Od kilku lat warszawskie wydawnictwo Demart publikuje atlasy samochodowe, a zarazem przewodniki turystyczne w seriach pod tytułem „Polska Niezwykła”.
Najpierw ukazał się, w dużym formacie i sztywnych okładkach, tom ogólny. Następnie osiem o podobnej objętości w serii regionów, uwzględniającej także fragmenty przygranicznych obszarów naszych sąsiadów.
Kolejnym pomysłem wydawnictwa była 14 – tomowa, gdyż ze względów objętościowych konieczne okazało się łączenie dwu w jednym, seria w mniejszym formacie i z miękkimi okładkami w układzie wojewódzkim.
A także, jako oddzielne książki w podobnej szacie graficznej, „Turystyczny atlas samochodowy” i „Przewodnik turystyczny”. Obecnie ukazały się dwa albumy fotografii – miejmy nadzieję, że jako zapowiedź kolejnej serii – ale zgodnie z regułą cyklu „Polski Niezwykłej” również uzupełnione o mapę kraju w odcinkach.
Album „Miasta, miasteczka” jest plonem konkursu fotograficznego ogłoszonego przez portal turystyczny www.polskaniezwykła.pl, na który nadesłano ponad 5 tysięcy zdjęć. Autorzy i wydawca albumu wybrali z nich, w konsultacji z ekspertem – fotografem, 350 wyjątkowych, jak określono je na tylniej okładce, fotografii publikując je w 7 częściach tematycznych.
„Fotografie internautów – czytamy w informacji wydawcy, często na mistrzowskim poziomie, oddając uroki polskich miast i miasteczek stanowią jednocześnie ilustrację zagadnień fotograficznych. Poszczególne rozdziały koncentrują się m.in. wokół fotografowania obiektów w ruchu, fotografii reportażowej, nocnej czy pejzażowej. Towarzyszą im fachowe komentarze eksperta – fotografa Macieja Rawluka. W albumie znajdą więc coś dla siebie zarówno ci, którzy chcą się delektować pięknymi zdjęciami, jak i ci, którzy sami lubią oglądać świat przez obiektyw.”
Dodam, że część zdjęć uzupełniona została ciekawymi komentarzami ich autorów, niekiedy informacjami w jakich okolicznościach powstały, a niemal wszystkie opisem co przedstawiają. I chociaż określenie wszystkich tych 350 zdjęć jako wyjątkowych uważam za przesadne, to wiele wśród nich jest rzeczywiście wspaniałych, pokazujących w sposób niezwykły, a przynajmniej nowy lub niebanalny, także znane budowle, obiekty, miejsca i sceny. Z – bardzo często – świetnym wykorzystaniem naturalnego oświetlenia czy pogody.
W rozdziale „Piękne w pejzażu” znalazły się klasyczne widoki, ale pokazane nierzadko w sposób bardzo ciekawy. Przykładowo wymienię starówki: gdańską od strony Motławy, warszawską widzianą z Krakowskiego Przedmieścia przez Plac Zamkowy, czy sandomierską od strony skarpy przez oświetlone od dołu promieniami słońca liście drzew. Oczywiście świetnych zdjęć w tym rozdziale – podobnie zresztą jak w pozostałych – jest o wiele więcej.
„Ciekawa architektura” to przede wszystkim detale, oryginalne ujęcia starych podwórek, klatek schodowych, dachów, ścian nowoczesnych szklanych wieżowców, ale również „piękno brzydoty”: ruin, opuszczonych magazynów, odrapanych, pokrytych liszajami ścian budynków, mostów czy bocznic kolejowych.
A równocześnie np. malownicze zbliżenie balkonów na toruńskiej starówce ze starym zegarem na pierwszym planie, oświetlonych ruin Zagórskiego karmelu, czy średniowiecznych spichlerzy w Grudziądzu. Lub – w ujęciu szerokiego obiektywu – łódzkiej katedry od wschodu.
Rozdział „W ujęciach z ulicy” zawiera fotografie barwne i czarno – białe: scenki z ludźmi i zwierzętami, ptakami, drzewami i kwiatami. Niektóre z nich wychodzą poza tematykę uliczną, np. zbliżenie wiewiórek jedzących orzechy włoskie w Parku Łazienkowskim w Warszawie, czy konie obok ławeczki na krakowskich błoniach. Ale ich piękno uzasadnia publikację. Podobnie jak zdjęcie gołębia na nadmorskiej plaży, z niebanalnym komentarzem autora.
Bardzo ciekawe, chociaż nie wszystkie, są zdjęcia w rozdziale „W światłach nocy”. Każdy, kto zajmuje się fotografowaniem wie, że nie należą one do łatwych, ale przy odpowiednich umiejętnościach, doświadczeniu i łucie szczęścia pozwalają uzyskiwać wspaniałe efekty.
Chociażby w przypadku zamieszczonych w albumie panoram Warszawy i nabrzeża Motławy w Gdańsku o zachodzie słońca, nocnych ujęć kościoła na Skałce, Diabelskiego młyna we Wrocławiu, pałacu Branickich w Białymstoku, masztu gliwickiej radiostacji. Czy w niezwykłej, nocnej kolorystyce, wieży krakowskiego ratusza itd.
Najmniejszy rozdział „Zatrzymane w ruchu” przedstawia zdjęcia ludzi, zwierząt i ptaków, ale także architektury podczas burzy, czy pojazdów. Do starych fotografii nawiązują – z jednym wyjątkiem wyłącznie czarno–białe lub w sepii – zdjęcia umieszczone w rozdziale „Tylko w odcieniach”. Zaś niekiedy niezwykłe ujęcia w rozdziale „Uchwycone inaczej”.
Głównie detale architektoniczne, ale również duże fragmenty budynków, np. dawnej przędzalni Poznańskiego w Łodzi widzianej przez śnieżycę, czy klatki schodowej w starej kamienicy w Przemyślu. Na końcu albumu znajduje się, w odcinkach, mapa Polski z zaznaczonymi na niej w czerwonych owalach numerami stron, na których są dotyczące tych miejsc zdjęcia. Nie brak również indeksu ich autorów.
W sumie jest to udana publikacja pozwalająca tym, którzy fotografują amatorsko, a zwłaszcza stawiają na tym polu pierwsze kroki, sporo nauczyć się. A wszystkim pozostałym czytelnikom obejrzeć wiele pięknych zdjęć, w tym niemało odbiegających ujęciem od tradycyjnie publikowanych w albumach architektury czy pejzaży.
MIASTA, MIASTECZKA. Tajniki warsztatu mistrza fotografii. Album z cyklu „Polska Niezwykła”. Koncepcja albumu: Bożena Jankowiak – Konik, redakcja i wybór zdjęć: Katarzyna Sańko. Wydawnictwo Demart, Warszawa 2010, str. 255.
