GOŚCIE GLOBTROTERA: TROKI

 

 

 

A przecież w Trokach oraz ich najbliższych okolicach jest o wiele więcej miejsc i obiektów wartych poznania. O czym przekonali nas w świetnie przygotowanej prezentacji nasi goście:

 

Karolina Narkiewicz ( wg. pisowni litewskiej Karolina Narkevič ) – przedstawicielka Trockiego Centrum Informacji Turystycznej i Robert Wołosiewicz ( Robertas Volosevičius ) – prezes ( Prezidentas ) Stowarzyszenia Turystycznego w Trokach ( Trakų turizmo ir poilsio paslaugų plėtros asociacija ).

 

Goście przywieźli nie tylko, jak już wspomniałem, świetną prezentację tamtejszych atrakcji historycznych i turystycznych, ale również sporo materiałów informacyjnych w języku polskim.

 

Broszury „Troki” i „Niepoznane Troki”. Ulotkę – Zaproszenie do Sanktuarium Matki Bożej w Trokach podpisaną przez dziekana – proboszcza ks. Jana Woronieckiego ( Jonas Varaneckas ).

 

Mapę powiatu ( rajono ) trockiego z informacjami w kilku językach, w tym polskim. Obrazek z reprodukcją cudownej ikony MB Trockiej Patronki Litwy z wydrukowaną na jego odwrocie modlitwą do niej w przekładzie na polski.

 

Zaś dyrektor Centrum Informacji Turystycznej Litwy w Warszawie Bartłomiej Kowal dorzucił do tego kolejne broszury i foldery w naszym języku poświęcone Wilnu oraz różnym dziedzinom turystyki aktywnej na Litwie.

 

Wszystko to razem dostarczyło nam mnóstwo ciekawych, także mniej znanych informacji o przeszłości i współczesności, zabytkach, kulturze oraz innych walorach Trok i kraju.

 

W którym, dodam, Polacy od paru lat znajdują się na pierwszym miejscu wśród odwiedzających go zagranicznych turystów.

Pani Karolina prezentując, także przy pomocy licznych zdjęć, Troki jako Most na Litwę, podkreśliła wielonarodowość i wielokulturowość tego miasta. Powiat zajmuje 120.274 ha, z czego 43% lasy i 4% woda m.in. 200 jeziora. Ponad 20% jego terytorium stanowią tereny przyrodnicze pod ochroną.

 

Ma 37 tys. mieszkańców, z czego 5,5 mieszka w Trokach. Obok najliczniejszych w nim, oczywiście, Litwinów, mniejszości narodowe otwierają Polacy, po nich są Rosjanie.

 

Natomiast Karaimów, których kilkaset rodzin sprowadził z Krymu w latach 1397 – 1398 Wielki Książę Litewski Witold i osiedlił między dwoma trockimi zamkami aby ich bronili oraz, jak głosi legenda… gotowali smaczne dania, mieszka tam nadal tylko około 70 osób.

 

Chociaż Troki kojarzą się przede wszystkim z zamkiem i właśnie nimi. Warto w tym miejscu przypomnieć, że jest to naród pochodzenia tureckiego, posługujący się językiem należącym do gałęzi kipczackiej języków tureckich, a wywodzącym z języka Chazarów.

 

 

Wyznają karaizm – religię która jako odłam judaizmu powstała w Mezopotamii ( obecny Irak ) w VIII w. i uznaje wyłącznie Stary Testament. Nie tylko bez Nowego, ale także Talmudu, nie mówiąc już o Koranie, czy innych świętych tekstach komentujących Biblię.

 

Przy czym każdy wierzący Karaim ma prawo samodzielnie poszukiwać prawd w tekście Biblii. Troki od ponad 6 wieków są centrum administracyjnym, kulturalnym i duchowym Karaimów.

