziana w Polsce na 12 listopada to dodatkowy element uzupełniający luki w wiedzy o sztuce ulicznej. Bohaterem produkcji „Wyjście przed sklep z pamiątkami” jest Therry Guetta, filmowiec – amator i ekscentryczny właściciel butiku z vintage’ową odzieżą w Los Angeles, który obsesyjnie i za wszelką cenę pragnie odnaleźć i zaprzyjaźnić się z Banksy’m, człowiekiem enigmą, znanym na całym świecie z ulicznych dzieł sztuki, które można znaleźć w Londynie, Nowym Orleanie i na „murze bezpieczeństwa” w Izraelu.
Czarny humor, ekscytujący thriller i świat miejskich partyzantów łączą się w jednym filmie. Chcieliśmy, aby nasz film zrobił dla street artu to, co Karate Kid dla sztuk walki. Żeby każde dziecko wyszło na ulice z puszką sprayu w dłoni. Skończy się tak, że nasz film może zrobić dla street artu to, co Szczęki dla surfingu…’ – stwierdził Banksy, legendarny, brytyjski artysta graffiti, któremu od lat udaje się utrzymać w tajemnicy swoją tożsamość, choć poluje na nią cały świat. „Wyjście przez sklep z pamiątkami” jest jego reżyserskim debiutem i genialną prowokacją, podobną do zaskakujących akcji ulicznych Banksy’ego.
Dystrybutor filmu – Gutek Film oraz VisitBritain proponują dodatkowe atrakcje dla wielbicieli talentu Banksy’ego, zapraszają na film i związaną z nim zabawę. Od 5 listopada na specjalnej stronie internetowej: http://www.visitbritain.com/pl/PL/Banksy/ można wziąć udział w konkursie, w którym można wygrać weekendowy pobyt w Londynie dla dwóch osób wraz z przelotem, kartami Oyster oraz wycieczką śladami sztuki ulicznej po Londynie.
Pomaluj … bibliotekę!
W angielskim Norwich, w Norfolk and Norwich Millenium Library: http://www.norfolk.gov.uk/Leisure_and_culture/Libraries/index.htm, warto wybrać się na spotkanie z nietypowym bibliotekarzem, który z uśmiechem wręcza zwiedzającym pędzel, farbę albo spray i pozwala … malować ściany! Niemożliwe? A jednak.
To jedyne takie miejsce, gdzie malowanie jest elementem zwiedzania i każdy gość ma pełne prawo pozostawić po sobie artystyczny ślad. Premiowane są te malunki, które nawiązują do palety atrakcji sportowych i kulturalnych Norfolk. W Brighton przełamują wszelkie ograniczenia! Bo jak inaczej nazwać ogólnoświatowy zlot miłośników wszystkiego co łączy hip-hop, sztukę uliczną i taniec?
W ramach International Festival of Hip-Hop Dance Theatre: http://www.brightondome.org/, który rozpoczyna się już 19 listopada powstaną setki instalacji graffiti. Na żywo, przy muzyce będą tworzone prace, spotkania, konwencje i warsztaty. Dla turystów, którzy interesują się sztuką ulicy – pozycja obowiązkowa w kalendarzu podróży.
Sztuka rysunków więziennych.
To może być naprawdę zaskakująca wystawa, skoro zaczyna się od przekroczenia więziennych murów. Oczywiście w wyobraźni. Długie lata odsiadki i mnóstwo graficznych pomysłów zrealizowanych przez więźniów obejrzeć można w angielskim Winchester w Westgate Museum http://www.winchester.gov.uk/LeisureAndCulture/MuseumsAndGalleries/WestgateMuseum/. 150 lat historii, z której część utrwalona została w więziennych celach.
Poznaj szczura z Liverpoolu.
Wszystkim, którzy z szczotką i przekleństwami na ustach biegają za grafficiarzami zamazując ich prace – ten przykład powinien dać wiele do myślenia. Słynny, wysoki na 10 metrów szczur namalowany w Liverpoolu na ścianie nie mniej słynnego, ale nieczynnego i popadającego w ruinę Whitehouse Pub na pewno podniósł wartość budynku, którzy niedawno został sprzedany za, bagatela, 114 000 funtów!
http://www.liverpooldailypost.co.uk/liverpool-news/regional-news/2008/11/01/banksy-s-rat-could-send-liverpool-pub-price-soaring-64375-22160927/. Nowi właściciele nie mają zamiaru zniszczyć pracy, wręcz przeciwnie. Zarówno budynek, jak i rysunek zostaną odnowione, a turyści mogą wybrać się do Liverpoolu nie tylko szlakiem słynnej Czwórki, ale śladami prac Banksy’ego i innych ulicznych artystów.
Londyn – dzień ze sztuką uliczną
Zbaczając nieco z klasycznych tras zwiedzania w Londynie, można odkryć prawdziwe skarby związane ze sztuką uliczną. Jest jeszcze jedna zaleta – ten sposób poznawania miasta jest całkowicie bezpłatny. Zabytkowe posągi, współczesne rzeźby, murale, instalacje i wiele innych obiektów, które jeszcze nie mają nazwy – to alternatywna propozycja podróży po stolicy Wielkiej Brytanii http://www.ukstreetart.co.uk/. Galeria 4th Plinth na Trafalgar Square Najpierw wizyta w galerii rzeźby Fourth Plinth: http://www.london.gov.uk/trafalgarsquare/around/4th_plinth.jsp.
