Główną świątynią Autokefalicznej (niezależnej) Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej, która powstała na Soborze Zjednoczeniowym 15 grudnia br. w najstarszej, z XI wieku, świątyni stolicy, Soborze Sofijskim (Mądrości Bożej, od dziesięcioleci państwowe muzeum), został położony od niego o kilkaset metrów Sobór Michajłowski (św. Michała) o Złotych Kopułach. Odrodzony po kilkudziesięciu latach jak legendarny ptak Feniks z popiołów.
Ten pierwszy staroruski monaster zbudowano w XII w. w najwyższym punkcie Włodzimierskiej Górki (Wołodimirśka Hirka) nad Dnieprem, kolebki stolicy Rusi Kijowskiej i współczesnej Ukrainy. Zniszczony został w 1240 r. podczas najazdu hord tatarsko – mongolskich Batu-chana wraz z miastem.
Odbudowany zaś, a właściwie wzniesiony na nowo, dopiero na początku XVIII wieku w stylu ukraińskiego baroku. Z siedmioma pokrytymi złotem kopułami, dzwonnicą, refektarzem (trapezną) i cerkwią. Ten wspaniały zespół architektoniczny, z cennymi mozaikami, freskami, ikonostasem i ikonami, padł ofiarą bolszewickiego barbarzyństwa 14 sierpnia 1937 roku.
Kilka lat wcześniej powstał bowiem projekt zbudowania na jego miejscu, a także sąsiedniej zabytkowej cerkwi Trzech Świętych, nowego centrum partyjno – rządowego z dużym placem przed nim, aby było gdzie organizować masowe demonstracje.
Najpierw zburzono wspomnianą cerkiew i na jej miejscu wzniesiono monumentalny socrealistyczny półokrągły gmach, przewidziany na siedzibę Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Ukrainy. Nie do przyjęcia było więc sąsiedztwo z nią zabytkowego, tak pięknego klasztoru.
Na jego miejscu miał zresztą powstać drugi, bliźniaczy budynek zamykający półpierścieniem plac. Między nimi zaś, mniej więcej w miejscu górnej stacji kolejki górskiej – finikulora – łączącej tę część miasta z położonym na brzegu Dniepru placem Pocztowym na Podole, zamierzano postawić gigantyczny pomnik Lenina.
Mimo protestów, także naukowców – jeden z nich, prof. Mykoła Makarenko zapłacił za to życiem, a nawet próśb działaczy komunistycznych, np. Feliksa Kona, Sobór Michajłowski został wysadzony.
Ocalała tylko niewielka, sąsiadująca z nim trapezna – wspomniany już refektarz z cerkwią kryte gontem, zamieniony następnie na biura i magazyny.
Stalinowskie czystki, bardzo krwawe na Ukrainie, a następnie wojna, zmieniły te plany. Zaprojektowany kompleks nie powstał również po wojnie. Były ważniejsze sprawy w odbudowie zrujnowanego miasta. W wybudowanym w 1935 roku gmaszysku siedzibę otrzymał Komitet Centralny Komsomołu Ukrainy.
A po uzyskaniu przez kraj niepodległości mieści się w nim Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Dawny kamienny herb ZSRR na frontonie zastąpił ukraiński Tryzub. Obok jednak, aż do decyzji w 1997 roku prezydenta Ukrainy o odbudowie monasteru i soboru, na ich miejscu były magazyny, zaś w refektarzu biura.
Wskrzeszony w 2000 roku, został odbudowany i ozdobiony pieczołowicie według dokumentacji, sporządzonej na szczęście przed wysadzeniem go. Przy jego prawym narożniku stanęła duża, brązowa figura Chrystusa z krzyżem. Wcześniej, koło studni, inna – klęczącego.
Odnowiono refektarz, kaplicę oraz przypominającą ją, pokrytą dachem z wieżyczką studnię. Podobnie – i zagospodarowano – budynki klasztorne. Ustawiono kilka innych rzeźb oraz wielki głaz z wykutą w kamieniu ikoną Matki Bożej, a poniżej i obok także pogańskich bóstw. Pod murem po lewej stronie wejścia do bramy w dzwonnicy stoi pierwszy pomnik poświęcony ofiarom Gołodomoru lat 1932-1933.
I jest to obecnie jeden z najczęściej odwiedzanych przez turystów obiektów w Kijowie.
Przepięknie wygląda on zarówno z perspektywy placu Sofijskiego przed Soborem Mądrości Bożej, jak i z bliska z placu Michajłowskiego oraz krótkiej ulicy Wołodymirśkoj (Włodzimierskiej), która łączy oba place. Do wnętrza tego zespołu architektonicznego wchodzi się przez bramę w dzwonnicy oraz z dwu innych stron.
Pierwszym zwierzchnikiem Ukraińskiej Autokefalicznej Cerkwi na jej Soborze Zjednoczeniowym wybrany został metropolita Epifaniusz – urodzony w 1979 r. w obwodzie odeskim Siergiej Pietrowicz Demenko.
Dotychczasowy arcybiskup (metropolita) perejasławsko – białocerkiewski Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej Patriarchatu Kijowskiego.
Oficjalny akt utworzenia nowej, niezależnej ukraińskiej Cerkwi prawosławnej – Tomos patriarchy Ekumenicznego Patriarchatu Konstantynopola Jego Świątobliwości Bartłomieja I wręczony zostanie w Kijowie 6 stycznia 2019 roku, pierwszego dnia prawosławnego Bożego Narodzenia.
Zdjęcia soboru autora, metropolity Epifaniusza – ukraiński internetowy Kanał 24.