 

Działa tam jedna z trzech czynnych na świecie, obok Wilna i Eupatorii na Krymie, karaimska świątynia – kenesa. Jest ulica karaimska, Wystawa Etnograficzna Karaimów, organizowane są letnie szkółki języka karaimskiego oraz imprezy kulturalne.

 

Znane są tradycje kuchni karaimskiej z takimi potrawami jak kybyny – rodzaj pierogów z ciasta drożdżowego nadziewanego baraniną lub wołowiną pieczonych w piekarnikach i jedzonych na gorąco lub zimno, kiubetenie ( ajaklyki ) oraz czanachy.

 

W tak różnorodnym etnicznie mieście ważne miejsce zajmuje turystyka kulturalna oraz pielgrzymkowa ze względu na wspomniane już Sanktuarium Maryjne – kościół p.w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny ufundowany w 1409 roku przez W. Ks. Witolda.

 

On też przekazał mu wyjątkową ikonę Matki Bożej, którą otrzymał w darze od cesarza bizantyjskiego Manuela II Paleologa. Jest to jedyny tego rodzaju obraz na Litwie.

 

Szybko uzyskał miano cudownego, przy czym nie tylko wśród chrześcijan różnych wyznań, ale także schizmatyków, pogan i Tatarów, o czym świadczą przekazywane przez nich wota. Jak również pielgrzymki do niego władców i innych sławnych ludzi. M.in. królów: Jana Kazimierza i Jana III Sobieskiego, królowej Konstancji, hetmana Stefana Czarnieckiego.

 

W 1718 roku papież Klemens XI ukoronował ten obraz złotą koroną. Była to druga w I Rzeczypospolitej, po ikonie jasnogórskiej, tego rodzaju koronacja.

 

W owym czasie nie było w W. Ks. Litewskim bardziej znanego wizerunku Maryi. Kult – dodam – M.B. Ostrobramskiej w Wilnie zainicjowany w 1671 r. przez karmelitów, miał bowiem aż do połowy XIX w. tylko charakter lokalny.

 

Oprócz tego katolickiego sanktuarium oraz karaimskiej kenesy, czynna jest w Trokach także cerkiew prawosławna. Ale najbardziej znanym obiektem i głównym celem turystycznych przyjazdów do tego miasta jest sławny Zamek na wyspie.

 

Zwiedza go po ponad 350 tys. osób rocznie. Czyli blisko połowa wszystkich przyjeżdżających tam turystów. Szacuje się bowiem, że około 80% odwiedzających Wilno, a jest ich co roku około miliona, stara się zobaczyć również Troki.

 

Zamek zbudowano w nich w XV – XVI w. na wyspie na jeziorze Galwe. W 1530 r. zmarł w nim W. Ks. Witold. Ta kamienno – ceglana budowla obronna którą rozpoczął wznosić prawdopodobnie książę Kiejstut, a skończył jego syn Witold, nigdy nie została zdobyta.

 

Z czasem jednak, gdy przestała pełnić funkcję siedziby wielkoksiążęcej, a stolicą zostało odległe o 28 km Wilno, straciła znaczenie. Zamek zniszczony został podczas Potopu w latach 1655 – 1661.

 

W I połowie XX w. była to już tylko ruina z zachowanymi fragmentami wież i murów. Prace rekonstrukcyjne rozpoczął w latach 30-tych XX w. rząd Republiki Litewskiej.

 

Kontynuowano je podobno od 1950 roku. W 1962 r. zamek stał się siedzibą Trockiego Muzeum Historycznego. Gdy jednak byłem w nim po raz pierwszy w połowie lat 60-tych, większość obiektów nadal stanowiła ruinę.

 

Rekonstrukcję do obecnego stanu, według makiety z XV w., ukończono dopiero w 1987 roku. Jak ją zobaczyłem, przecierałem oczy ze zdumienia. Obok Zamku na półwyspie, w nigdy niedokończonym dużym kościele, którego budowę rozpoczęli pod koniec XVIII w. dominikanie, a w jednej z jego części urządzili w latach 1822–1823 kaplicę i klasztor, mieści się od 2005 roku Muzeum Sztuki Sakralnej.