Niedaleko fundamentu Kolumny Nelsona na Trafalgar Square znajdują się cztery cokoły. Na pierwszych trzech stoją posągi króla Jerzego IV Hanowerskiego i dwóch generałów. Na czwartym cokole miał znaleźć się posąg konia, jednak w latach 40-tych XIX w. skończyły się środki przeznaczone na ten cel i cokół pozostał przez ponad 150 lat pusty. Najnowszym dziełem prezentowanym w Fourth Plinth jest praca 'Nelson’s Ship in a Bottle’ autorstwa nigeryjskiego artysty Yinka Shonibare http://www.visitlondon.com/events/detail/7422585.
Banksy w Londynie
Słynący z partyzanckich akcji artysta Banksy podbił Londyn dziełami swojej sztuki ulicznej. Pojawiając się niespodziewanie w pobliżu ścian i murów w całym Londynie, maluje na nich, używając szablonów ludzi i zwierząt w dość niezwykły sposób. Trzeba przyjrzeć się jego dziełom co najmniej dwukrotnie, aby upewnić się, czy aby na pewno widzimy właśnie kota budującego skomplikowaną pułapkę na ptaki? Niektóre z jego dzieł to jawne polityczne aluzje, inne są po prostu zabawne; często zaś i takie, i takie.
Banksy zajmuje się również rzeźbiarstwem, zachowując ten sam styl i zamysł w swoich pracach. Aktualizowaną na bieżąco listę i zdjęcia dzieł Banksy’ego można znaleźć na: http://www.artofthestate.co.uk/Banksy/banksy.htm. Warto jednak pamiętać, że sztuka uliczna podlega … prawu ulicy i to, co dziś istnieje na murach albo w miejskiej przestrzeni – jutro może zostać zamalowane, przeniesione, zasłonięte …
Sztuka i architektura w londyńskim kompleksie biurowym Canary Wharf
Interesująco, przede wszystkim w kontekście architektury miejskiej, prezentuje kompleks biurowy Canary Wharf we wschodnim Londynie: http://www.visitlondon.com/areas/river/canary-wharf-and-docklands. Canary Wharf zostało wybudowane w miejscu starych londyńskich doków. Dzięki temu pomiędzy nowoczesnymi budynkami ze stali i szkła znajdują się liczne kanały.
Czynią one z tej części miasta swoistą 'high – tech’ową’ Wenecję. Wśród terenu zabudowanego znajduje się również 8 ha zieleni i otwartej przestrzeni. Poza trzydziestoma już wykończonymi budynkami znajdują się także cztery podziemne centra handlowe liczące ponad 200 sklepów, wielkie parkingi pod każdym z wieżowców, liczne siłownie, kawiarnie i restauracje.
Elementami od razu wpadającymi w oko są futurystyczne wyjścia z metra zaprojektowane przez Normana Fostera oraz drzewo wykonane ze świateł ulicznych. Przewodnik po atrakcjach Canary Wharf znajduje się na stronie: http://www.canarywharf.com/lifestyle/arts/artmap/index.htm
Instalacje artystyczne w Spitalfields
Dzielnica Spitalfields: http://www.visitlondon.com/attractions/detail/1288814 jest kolejnym rejonem Londynu, w którym króluje sztuka publiczna. Program Spitalfields Public Art Programme: http://www.spitalfields.co.uk/about_art.php wspiera utrzymanie ciągłej wymiany dzieł na wystawach. Sztuka prezentowana w Spitalfields odzwierciedla historię tego miejsca. Gigantyczne króliki autorstwa Paula Coxa, nazywane Spitalfields Spirit, można aktualnie oglądać na placu Bishop’s Square. Króliki mają za zadanie symbolizować rozbudowane społeczności dzielnicy East End, w których istnieją silne więzi międzyludzkie. Ogromna kula wykonana z metalowych rur, nazwana System No. 18, autorstwa Juliana Wilda, odzwierciedla boom budowlany, który w ciągu ostatnich kilku lat można obserwować w Spitalfields. ]
Sztuka publiczna w Lewisham
W dzielnicy Lewisham znajduje się ponad 60 dzieł sztuki, umieszczonych przy Tamizie na północy, do Beckenham na południu. Kolekcja zgromadzona w Lewisham jest bardzo zróżnicowana. Można tam obejrzeć zarówno tradycyjne, jak i namalowane z fantazją murale autorstwa Artmongers i popularne prace Catford Cat.
Prezentowane dzieła są często zmieniane zaś ich archiwum można śledzić na stronie http://www.lewisham.gov.uk/LeisureAndCulture/ArtsService/PublicArt/, gdzie są także informacje na temat artystów, daty wystawienia instalacji, organów wydających zezwolenia na prezentacje.
Przewodnik Public Art In Lewisham zawiera wskazówki, które są pomocne w stworzeniu własnej wycieczki śladem sztuki publicznej w dzielnicy Lewisham: http://vlstatic.com/assets/attractions/outdoors/lewisham_public_art_guide.pdf.
Sztuka uliczna na sprzedaż
W każdą niedzielę jest okazja, by kupić dzieła sztuki w niecodziennej galerii Bayswater Road Artist’s Gallery: http://www.bayswater-road-artists.co.uk/. Prace artystów są prezentowane na parkowych ławkach. Już 11 listopada w Rag Facetpory pod nr 16. przy Heneage Street odbędzie się premiera London Blackbook wraz z prezentacją wybranych, ulicznych prac zamieszczonych w wydawnictwie.
Sztuka uliczna w 3D
Nowe techniki i trendy w filmie oraz fotografii musiały w końcu odbić się echem w sztuce ulicznej. Do połowy listopada można oglądać 3D Graffiti Art Exhibition: http://www.mutatebritain.com/ na Shoreditch Curdy House w Londynie. Organizatorzy tak zachęcają do odwiedzenia wystawy: „Ściągnij buty, załóż okulary i wejdź do magicznego świata trójwymiaru”. I faktycznie warto się skusić, bo to pierwsza na świecie prezentacja trójwymiarowego graffiti.
