„Beskid Niski dla prawdziwego turysty”, to kolejna tegoroczna nowość pruszkowskiej Oficyny Wydawniczej „REWASZ”. Piąte już wydanie przewodnika z jednolitej koncepcyjnie i wydawniczo serii poświęconej naszym górom. Zaktualizowane i ze zweryfikowanymi danymi terenowymi. „Z przykrością – stwierdzają autorzy przy tej okazji – odnotowujemy dalszy regres komunikacji zbiorowej. Turyście nie dysponującemu samochodem coraz trudniej jest dotrzeć do odległych górskich miejscowości, niekiedy nawet zorientować się w możliwościach dojazdu. Rozwija się natomiast wciąż „radosna twórczość” znakarska – powstają szlaki gminne i leśne, piesze, rowerowe, konne i narciarskie, dalece nie zawsze fachowo znakowane, a często również nie pielęgnowane, przez co po kilku latach zanikają.” Przewodnik obejmuje obszar od Grybowa i Krynicy Zdroju na zachodzie po Sanok i Nowy Łupków na wschodzie oraz od pogórza do granicy ze Słowacją. Z trzema propozycjami wypadów na nią: na południową stronę Przełęczy Dukielskiej, do Busova i Bardiowa oraz dla rowerzystów i turystów zmotoryzowanych.
„Ze wszystkich gór Polski – czytam na tylniej stronie okładki – Beskid Niski zachował najwięcej autentyzmu, o ile to możliwe w naszej ujednolicającej, telewizyjnej cywilizacji. Nie pocięły go jeszcze we wszystkich kierunkach doskonałe drogi, nie wyrosły wyciągi narciarskie, hotele z dyskotekami i kioski z pamiątkami, życie tutejszych wiosek nie jest podporządkowane potrzebom dochodowego biznesu turystycznego.”
I dalej: „Beskid Niski to kraina Łemków, ludu odmiennej mowy i wiary, lecz tak Polakom bliskiego. Tragiczne wydarzenia lat czterdziestych XX wieku rozproszyły ich po Polsce i świecie i dziś są mniejszością na własnej ziemi ojczystej. Pozostały po nich urocze drewniane cerkiewki, trójramienne krzyże przydrożne, bezludne doliny, w których niegdyś tętniło życie. …to także pobojowisko obu wojen światowych, to samotne żołnierskie cmentarze, znajdowane w leśnych gąszczach przerdzewiale hełmy i resztki uzbrojenia. To wreszcie kraina przyrody w stosunkowo niewielkim jeszcze stopniu oswojonej i przetworzonej przez człowieka…”
Część czysto przewodnikową z propozycjami tras zwiedzania poprzedzają: wstęp „O tym przewodniku” oraz rozdziały „Beskid Niski z lotu ptaka” z informacjami geograficznymi, geologicznymi, przyrodniczymi, historycznymi oraz charakterystyką walorów turystycznych. Natomiast „Beskidzkie tematy” zawiera 12 ciekawych opracowań informacyjnych o przeszłości Beskidu Niskiego, Łemkach i Łemkowszczyźnie, tamtejszych cerkwiach, nazewnictwie, parkach narodowych i rezerwatach przyrody itp.
Natomiast propozycje poznawania tych gór, to 8 regionów, na które autorzy podzielili Beskid Niski oznaczając je kolejnymi literami alfabetu od A do H, a w ich ramach numerami z opisami tras, a na nich miejscowości, miejsc, zabytków, szczytów i dolin itp. Sporą część przewodnika, bo 153 strony, zajmuje „Słownik miejscowości” w układzie alfabetycznym. Z informacjami o nich, ich dziejach, zabytkach i ciekawych miejscach oraz innych atrakcjach turystycznych.
Tom zamykają „Informacje praktyczne” na temat dojazdu, komunikacji, noclegów, bezpieczeństwie w górach oraz o Magurskim Parku Narodowym. Ponadto skorowidze: miejsc, miejscowości, nazwisk itp. oraz mapek, planów i panoram wraz z legendą do nich. Przewodnik wzbogaca ponad 40 kolorowych zdjęć zamieszczonych na wkładkach i okładce oraz bardzo licznych czarno białych w tekście. A także 9 mapek rezerwatów, 8 szczegółowych mapek gór oraz mapki przeglądowe i panoramy.
Lekturę i poznawanie poszczególnych tras uatrakcyjniają monotematyczne informacje w ramkach na szarym tle. Zawierają one m.in. krótkie noty biograficzne ludzi związanych z tym regionem kraju i jego historią, m.in. Nikifora, św. Maksyma Sandowycza, łemkowskich pisarzy, muzyków, działaczy kulturalnych itp. Jak również wzbogacające wiedzę czytelnika informacje o Beskidzie Niskim i poszczególnych miejscach w nim, przeszłości, religii itp.
M.in. „Prawa osadnicze”, „Korpus czechosłowacki”, „Wyznanie Zielonoświątkowe”, „Krzyże”, „O Mandylionie”, „Kamieniarze z Bartnego”, „Dziegieć”, „Cmentarze wojenne”, „Matka Boża Jaślińska”, „Zatarg o cerkiew” (w Polanach) i wiele innych. Jest to więc przewodnik zarówno „prowadzący” turystę po proponowanych szlakach, jak i dający mu mnóstwo ważnych, a nierzadko mało znanych informacji o tym regionie kraju. Naprawdę wart polecenia.
BESKID NISKI. PRZEWODNIK. Praca zbiorowa. Oficyna Wydawnicza „REWASZ”, wyd. V, Pruszków 2015, str. 423. ISBN 978-83-62460-72-4
