Albania, mimo braku do niej bezpośrednich i tanich połączeń lotniczych, staje się coraz popularniejszym celem urlopowych wyjazdów naszych rodaków. Oferuje bowiem relatywnie niezbyt drogi wypoczynek w atrakcyjnych miejscowościach nad Adriatykiem oraz na niewielkim wybrzeżu jońskim. A także trochę egzotyczne dla nas bałkańskie zwyczaje, kulturę i kuchnię, zabytki z różnych okresów od czasów antycznych zarówno nad morzami jak i w głębi kraju, ciekawe, górskie pejzaże, jeziora i inne atrakcje. Mieszkańcy są sympatryczni i gościnni mimo bariery językowej. Przy czym kraj jest bezpieczny, co nie znaczy, że nie należy w nim przestrzegać elementarnych zasad bezpieczeństwa. Na wzrost zainteresowania tym kierunkiem wyjazdów turystycznych może wpłynąć wydany właśnie przez Bezdroża nowy przewodnik w udanej i popularniej serii travelbooków. Jest on już trzecim tej oficyny wydawniczej. Po raz pierwszy Albanię zaprezentowała ona w 2009 roku w przewodniku po Bałkanach, z oddzielnymi częściami poświęconymi tamtejszym krajom. Niestety, albańska była najsłabsza, pełna błędów i pominięć. Gdy czytałem i recenzowałem wówczas ten przewodnik, byłem właśnie po objazdowej, dziennikarskiej podróży po „Kraju orłów” i odnosiłem wrażenie, że autor chyba nigdy nie był w niektórych opisywanych przez siebie miejscach, tak rażące były błędy. W 2014 roku ukazał się, w wysoko cenionej przeze mnie serii „Bezdroża Classic”, przewodnik już tylko po Albanii. Nowego autora i mimo drobnych nieścisłości oraz potknięć, bardzo dobry.
Tegoroczny travelbook, tego samego autora, ale również drugiego, stanowi jego wersję zaktualizowaną, poprawioną oraz skróconą zgodnie z wymogami tej serii. Jest w nim blisko 150 kolorowych zdjęć, trzy obszerniejsze wkładki tematyczne oraz mapki i plany miast, a także informacje i ciekawostki w ramkach włamanych w tekst. Chociaż zaskakuje, gdyż stanowi niemiłe odstępstwo od zasady stosowanej w travelbookach, nieuwzględnionych w spisie treści. Co, zwłaszcza w przypadku „ramek” bardzo utrudnia znalezienie potrzebnej informacji. Tak jak w innych przewodnikach tej serii, zaczyna się on od prezentacji najważniejszych atrakcji kraju. 4 regionów, 5 historycznych miast – w tym 2 znajdujących się na Liście Dziedzictwa UNESCO, 3 pamiątek starożytności, po 5 cudów przyrody, ciekawostek architektonicznych i muzeów oraz 4, a ściślej 10, gdyż 7 wymienionych jest łącznie jako archaiczne kościółki wiejskie, cennych zabytków sakralnych. Ich wybór jest trafny, chociaż dodałbym do nich jeszcze chociażby coś z Durrës. Mocną stroną tego przewodnika są dwa rozdziały wstępne:
Informacje praktyczne z A-Z i Informacje krajoznawcze z ABC. Zawierają bowiem to, co turysta powinien wiedzieć, w wielu przypadkach jeszcze przed wyjazdem. Przykładowo: chociaż do Albanii możemy jeździć tylko z dowodem osobistym, to autorzy radzą zabierać paszport, gdyż tylko na jego podstawie można tam uzyskać pomoc w placówkach medycznych. I – dodam – przy podróży lądowej, lub łączonej lotniczo – lądowej, nie z wszystkich stron można do tego kraju wjechać tylko na podstawie dowodu osobistego. Jest ostrzeżenie przed wjeżdżaniem do Kosowa nie z Serbii, a niekiedy wygodna jest podróż do Albanii przez nie, np. z Macedonii, gdyż w przypadku nawet późniejszej próby odwiedzenia Serbii, może okazać się to niemożliwe. Mimo polsko – albańskiej umowy o wzajemnym bezpłatnym leczeniu, warto się ubezpieczyć od chorób i następstw nieszczęśliwych wypadków, gdyż nie wszędzie jest ona stosowana, a poziom pomocy medycznej jest tam przeważnie niski. Jest sporo informacji na temat dojazdu do Albanii, komunikacji lokalnej, noclegów, wyżywienia itp.