 

Poza już wspomnianymi, jest jeszcze w mieście Muzeum Wioślarstwa, jedyne na Litwie. No i ciekawa Starówka ze wspomnianymi już: Sanktuarium Maryjnym oraz ruinami zamku na półwyspie.

Budować zaczął go również, i to przed rokiem 1377, W. Ks. Kiejstut. Był to też potężny kompleks obronny z 11 wieżami. Zburzony został w 1655 r. podczas wojny z Moskwą. Później odbudowany, ale z czasem popadł w ruinę. Zachowało się tylko kilka wież i fragmenty murów obronnych.

 

Trzecim ciekawym zespołem architektonicznym tej części miasta jest ulica Karaimska. Na niej zaś drewniane parterowe domki z XIX w z charakterystycznymi trzema oknami na ścianach frontowych.

 

Wszystkie te obiekty te stanowią elementy jedynego na Litwie Trockiego Historycznego Parku Narodowego. Natomiast piękny zespół pałacowo – parkowy hr. Józefa Tyszkiewicza z XIX – XX wieku znajduje się na Zatroczu, innym półwyspie pomiędzy jeziorami Galwe i Skaistis, położonym w odległości 9 km od Trok.

 

Pałac jest neorenesansowy. Otaczający go park zaprojektował zaś wybitny francuski architekt krajobrazu E.F. André. Dodam, że jego dziełem są również parki w pobliskim Landwarowie, Połądze i Wace Trockiej.

 

Inną miejscową atrakcję turystyczną stanowi Regionalny Park Wysokodworski. Obejmuje on tereny Natura 2000, dwie rzeki: Verknės i Strėva i 72 jeziora. Wytyczono w nim 5 szlaków turystycznych, można zobaczyć Diabelski dół, dąb Adama Mickiewicza, drewniane kościółki, stare grodziska itp.

 

 

W Wornikach znajduje się 3,5 kilometrowy szlak przyrodniczy. Amatorzy aktywnego wypoczynku mają do dyspozycji Park przygód „Anupriškės” Tony Resort. A w nim m.in. zimowe safari, narty biegowe, paralotniarstwo itp. Na jeziorach w lecie objazdową wycieczkę statkiem, wodne taksówki, jachty, łodzie, kajaki. W okolicach, w pięknych polodowcowych krajobrazach wzgórz, pagórków i jezior wędrówki piesze, rowerowe i konne.

 

Ponadto wycieczki po bagnach, kukurydziany labirynt oraz karting. A także loty balonowe i samolotowe nad Trokami. Ostatnio pojawiła się nowa atrakcja: statek wicina. Były to jednomasztowe statki z charakterystycznymi, podniesionymi dziobami i rufami oraz bez stałego steru, przeznaczone do żeglugi po Niemnie.

 

Miały do 50 m długości, około 8 m szerokości oraz dosyć duże pomieszczenia pod pokładem.Można było nimi przewozić do 250 ton płodów rolnych, głównie zboża eksportowanego na Zachód.

 

Właśnie zrekonstruowano taki statek, będzie nim można odbywać przejażdżki po jeziorach. Turystycznych atrakcji więc nie brakuje. A do już wspomnianych trzeba dodać stałe imprezy cykliczne.

 

 

W 2012 roku rozpoczną się one 18 maja Nocą Muzeów w zamku na wyspie. Bogaty w imprezy będzie czerwiec. 3 – go – XXI Festyn kultury polskiej „Dźwięcz Polska Pieśni” w Landwarowie. Trzeba dodać, że Polacy mieszkający w Trokach i ich okolicach są aktywni kulturalnie. Działa tam oddział Związku Polaków na Litwie, zespoły artystyczne dziecięcy i dorosłych. Jest polska szkoła. Organizowane są Dożynki oraz zloty „Uśmiech lata”.