Już wzięcie do ręki i przejrzenie tej księgi robi wrażenie. Pięknie ilustrowana okładka, ponad 2 kg wagi, a wewnątrz na niemal tysiącu stron kilkaset wspaniałych zdjęć wykonanych przez doświadczonych fotografików oraz interesujących opisów miejsc, które przedstawiają. Znakomity prezent pod choinkę, ale także leksykon, wiedzę z którego można czerpać długo. I wykorzystywać ją do poznawania atrakcji naszego kraju. Tak można krótko opisać tę nowość wydawniczą Sportu i Turystyki – Muzy SA. Wydawnictwo na tylniej okładce zrobiło to jeszcze lapidarniej: „Bogato ilustrowany leksykon najwspanialszych polskich krajobrazów, roślin i zwierząt. Niezwykłe kompendium wiedzy nie tylko dla aktywnych turystów. Ponad 500 zdjęć wykonanych przez artystów fotografików”. – Położenie geograficzne i stan zachowania środowiska naturalnego – pisze autor we wstępie – stawia polską przyrodę w ścisłej czołowce wśród krajów Europy. I uzasadnia tę opinię wymieniając m.in. prawie 500 km wybrzeża morskiego z piaszczystymi wydmami, stromymi klifami, mierzejami i przybrzeżnymi jeziorami oraz kilkanaście tysięcy jezior zróżnicowanych pod względem wielkości, głębokości, składu chemicznego wody i żyzności.
Największy i najbardziej naturalny kompleks torfowiskowy w Europie środkowej i zachodniej – Bagna Biebrzańskie. Najcenniejszy, najlepiej zachowany las naturalny Europy – Puszcza Białowieska. Nie zapominając o wymienieniu wielu innych przyrodniczych i krajobrazowych walorów Polski. Na ogół powszechnie znanych, przynajmniej u nas. Nie da się już tego powiedzieć o uwzględnionych w leksykonie.
W dokonanym przez autora wyborze właśnie tych, a nie innych 500 krajobrazów i miejsc, gatunków zwierząt i roślin, są zarówno bardzo znane, np. Morskie Oko, Dolina Kościeliska, Śnieżka czy jezioro Gopło oraz dziesiątki innych, jak i niezliczone, których nazwy chyba większości czytelników nic nie mówią. A dowiedzieć się o nich, oraz obejrzeć je na zdjęciach mogą w tym leksykonie.
Gdy zapoznawałem się z nim, w pierwszej chwili drażnił mnie trochę układ alfabetyczny haseł. To, że np. Puszcza Jodłowa (w odwrotnej kolejności jej nazwy) sąsiaduje z paprocią Języcznikiem zwyczajnym. Dolina Pięciu Stawów Polskich (również pisana z Doliną na końcu, po przecinku), ma przed sobą Rezerwat Pierwos, a za sobą Dolinę Pilawy. Na rozłożonych stronach sąsiadują ze sobą Soplówka gałęzista (grzyb) i Sosny supraskie. Ale takie są wymogi przyjętego układu.
A kto chce znaleźć to, co aktualnie go interesuje, może sięgnąć do Indeksu tematycznego. Ma w nim do wyboru, z odsyłaczami na właściwe strony, również w układzie alfabetycznym nazw: Grzyby, Krajobrazy, Minerały i kamienie (tylko bursztyn i krzemień pasiasty), Rośliny oraz Zjawiska (też tylko dwa: Skrzemieniałe drewno i Widmo Brockenu). Na końcu tego leksykonu znajduje się również obszerny Słownik pojęć oraz Indeks haseł z krótką informacją czego one dotyczą.
Np. Całowanie, Bagno. Butorza, rezerwat. W przypadku roślin, zwierząt, ptaków i owadów z ich nazwami łacińskimi. No i Bibliografia. Jest to więc równocześnie kompendium wiedzy o prezentowanych cudach natury i zbiór najczęściej przepięknych zdjęć. Drukowanych nierzadko w postaci rozkładówek na dwu sąsiadujących ze sobą stronach. Autorem znacznej części tych zdjęć jest autor całego leksykonu. Ponadto kilkunastu innych fotografików.
Pochodzą one również z archiwum wydawnictwa oraz Wikimedii Commons. W sumie jest to więc bardzo wartościowa i udana pozycja wydawnicza, którą z przyjemnością polecam uwadze Czytelników. Chociaż na temat wyboru właśnie tych, a nie innych 500 haseł do tego leksykonu można oczywiście dyskutować. Sam autor stwierdził zresztą we wstępie, że dokonał ich subiektywnego wyboru na podstawie doświadczeń z 30 lat wędrówek po Polsce.
Ja mam zastrzeżenie tylko do oprawy. Okładki są piękne, ale tylko kartonowe lakierowane. Przy tak grubej i ciężkiej książce już po paru jej otwarciach grzbiet zaczyna się marszczyć i łamać. Oczywiście okładka sztywna podniosłaby wagę i cenę tego leksykonu. Może jednak warto było ją zastosować? Lub dać nabywcy wybór: dwa warianty okładek po różnych cenach.
500 CUDÓW NATURY W POLSCE KTÓRE WARTO W ŻYCIU ZOBACZYĆ. Autor: Paweł Fabijański. Wydawnictwo Sport i Turystyka – MUZA SA. Wydanie I, Warszawa 2013, str. 958, cena 99,99 zł.
