Muzea, galerie, sale koncertowe, wystawowe, ośrodki kultury i sale ślubne: tak wygląda drugie życie dawnych, tak zwanych „odświęconych” kościołów w Czechach. Których okazało się zbyt wiele jak na malejącą społeczność wiernych. Gdzie się one znajdują i jakie pełnią funkcje?
Jedną z najsłynniejszych zdekonsekrowanych świątyń jest kościół św. Anny na Starym Mieście w Pradze. Dawniej należał do zakonu templariuszy, następnie do dominikanek. Po zlikwidowaniu klasztoru w roku 1782 w ramach tzw. reform józefińskich, obiekt służył jako drukarnia i magazyn papieru.
Obecnie właścicielem dawnego kościoła jest Teatr Narodowy, który za symboliczną opłatą wynajął budynek na 99 lat Fundacji Dagmar i Václava Havlów Vize 97. Stał się on międzynarodowym centrum duchowym, miejscem spotkań, wykładów, koncertów, przedstawień, wystaw, happeningów i medytacji.
Podobny los podzielił inny praski staromiejski kościół św. Szymona i Judy, piękna barokowa budowla, w której na organach grali między innymi Wolfgang Amadeus Mozart czy Joseph Haydn. Kościół początkowo był częścią szpitala Na Františku, dziś znajduje się pod opieką Orkiestry Symfonicznej Miasta Stołecznego Pragi i wykorzystywany jest jako sala koncertowa.
Barwne dzieje ma za sobą obecne Czeskie Muzeum Muzyki, które mieści się w dawnym kościele barokowym św. Marii Magdaleny na praskiej Małej Stranie. Zanim powstało w nim muzeum, kościół służył jako magazyn i biura, mieściły się: urząd pocztowy, szpital wojskowy, koszary, archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a nawet miała powstać cukrownia.
Funkcję sali koncertowej pełni także kolejny kościół na Małej Stranie – św. Wawrzyńca. W kościele św. Rocha na terenie Klasztoru Strahovskiego znajduje się obecnie galerię Miro. Do najważniejszych zabytków północnych Moraw należy klasztor dominikanów z barokowym kościołem Zwiastowania Marii Panny w Šumperku, założony na początku XIII wieku.
W drugiej połowie XVI wieku był kościołem protestanckim, po bitwie pod Białą Górą w 1620 r. stał się ponownie kościołem klasztornym. Po wielkim pożarze w roku 1669 został przebudowany w stylu barokowym, a od roku 1784 należał do miasta. W drugiej połowie XX wieku kościół stopniowo niszczał, chociaż w 1958 roku został wpisany na listę zabytków kultury.
Klasztor stał się siedzibą średniej szkoły medycznej. Na początku lat dziewięćdziesiątych rozpoczęto w tej świątyni intensywne prace remontowe, które zakończyły się w roku 2005. Obecnie kościół został zdekonsekrowany, odbywają się nim znaczące imprezy kulturalne, koncerty i inne uroczystości.
Architekci i konserwatorzy zabytków uważają, że niewykorzystywanych kościołów i kaplic będzie przybywać, zwłaszcza w miejscowościach, z coraz mniejszą liczbą wiernych. Niektóre budowle niszczeją, czasem udaje się przywrócić im nowe życie. W kościele św. Józefa w centrum Chrudimi powstało Muzeum Rzeźb Barokowych.
Centrum Kultury w Jabloncu nad Nisou organizuje imprezy kulturalne w dawnym kościele św. Anny, a Muzeum Novojičínska sprawuje pieczę nad kościołem św. Józefa w Fulneku. Jako sala koncertowa i miejsce ślubów cywilnych służy najstarszy kościół w Pelhřimovie, św. Wita, kościół cmentarny Wniebowzięcia Marii Panny w Horním Maršovie czy kościół św. Wawrzyńca w Klatovych.
Zdjęcia: Czech Tourism, archiwum Kudyznudy
