Izrael, a także sąsiednie tereny Jordanii i Egiptu uważane przez wyznawców trzech wielkich religii monoteistycznych i ich odłamów za Ziemię Świętą, są coraz popularniejszym kierunkiem wyjazdów turystycznych oraz pielgrzymkowych Polaków. Zwłaszcza od momentu, gdy zamiast wcześniejszych utrudnień, wprowadzono ułatwienia w przekraczaniu granic między tymi krajami. Bardzo potrzebny jest więc przewodnik po tym regionie świata o liczącej kilka tysiącleci historii oraz tak bogatym w zabytki i miejsca warte poznania, w tym, oczywiście również kultu religijnego. Najnowszy ukazał się właśnie w wydawnictwie Hachette, w serii Przewodniki Wiedzy i Życia.
I chociaż zawiera on trochę informacji nieprawdziwych, nieścisłych, bądź niepełnych, stanowią one margines. A tysiące zawartych w nim danych, setki barwnych zdjęć, mapek, planów i rysunków znakomicie ułatwiają samodzielne zwiedzanie i poznawanie miejsc oraz obiektów nim objętych. Autorzy ograniczyli się do wąsko rozumianego, przede wszystkim judeo – chrześcijańskiego pojęcia Ziemi Świętej. Jako Izraela i Autonomii Palestyńskiej. Eksponując – poświęcili jej ponad 100 stron, czyli niemal jedną trzecią całej objętości tego przewodnika – Jerozolimę i uwzględniając w niej również, obszernie, zabytki i ważne miejsca islamu. Ponadto tereny Zachodniej Jordanii oraz fragment egipskiego Półwyspu Synaj. Chociaż na mapkach wewnątrz oraz na tylnej wewnętrznej okładce jako Ziemię Świętą przedstawiają obszar od południowo-wschodnich śródziemnomorskich wybrzeży Turcji, z zaznaczonym na niej m.in. Mersinem, chociaż już bez położonego od niego nieco na północ Tarsu – miasta rodzinnego Szawła, później chrześcijańskiego św. Pawła. Obejmuje on również cały Liban, zachodnią Syrię oraz zachodni fragment Arabii Saudyjskiej.
Przewodnik, zgodnie z zasadą przyjętą w tej serii wydawniczej, zawiera 30-stronicowe Wprowadzenie: Odkrywanie Ziemi Świętej, Ziemia Święta na mapie, Jerozolima na mapie, Panorama, Rok w Ziemi Świętej i Historia Ziemi Świętej. Z krótkimi, encyklopedycznymi, ale zawierającymi to, co jest niezbędne informacjami oraz ilustracjami. Jerozolima przedstawiona została „krok po kroku” – w podziale na dzielnice: muzułmańską, żydowską oraz chrześcijańską i ormiańską. A następnie Góra Oliwna i Góra Syjon, nowoczesne dzielnice miasta, jego obrzeża. Ponadto plan Jerozolimy oraz spis jej ulic i placów. Autorzy proponują dodatkowo trasy trzech wycieczek po Jerozolimie: godzinny spacer wzdłuż murów miejskich, półtoragodzinny po Jerozolimie Zachodniej i równie długi po Jerozolimie Wschodniej. Uwzględnili w przewodniku chyba wszystko, co na to zasługuje. Chociaż tylko najważniejsze miejsca i obiekty omawiając obszerniej, a większość z informacjami „ w pigułce”.
Reszcie Ziemi Świętej poświęcili 90 stron zaczynając od „rzutu oka” na nią, a następnie przedstawili ją w podziale na cztery główne części: Wybrzeże i Galilea, Morze Martwe i Pustynia Negew, Zachodnia Jordania oraz Morze Czerwone i Półwysep Synaj. Nie udało mi się znaleźć żadnego ważnego miejsca czy znaczącego obiektu, który zostałby pominięty, chociaż w przypadku większości, jeszcze bardziej niż w części dotyczącej Jerozolimy, informacje są bardzo skrótowe. Dwa końcowe rozdziały, łącznie ponad 80 stron to Informacje turystyczne i Informacje praktyczne. Pierwsze zawierają propozycje gdzie się zatrzymać aby przenocować w obiektach różnych kategorii, z ich nazwami, adresami, charakterystyką itp. Podobnie w przypadku gastronomii, sklepów i bazarów oraz rozrywek. Natomiast drugie dotyczą podróżowania oraz przydatnych danych na temat różnych aspektów wjazdu i przebywania w tych trzech krajach regionu. Zawierają ponadto Skorowidz i mini słowniczek polsko hebrajski.
Jak już wspomniałem na wstępie, nie wszystkie ważne informacje są ścisłe. Od ub. roku na wjazd do jordańskiej Strefy Specjalnej Akaby, obejmującej również Petrę, nie są potrzebne wizy. Nieścisła jest informacja, że przejście graniczne między Izraelem i Jordania koło Elatu i Akaby czynne jest, w zależności od dnia tygodnia, tylko od godz. 8.00 do 12.00 lub 15.00, bo przekraczałem je bez problemów wieczorem. Niepełna jest informacja, że wizę do Egiptu można uzyskać w ambasadzie tego kraju w Warszawie lub kupić na miejscu na lotnisku. Otrzymuje się ją bowiem również bez problemów na drogowym przejściu granicznym z Izraela koło Kaby. Przy czym na wjazd tylko na Synaj ( bez jego północnej i częściowo zachodniej części ) są to wizy – ściślej nalepki wklejane do paszportu – bezpłatne. Również nie odpowiada prawdzie informacja ( str. 298 ), że „Pozwolenie wjazdu na półwysep Synaj trzeba załatwić wcześniej”. A są to dla turystów, zwłaszcza podróżujących indywidualnie, informacje ważne. Podobnie jak brak w przewodniku informacji, że wstęp do klasztoru św. Katarzyny na Synaju możliwy jest tylko od godz. 9.30 do południa i to poza piątkami, niedzielami i wszystkimi świętami prawosławnymi.
Przydałaby się, moim zdaniem, również informacja, że kaplica Św. Trójcy na Szczycie Mojżesza ( Synaju ) należy do kościoła prawosławnego i wyznawcy innych wyznań często nie są do niej wpuszczani. W polskim wydaniu tego przewodnika można było oczekiwać w opisie muzeum Yad Vashem, że w tamtejszej Alei Sprawiedliwych wśród Narodów Świata jest nie tylko tabliczka poświęcona Oskarowi Schindlerowi, lecz również wielu Polkom i Polakom, którzy zdecydowanie dominują wśród przedstawicieli innych narodowości. Są to jednak błędy i nieścisłości bądź braki łatwe do poprawienia w następnych wydaniach tego przewodnika. I nie zmieniają one oceny, że jest on dobry i wart polecenia. Pozwala bowiem samodzielnie poznawać ten ciekawy region świata, lepiej utrwalać sobie miejsca oglądane podczas wyjazdów grupowych, a nawet dowiedzieć się dużo o obszarze i miejscach nazywanych Ziemią Świętą bez podróży do niej.
JEROZOLIMA I ZIEMIA ŚWIĘTA. Przewodnik z serii Przewodniki Wiedzy i Życia. Autorzy: Fabrizio Ardito, Cristina Gambaro, Massimo Acanfora Torrefranca. Przekład: Halina Andrzejewska i Mikołaj Kamiński. Wyd. Hachette Polska, Warszawa 2009, str. 336.
