Iran, czyli dawna Persja, z jego licznymi zabytkami, krajobrazami, egzotyką, kuchnią, a przede wszystkim niezwykle gościnnymi mieszkańcami, jest krajem fascynującym. Jak bardzo, łatwo się przekonać czytając najnowszy przewodnik po nim wydawnictwa Pascal, który ukazał się w jego „Złotej serii”. Chyba najlepszy w niej, przynajmniej z tych, a dotyczy to większości wydanych, które już przeczytałem. I jest to w mojej ocenie na pewno najlepszy przewodnik po tym kraju w języku polskim, jaki znam. To zasługa jego polskiego autora zafascynowanego tym krajem, którego znajomość systematycznie pogłębia, i jego irańskiej żony Mahdieh, która, co podkreśla w ciekawym wstępie, włożyła nieoceniony wkład w powstanie przewodnika. Powstała z tego znakomita książka, zarówno dla podróżników i turystów, jak i wszystkich interesujących się Iranem. Jego dziejami i współczesnością, zabytkami, zwyczajami i obyczajami, ludźmi, przyrodą, krajobrazami itp. Dostosowując jej treść do koncepcji i schematu obowiązujących w tej serii, autor zdołał w niej zmieścić mnóstwo, także pogłębionych informacji, m.in. poloników. Przewodnik wzbogaca ponad 220 kolorowych zdjęć, mapki i plany, z osobną, luźną mapą kraju. A także krótsze informacje i ciekawostki w ramkach włamanych w tekst.
Niestety bez ich spisu, ale dotyczy to całej tej serii, podobnie jak, niezrozumiały w niej brak jakichkolwiek informacji o noclegach. Co uważam za jedyne słabe punkty tego przewodnika. Tak jak w innych tej serii, z rozdziału wstępnego „Kalejdoskop” można sporo dowiedzieć się o historii Persji i Iranu od czasów najdawniejszych do współczesnych. A także o geografii i klimacie kraju, jego przyrodzie, społeczeństwie, tak ważnej tam religii oraz obszernie i smakowicie przedstawionej kuchni z przepisem na popularną potrawę tahczin – ryżową zapiekankę. Ponadto, również obszernie, o inspiracjach muzycznych i filmowych, propozycjach zakupów, zwłaszcza pamiątek oraz o cyklicznych świętach i wydarzeniach z ich prezentacją i opisami. Na końcu zaś tej części 6 stron „Powiedz to po persku” – z popularnymi zwrotami i słowniczkiem polsko – perskim, oczywiście w transkrypcji łacińskiej. Krótkie „Informacje praktyczne” oraz „Przydatne” znajdują się na końcu. I zawierają chyba wszystko to, co turyście jest niezbędne, a przynajmniej wiedzieć powinien. Jak tam dolecieć lub dojechać różnymi środkami transportu. Niezbędnych dokumentach z ważną informacją, że wizę otrzymuje się od ręki na granicy, i to nie wklejaną do paszportu, ale na osobnej kartce, aby nie komplikować życia tym, którzy chcieliby odwiedzić również USA, a ze śladami pobytu w Iranie jest to niemożliwe.]
Podobnie, czego autor już nie napisał, jak i Izraela. Z jego strony na prawach wzajemności, bo można podróżować i do tego kraju bez pozostawiania śladów w paszporcie, co uniemożliwiłoby wjazd m.in. do Iranu i Libanu. Istotne są informacje o komunikacji lokalnej, z bardzo tanimi autobusami i taksówkami. Pieniądzach, z ich trochę skomplikowanymi płatnościami, kursami walut obcych – urzędowym i wolnorynkowym, nieprzydatnością kart kredytowych. Bezpieczeństwie: dużym, gdyż obowiązuje tam zasada, że „gości nie okrada się”, co nie oznacza, że nie należy wystrzegać się kieszonkowców. Trochę mniej bezpieczne, ale również i dla Irańczyków, jest tylko pogranicze z Pakistanem. Warto też przed wyjazdem do Iranu zapoznać się z tego przewodnika z tamtejszą etykietą, wymogami dotyczącymi stroju, czy korzystania z… toalet, w których zużyty papier wrzuca się nie do muszli, ale do specjalnych pojemników. Podstawowa część przewodnika poświęcona zwiedzaniu kraju podzielona została na stołeczny Teheran i jego okolice oraz 6 innych, najważniejszych, historycznych i zabytkowych miast z ich okolicami. W każdej z tych części na stronie tytułowej jest lista dzielnic bądź uwzględnionych obiektów z odsyłaczami na odpowiednie strony.
Po nich sugestie, ze zdjęciami i krótką charakterystyką, co zobaczyć warto przede wszystkim oraz plan miasta. W przypadku stolicy dodatkowo jest propozycja wycieczki – spaceru po najważniejszych, zdaniem autora – miejscach. A na końcu wszystkich informacje o atrakcjach dla dzieci. W Teheranie np. muzeum lalek, parku tematycznym, wesołym miasteczku, centrum handlowym i ogrodzie ptaków. Są również propozycje dla turystów aktywnych i Informacje praktyczne na temat dojazdu różnymi środkami komunikacji, poruszania się na miejscu i gastronomii, z kilkunastoma polecanymi i opisanymi restauracjami oraz podobną liczbą kawiarni. Informacje o zabytkach, muzeach i innych atrakcjach są zwięzłe, ale chyba wystarczające. Rozszerzone tam, gdzie było to potrzebne, o mogące wzbudzić zainteresowanie polskich turystów. Np. w opisie stołecznego cmentarza Doulab jest obszerna informacja o jego polskim sektorze. A przy okazji o 116.131 polskich żołnierzach i cywilach ewakuowanych z ZSRR wraz z korpusem gen. Andersa oraz o ogromnej gościnności Irańczyków, z jaką Polacy byli przyjmowani i karmieni, chociaż sami goszczący ich żyli biednie i jedzenie było na kartki.
Z cytatami z ówczesnej miejscowej prasy itp. Podobnie o polskich uchodźcach i tych, którzy tam zmarli i zostali pochowani na innych, też w polskich częściach cmentarzy ormiańskich, w innych miastach, zwłaszcza w Isfahanie. Jest też, w przypadku tego miasta, 4-stronicowa część poświęcona jego dzielnicy ormiańskiej. To tylko przykłady, bo informacje o miastach, obiektach, zabytkach, atrakcjach itp. nawet jeżeli zwięzłe, to są bardzo kompetentne, a całość napisana ciekawie. Krótko mówiąc: trzeba kupić i dokładnie przeczytać ten przewodnik, a następnie wybrać się z nim do tego fascynującego kraju i zobaczyć w naturze przynajmniej część tego, co w nim opisuje autor. Chociaż na zakończenie zacytuję pierwszy, trochę przewrotny, akapit z jego wstępu: „Nigdy nie polecałem i nie będę polecał odwiedzania Iranu. Dla mnie okazał się krajem – pułapką. Mordercą młodzieńczych marzeń o życiu w podróży i poznawania całego świata. Raz odwiedzony, otumanił, omamił i od tamtej pory nie pozwolił pojechać już niemal nigdzie.”
IRAN. Przewodnik z serii „Pascal Gold”. Autor: Bartosz Gil. Wydawnictwo Pascal, wyd. I, Bielsko – Biała 2019, str. 333, cena 59,90 zł., ISBN 978-83-8103-506-4
