Województwo Lubelskie, to kolejny tom z obszernie przez nas omawianej serii atlasów – przewodników turystycznych warszawskiego wydawnictwa Demart SA z serii „Polska Niezwykła – województwa”. Prezentując go autorzy przypominają we wstępie, że do niezwykłych zakątków Lubelszczyzny należy m.in. aż siedemnaście parków krajobrazowych i dwa narodowe: Poleski i Roztoczański. To obszar najgęstszej w Europie sieci wąwozów lessowych, miejsce styku od wieków kultury wschodniej i zachodniej, łączące tradycje katolickie, prawosławne, judaistyczne, a także greckie, ormiańskie i tatarskie. Oraz tworzące mozaikę kulturową widoczna m.in. w obyczajach i architekturze. Atrakcje i miejsca niezwykłe województwa przedstawiono w podziale na 13 jego regionów: Podlaski Przełom Bugu, Pola bitew i jodłowe knieje, Podlaskie pałace, Pogranicze religii, Małopolski Przełom Wisły, Wokół Lublina, Polskie Polesie, Wśród borów i torfowisk, Z biegiem Sanu, Lasy Janowskie i Puszcza Solska, Roztocze cudami słynące, Wołyń i Grody Czerwieńskie oraz Południowe Roztocze.
W każdej z nich, oprócz map w skali 1: 300 000, są liczne zdjęcia i ilustracje, obszerniejsze prezentacje kilkunastu i krótkie informacje o kilkudziesięciu dalszych miejscowościach oraz miejscach, liczne ciekawostki, wzmianki i anegdoty. Oto kilka przykładów wybranych, jak zwykle, „na chybił – trafił”.
* Rudka – Tramwajem konnym do sanatorium. „W 1866 r. wybudowano linię kolejową z Warszawy do Łukowa. Biegła ona koło niewielkiej wsi Mrozy, która pod koniec XIX w. rozwinęła się jako miejscowości letniskowa. W tym czasie doktor Teodor Dunin ( 1854 – 1909 ) zainicjował budowę ( tam ) sanatorium dla chorych na gruźlicę. Powstało ono z datków publicznych we wsi Rudka… Pomiędzy stacją kolejową w Mrozach a sanatorium ułożono tory długości 2,5 km, którymi podczas budowy dostarczano materiały. Z chwilą otwarcia sanatorium uruchomiono tramwaj konny, który jeździł po tych torach dowożąc pensjonariuszy. Jego rozkład był zsynchronizowany z rozkładem wszystkich pociągów zatrzymujących się w Mrozach; kursował aż do 1967 r.!”. A nad tą informacją zdjęcie tramwaju konnego z Rudki w sochaczewskim Muzeum Kolei Wąskotorowych.
* Lublin – Do „Więzienia” na kawę. „Lublin zaprasza na kawę do pierwszego polskiego więzienia komercyjnego. „Otwarta kilka lat temu w pobliżu lubelskiej prokuratury restauracja „Więzienie” zapewnia swoim gościom niezapomniane wrażenia…”. I dalej szczegóły pancernych drzwi wejściowych, wyposażenia wnętrz, nakryć i sztućców ( aluminiowe miski i łyżki ), oryginalnego menu itd.
* Kryłów – Machniom, czyli zamek za harmonię… „Na bużańskiej wyspie stoją ruiny zamku Ostrogskich z XVI w. Ich przynależność państwowa nie jest jednak ostatecznie przesądzona. W 1945 r. dzięki staraniom polskich patriotów z Hrubieszowa, granicę pomiędzy Związkiem radzieckim a Polską poprowadzono tak, że po naszej stronie została kępa z ruinami zamku. Rozmowy z towarzyszami sowieckimi były niełatwe, niebezpieczne i… sporo kosztowały. To, że dzisiaj możemy zwiedzić zamczysko bez paszportu, okupione zostało wówczas harmonią, oficerskimi butami i spirytusem…”
W części informacyjnej tego atlasu – przewodnika autorzy proponują również dwa szlaki turystyczne: Nadwiślański i Roztoczański Szlak Centralny oraz 5 szlaków rowerowych. Informują także o atrakcjach województwa: przyrodniczych, kulturze ludowej, architekturze sakralnej oraz zamkach, pałacach i dworach. Ponadto o terminarzu imprez cyklicznych i innych – łącznie 86, uznanych za ciekawe, kuchni regionalnej, bazie noclegowej – ponad 800 obiektów i przydatnych adresach. Natomiast Przewodnik turystyczny obejmuje: Rośliny zielne i drzewa, Drzewa i ptaki, Ssaki, ryby, płazy i gady. Nie zapomniano o mapach i planach: Biłgoraja, Hrubieszowa, Chełma, Kazimierza Dolnego, Kraśnika, Krasnegostawu, Lubartowa, Łęcznej, Lublina, Puław, Nałęczowa, Rejowca Fabrycznego, Szczebrzeszyna, Zwierzyńca, Świdnika, Tomaszowa Lubelskiego, Włodawy i Zamościa. I, oczywiście, o skorowidzu miejscowości.
Jest to więc kolejna ciekawa pozycja wydawnicza ułatwiająca poznawanie tego regionu oraz zapewniająca dowiedzenie się sporo o nim oraz 166 miejscach uznanych tam przez autorów za niezwykłe.
POLSKA NIEZWYKŁA. WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE. Praca zbiorowa, wyd. Demart SA – Warszawa 2009, str. 182.
