Główna sala modłów przypomina pagodę. Główny minaret – Introspekcji, to trzypoziomowa wieża z balkonami dookoła, zbudowana na planie ośmioboku. Pozostałe dwa minarety stojące w ogrodzie są podobnymi do siebie kamiennymi, bogato zdobionymi wieżami pokrytymi spadzistym chińskim dachem. Żaden z tutejszych obiektów nie przypomina znanych z innych miejsc świątyń muzułmańskich. Jestem w największym w Chinach meczecie Da Qingzhen Si, zbudowanym w roku 742 w czasach dynastii Tang w mieście Xi’an.
Najbardziej niezwykłym jaki dotychczas widziałem wśród setek już „zaliczonych” od Atlantyku i północnej oraz południowej Afryki, poprzez Paryż i Petersburg, Bałkany, Bliski i Środkowy Wschód, centralną i południowo – wschodnią Azję, aż po Daleki Wschód.
ZAPORY PRZECIWKO ZŁYM DUCHOM
Meczet ten, stanowiący serce dzielnicy muzułmańskiej, otoczony jest murami, ma cztery dziedzińce, piękny ogród oraz składa się z kilkunastu zabytkowych obiektów. Z których chyba najmłodszym jest 9 metrowej wysokości drewniana brama z arabskimi napisami zbudowana w XVII w.
Chodzę po jego terenie – do głównej sali modłów, jako nie muzułmanin nie mam wstępu, oglądam ją tylko z progu, i wielokrotnie zaskakiwany jestem różnymi detalami, świadczącymi o przenikaniu się kultur i wierzeń. Np. zarówno w sali głównej jak i innych pomieszczeniach tego meczetu, a także w bramie na jego teren, są niezwykle wysokie progi.
Mają po co najmniej po 40 cm wysokości, a więc stanowią skuteczną zaporę dla pełzających po ziemi, według chińskich wierzeń, złych duchów. Które takiej wysokości nie są w stanie pokonać. Dodatkową ochroną przed nimi jest wysoki i długi mur wybudowany po drugiej stronie ulicy z której jest wejście na teren tej świątyni.
A wzdłuż tego muru rozciąga się wielki bazar pamiątek. Wielki Meczet nie jest jedynym obiektem Xi’anu, który na długo pozostaje w pamięci. Jest to przecież jedno z najstarszym miast Chin, przez około 4 tysięcy lat stolica ich 13 dynastii cesarskich, m.in. Zachodniej Zhou, Zachodniej Han, Quin, Zachodniej Wei, Północnej Zhou, Sui i Tang.
STOLICA ŻÓŁTEGO CESARZA
Swoją stolicą – na przestrzeni dziejów miasto te nosiło różne nazwy – najważniejszą była Chiánh’an – miały lokalizacje w promieniu kilku – kilkunastu kilometrów od centrum obecnego, blisko 7 – milionowego Xi’anu, jednego z najważniejszych chińskich centrów kultury, nauki (ponad 700 tys. studentów kilkunastu wyższych uczelni !) i nowoczesnego przemysłu, uczynił legendarny Żółty Cesarz około roku 2200 p.n.e.
Ale najstarsze znalezione tu przez archeologów ślady pobytu ludzi datowane są na 500 tysięcy lat ! Zaś odkopanej wsi Bań Po na około 3000 lat p.n.e. Dokładniejszą historię miasto ma od czasów dynastii Zhou, tj. od XI w p.n.e., sporo danych z okresu dynastii Quin (221-206 r. p.n.e.) oraz Han.
To pod rządami tej ostatniej powstały, zbudowane w latach 194 – 190 p.n.e., wielkie mury obronne o długości prawie 26 km, wysokie na 12 i szerokie u podstawy na 16 metrów. Chroniły one obszar 36 km², tj. półtorakrotnie większy, niż imperialnego Rzymu. W czasach tej dynastii Xi’an stanowił wschodni kraniec słynnego Wielkiego Jedwabnego Szlaku łączącego Chiny z antycznym Rzymem. Miasto przechodziło różne dzieje, m.in. w roku 24 n.e. zostało poważnie zniszczone w trakcie powstania.
SZEŚCIOKROTNIE WIĘKSZY OD RZYMU
Po ponownym zjednoczeniu ziem chińskich w 582 roku zostało odbudowane i rozbudowane. Zajmowało wówczas obszar 84 km² – sześciokrotnie większy od współczesnego mu Rzymu, a główna ulica w nim miała podobno szerokość ponad 150 metrów. Od VI do IX wieku było najludniejszym miastem świata, liczącym od 800 tys. do miliona mieszkańców.
Jego szczególny rozwój nastąpił podczas rządów dynastii Tang. M.in. w 652 r. zbudowano słynną Pagodę Dzikich Gęsi wysoką na 64 m na skarbiec do przechowywania buddyjskich rękopisów. A w roku 707 Małą Pagodę Dzikich Gęsi o wysokości 45 m, zburzoną przez trzęsienie ziemi w 1556 roku, ale odbudowaną.
Po okresie najazdu mongolskiego, w czasach dynastii Ming Xi’an otrzymał obecną nazwę i znacznie mniejszy obszar. Wówczas to, poczynając od roku 1370, zbudowano lub odnowiono jego mury obronne zachowane do naszych czasów. Mają one 14 km długości na planie prostokąta, wysokość 12 m oraz grubość u podstawy od 15 do 18 metrów.
Na ich koronie jest szeroka aleja, w której w przeszłości swobodnie mijały się dwa pojazdy konne. Obecnie miejsce spacerów i ciekawych widoków z góry na zabytki Starego Miasta oraz handlu pamiątek. Najwygodniej wchodzi się na mury z wejść przy Bramie Południowej lub Zachodniej.
SKARBY PRZESZŁOŚCI
Mury te, stojące już grubo ponad 6 wieków, wzniesiono z ubitej ziemi, niegaszonego wapna i… kleiku ryżowego. Zabytków zachowało się w Xi’anie sporo. Natrafiłem nawet na ich liczbę bliską 3 tysiącom, ale nie wiem, co zostało w niej uwzględnione. Na terenie miasta lub w jego najbliższej okolicy jest też ponad 280 stanowisk archeologicznych, w tym odkrytej w 1974 roku słynnej Terakotowej Armii despotycznego cesarza Quin Shi Huangdi.
Najsłynniejszymi zabytkami, oprócz murów obronnych i bram w nich oraz Wielkiego Meczetu, są obie wspomniane już pagody Dzikich Gęsi oraz wieże: Bębnów i Dzwonów z XIV wieku. Niedaleko bramy Południowej w siedmiu pawilonach eksponowana jest kolekcja ponad 1000 kamiennych steli z historycznymi inskrypcjami, pochodzących z kilkunastu wieków.
Nazywana jest ona Lasem Kamiennych Tablic. Koniecznie też trzeba zobaczyć najświętszą budowlę taoistów – Świątynię Ośmiu Nieśmiertelnych – też z kilkuwiekową metryką. No i wspaniałe zbiory tutejszego Muzeum Historii Prowincji Shaanxi.
Zgromadzono w nim ponad 370 tysięcy eksponatów od czasów prehistorycznych, poprzez skarby kolejnych, najważniejszych dynastii. Szczególnie cenne i sławne są w nim zbiory ceramiki, wyrobów z brązu i nefrytu, złota i srebra, starej chińskiej kaligrafii i monet.
Zdjęcia autora
