Każdego roku w grudniu w Konyi (Turcja) odbywają się ceremonie Şeb-i Arûs upamiętniające największego poetę i mistyka sufickiego, Mevlânę Dżalaloddina Rumiego. Tegoroczne obchody 749. rocznicy jego śmierci rozpoczęły się 7 grudnia i potrwają do 17 bm. Towarzyszą im liczne wydarzenia oraz obrzędy Sema.
Dzieła XIII-wiecznego mistyka, poety, teologa i założyciela ascetycznego bractwa wirujących derwiszy (arab. maulawijja. tur. mevleviye) Mevlâny Dżalaloddina Rumiego, wywarły ogromny wpływ na myśl mistyczną i literaturę na całym świecie. Najbardziej znanym jego dziełem poetyckim jest Masnawi i Manawi (Masnavi-e Maanavi), sześcioczęściowy, złożony z dwuwierszy poemat uważany przez sufich za drugą co do ważności świętą księgę po Koranie. Śmierć Rumiego jest co roku upamiętniana ceremoniami Şeb-i Arûs („Nocy spotkania z Bogiem”) w Konyi (Anatolia), gdzie zmarł 17 grudnia 1273 r. Główną częścią rocznicowych obchodów jest ceremonia Mewlewi Sema, wykonywana przez wirujących derwiszów (tur. Mevlevilik).
Ceremonia Mewlewi
Sema Mewlewitów kojarzy się głównie z wirującym tańcem, który tradycyjnie poprzedza kilkugodzinny post. Tancerz rozpoczyna od krótkich obrotów na lewej stopie, prawej używając do kierowania ciałem, obracającym się wokół lewej. Podczas tańca ciało musi być giętkie, a oczy otwarte, jednak wzrok nie powinien się skupiać na żadnym obrazie: dzięki temu otaczające przedmioty stopniowo stają się oraz bardziej zamazane i płynne. Tańcowi, zwanemu Sema, towarzyszy specjalna muzyka zwana ay-n, na którą składają się cztery sekcje kompozycji wokalnych i instrumentalnych. W zespole wykonawców znajdują się: co najmniej jeden pieśniarz, jeden flecista, zwany neyzen, muzyk grający na kotle i cymbalista. Według tradycji, przyszli wykonawcy ceremonii Sema brali udział w trwającym 1001 dni szkoleniu w jednym ze zborów mewlewickich (mevlevihane), gdzie modląc się, poznając religijną muzykę, poezję i taniec, przyswajali sobie podstawy etyki, normy zachowania i zasady religijne. Po ukończeniu nauk wracali do swoich rodzin i pracy, pozostając jednak członkami zakonu.
Od sekularyzacji po UNESCO
W wyniku polityki sekularyzacyjnej, którą prowadził Mustafa Kemal Atatürk, w 1925 roku wszystkie zbory mewlewickie zostały zamknięte. W latach 50. XX wieku, rząd turecki zezwolił na organizowanie ceremonii Sema, ale tylko publicznie, a w latach 90. restrykcje zostały prawie całkowicie zniesione. Stopniowo, staraniem prywatnych osób, ceremonia Sema jest obecnie przywracana do życia w jej oryginalnym charakterze. Chociaż w okresie trzydziestoletnich restrykcji była potajemnie praktykowana, to jednak koncentrowano się bardziej na muzyce i śpiewie niż na przekazie duchowym i religijnym, stanowiącym istotę ceremonii.
W rezultacie obecnie jest ona bardzo często odprawiana w skróconej i uproszczonej formie dla celów czysto komercyjnych, jako atrakcja turystyczna. W 2005 r. UNESCO uznało taniec derwiszów za arcydzieło niematerialnego dziedzictwa ludzkości, a 2007 został ogłoszony przez tę organizację Rokiem Rumiego. Następnie ceremonia Mewlewi Sema w 2008 r. została wpisana na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości.
Fot. Türkiye
