
Położona jest ona we wschodniej części dużego kompleksu o powierzchni około ćwierci miliona metrów kwadratowych i znajduje się na liście 10 obiektów, które zdaniem gospodarzy miasta trzeba obejrzeć w nim koniecznie.
Poświęcona człowiekowi wybitnemu, ale bardzo różnie ocenianemu – o tym, kim był, za chwilę. I różnie, także równolegle, oficjalnie nazywana.

Ale jego następca, Ma Ying-jeou przywrócił starą w niespełna półtora roku później. Obecnie używane są jednak dwie nazwy. Na tablicy przed wejściem Chiang Kai-Shek Memorial Hall i taka sama ze skrótem CKS, a więc już bez określenia National – Narodowa, na planie miasta. Natomiast w oficjalnym, dwujęzycznym miesięczniku informacyjnym dla turystów „This Month Taiwan” stosowana jest oficjalna wersja nazwy z lat 2007–2008 – National Taiwan Democracy Memorial Hall.

Pochodzący z prowincjonalnej, średnio zamożnej rodziny kupieckiej absolwent akademii wojskowej w Baoding, kontynuował studia w Japonii, a następnie przez blisko 3 lata służył jako oficer w cesarskiej armii tego kraju. Do ojczyzny wrócił w 1911 r., uczestniczył w obalaniu cesarstwa, był jednym z współzałożycieli partii narodowej – Kuomintangu.

Po śmierci Sun Jat-sena w 1925 r. Czang został głównodowodzącym Narodowych Sił Rewolucyjnych. Z najważniejszych faktów z jego życia trzeba odnotować, że w 1927 r. podpisał ze Stalinem akt o nieagresji. W 1928 r. mianowany został generalissimusem i premierem Rządu Narodowego, którym był do 1931 oraz w latach 1943–1948.

Dzięki pomocy trzeciej żony, Song Meiling, pochodzącej z bardzo bogatego bankierskiego rodu szanghajskiego, wybitnie utalentowanej, także do polityki, absolwentki szkół amerykańskich, stał się, jako przywódca wielkiego kraju, znaczącą postacią w polityce światowej. Zaliczany był, obok Stalina, Roosevelta i Churchilla do „Wielkiej czwórki”, która decydowała o losach świata po II wojnie światowej.

Przenosząc na wygnanie władze Republiki Chińskiej. Mimo demokratycznej konstytucji zaprowadził tam, jako prezydent uważający się aż do śmierci za reprezentanta całych Chin, rządy autorytarne, określane obecnie jako okres białego terroru. Rodowici Tajwańczycy nie mieli swojej reprezentacji politycznej, bezlitośnie tępiony był ich język i kultura.
Opozycja pod hasłem zagrożenia komunistycznego była więziona i likwidowana. W partii Kuomintang przeprowadzał czystki. Stan wojenny utrzymywano był przez 38 lat. Nie przeszkadzało to jednak USA w udzielaniu Tajwanowi, jako antykomunistycznemu, znaczącej pomocy militarnej i gospodarczej. A dzięki liberalizmowi gospodarczemu i reformie rolnej wyspa stała się z czasem jednym z „azjatyckich tygrysów”.

Na Syberii ożenił się z Rosjanką Fainą Jepaczewą Wachaliewą, która na Tajwanie przybrała nazwisko Chiang Fang-liang. Znakomicie opanowała dialekty chińskie, także tajwański, a dzięki swojej działalności społecznej i kulturalnej była ukochaną „first lady” aż do śmierci w 2004 roku. Syn Czang Kaj-szeka Chiang Ching-kou (1910–1988) był najbliższym współpracownikiem ojca.

Wspominam o nim nie tylko ze względu na znaczenie tego polityka, ale przede wszystkim fakt, że to za jego premierostwa, 31 października 1975 r., w 88 rocznicę urodzin Czang Kai-szeka, rozpoczęto w Tajpej budowę Hali Pamięci. A otwarto ją, w 5-tą rocznicę jego śmierci, 5 kwietnia 1980 roku, gdy Chiang Ching-kou był prezydentem kraju. Miał więc znaczący, chyba nawet decydujący wpływ na jej kształt i otoczenie.

Trzypoziomową CKS Memorial Hall wzniesiono według projektu architekta Yang Cho-chenga na niewielkim wzniesieniu, co podkreśla jej monumentalny charakter. Prowadzi do niej i całego kompleksu duża, o pięciu arkadach, brama główna, nakryta jednym większym i czterema mniejszymi dachami w stylu pagód.
Podobne bramy, chociaż inne, np. od strony osiedla mieszkaniowego ma ona tylko trzy arkady i tyleż dachów nad nimi, prowadzą do kompleksu z pozostałych stron świata. Za bramą główną znajduje się niewielki plac ze wspomnianymi już pozostałymi gmachami kompleksu po bokach, przechodzący w długą aleję wykładaną kamiennymi płytami. Po obu jej stronach są szerokie, kwieciste trawniki.
Na końcu alei natomiast wznosi się, 70 metrowej wysokości, zbudowana na planie czworoboku Hala Pamięci. Przykrywa ją dwupoziomowy ośmiokątny dach również nawiązujący do architektury pagód, ale pokryty, podobnie jak bramy do kompleksu, ciemno niebieską dachówką. Zwieńcza go kopułka w kolorze ceglanym.

Pod ścianą vis a vis wejścia stoi kilkumetrowy, na masywnym, pokrytym napisami postumencie, odlany z brązu pomnik siedzącego prezydenta. Chińskie napisy są również na wykładanych marmurami ścianach tej hali. Pokrywają ją dywany w kolorze bordo. Przed pomnikiem zawsze stoi warta honorowa, a odbywające się co godzinę jej zmiany są zarazem kilkuminutowymi pokazami musztry i żonglerki karabinami, przyciągającymi zwiedzających.
Warta honorowa pełniona jest również przed niewielką salą grobową najdłużej sprawującego władzę prezydenta. W Hali Pamięci znajduje się także biblioteka, muzeum poświęcone życiu Czang Kai-szeka. M.in. z, w mojej ocenie, trochę socrealistycznymi obrazami. Są sklepy i stoiska z drogimi w porównaniu z placówkami handlowymi w mieście pamiątkami.

Stoją w niej również współczesne rzeźby. W większości wykonane w czarnym, polerowanym kamieniu, ale kilka także w kolorze pomarańczowo – różowym. Przedstawiają grube, udziwnione, dla mnie kiczowate figury ludzkie. Na obrzeżach tego kompleksu znajdują się tereny parkowe, a tuż obok niego tętniące życiem centrum stolicy. Raz to na pewno warto zobaczyć.
Zdjęcia autora