Z Informatora A-Z można dowiedzieć się m.in. sporo i ciekawie o albańskich alkoholach, zagrożeniach: kradzieżach, oszustwach na cenach, ale także ze strony skorpionów i jadowitych pająków. Bogate w treść jest Krajoznawcze ABC. Zawiera m.in. bardzo obszerne jak na tę serię przewodników, 15-stronicowe Kalendarium Historyczne od czasów prehistorycznych do roku 2018. Podobnie informacje na temat przyrody, a zwłaszcza społeczeństwa: ludności, języka, religii, kultury i sztuki – z prawem zwyczajowym, obyczajów i wyróżników kulturowych, strojów ludowych, muzyk, tańca, architektury itp. No i tamtejszej kuchni. Najobszerniejsza część, ściśle przewodnikowa, stanowi prezentację kraju i jego najważniejszych atrakcji turystycznych w podziale na trzy części: Albanię Środkową ze stołeczną Tiraną, Północną i Południową. A w nich główne lub ciekawe z innego względu miasta. Ich krótka historia oraz co w nich warto zobaczyć. Na koncu zaś informacje o dojeździe, noclegach i wyżywieniu. W większych z proponowanymi trasami zwiedzania, w mniejszych najciekawszymi obiektami i miejscami.
W przypadku muzeów, zamków itp.. z wyróżnionymi czerwonym drukiem dniami i godzinami ich otwarcia oraz cenami biletów. Na ile znam ten kraj, to uwzględniono chyba wszystkie miejscowości oraz najważniejsze miejsca i obiekty zasługujące na poznawanie przez cudzoziemców. Oczywiście także klasztory, parki narodowe i archeologiczne, tereny górskie, trzy jeziora graniczne – z Czarnogórą i Macedonią oraz mniejsze, wewnętrzne itp. Z trzech wspomnianych dużych, 2 stronicowych wkładek tematycznych, jedna poświęcona jest Najciekawszym festiwalom. Druga Alemu Paszy z Tepelenë, synowi i wnukowi zbójników, w młodości też rzezimieszkowi, który zrobił oszołamiającą karierę polityczną. Trzecia Domom obronnym. Szkoda jednak, że nie przedstawiono w podobny sposób największego historycznego bohatera Albanii, Skanderbega.
W ramkach włamanych w tekst znajdują się informacje zarówno ważne, jak i ciekawostki. Np. „Przejścia graniczne”; „Albania w Internecie”; „Co zabrać” (ze sobą); „Dni wolne od pracy”; „Polskie placówki dyplomatyczne”; „Telefony alarmowe”; „Albania w pigułce”. Itp. Ale również: „Turystyczny savoir vivre”; „Albańska transformacja”; „Budownictwo wiejskie”; „Piękność z Durrës”; „Jezioro Ochrydzkie”; „Park narodowy Lurë”; „Jezioro Szkoderskie”; „Vermosh i nie tylko” (najdalej na północ wysunięta wieś albańska w górach); „Park Narodowy Theth”; „Ciekawostki architektoniczne okolic Wlory”; „Plaża Seman”; „Jeszcze kilka kościołów”; „Dwa mało znane skarby okolic Sarandry”; „Park Narodowy Butrint” i kilka innych. W sumie jest ich jednak niewiele w porównaniu z innymi przewodnikami tej serii. Na końcu znajduje się krótki Słowniczek polsko – albański i Indeks podstawowych miejscowości i miejsc. Jest to przewodnik wart polecenia, co niniejszym czynię.
ALBANIA. Przewodni Bezdroży z serii travelbooków. Autorzy: Maciej Żemojtej, Mateusz Otręba. Wydawnictwo Helion, wyd. I, Gliwice 2019, str. 239, cena 26.90 zł. ISBN 978-83-283-5144-8
