O cennych zbiorach i skarbach Muzeów Narodowych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i zapewne paru innych, przynajmniej słyszeli, a przynajmniej powinni słyszeć, jeżeli nawet w nich nigdy nie byli, nawet absolwenci szkół podstawowych. Podobnie jak o Wawelu, Zamku Królewskim w Warszawie czy Pałacu Wilanowskim. Muzeów mamy jednak o wiele więcej. Przy czym również takich o których, a nawet o miejscowościach w których znajdują się one, wie niewiele osób. Ilu bowiem rodaków przynajmniej słyszało o Gwoźnicy Górnej w woj. podkarpackim i znajdującym się w niej Muzeum biograficznym Juliana Przybosia?
O Grabonogu w woj. wielkopolskim i tamtejszym Muzeum im. bł. Edmunda Bojanowskiego? O Holi w woj. lubelskim i jej skansenie? O Jaraczu w woj. wielkopolskim i tamtejszym Muzeum Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Przemysłu Wiejskiego?
Czy o Iwkowej w woj. małopolskim i Muzeum im. ks. Jana Piechoty w niej? A nawet o muzeum Celestat w Krakowie? A o nich wszystkich i jeszcze tysiącu innych można dowiedzieć się, i to bardzo dużo, z wydanego właśnie przez BOSZ przewodnika „1000 muzeów w Polsce”.
Wydanego pięknie, z ponad 2 tysiącami kolorowych zdjęć, a przede wszystkim mnóstwem kompetentnych informacji. Układ tego przewodnika w pierwszym momencie trochę zaskakuje. Zaczyna się on bowiem od Alwerni w woj. małopolskim i prezentacji tamtejszego Małopolskiego Muzeum Pożarnictwa im. Zbigniewa Gęsikowskiego, a kończy na Żywcu i jego Muzeum Miejskim.
Ale wystarczy przejrzeć ten obszerny tom i chwilę zastanowić się, aby dojść do wniosku, że autorka oraz wydawnictwo przyjęły jasny i przejrzysty sposób prezentacji muzeów w Polsce w alfabetycznej kolejności nazw miejscowości, a w nich wszystkich rodzajów muzeów, także w alfabetycznej kolejności ich oficjalnych nazw.
I tak np. w Krakowie najpierw przeczytamy o Aptece pod Orłem, na koniec zaś o Żydowskim Muzeum Galicja. Podobnie w Warszawie zaczniemy od Biblioteki, Muzeum i Archiwum Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego im. Stanisława Moniuszki, aby blisko 90 stron dalej trafić na Zamek Królewski w Warszawie. Każdemu muzeum niezależnie od jego rangi poświęcono jedną stronę, z reguły z dwiema fotografiami. Wyjątków od tej zasady jest niewiele, dotyczą tylko placówek o szczególnie bogatych lub ciekawych zbiorach, na prezentacje których przeznaczono po 2 strony.
Dotyczy to Muzeów Narodowych w Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu; Centrum Naukowego Kopernik w stolicy; Muzeów: Archeologicznego i Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Muzeum Lubelskiego, Militariów we Wrocławiu, Tatrzańskiego w Zakopanem; Pałaców: Łazienkowskiego i Wilanowskiego w Warszawie; Zamków: w Krakowie, Malborku, Królewskiego w Warszawie oraz Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. I to już chyba wszystko.
Poszczególne placówki zaprezentowano poczynając od wykazów stosowanych skrótów kategorii ich zbiorów, a bywa ich niekiedy wiele, umieszczonych zawsze z lewej strony szpalty. Następnie, po nazwie miejscowości, określenie województwa w którym ona się znajduje, jej dokładny adres, także e-mailowy, nr telefonu, strona internetowa.
Ponadto krótka historia: kiedy placówka powstała i jest czynna, do kogo należy, co posiada w zbiorach – w podkreśleniem pozycji najciekawszych lub najcenniejszych, ekspozycje stałe, czasowe, krótko o działalności, także pozamuzealnej, prowadzonych badaniach, wydawnictwach itp.
Pominięć, ale nie jestem w tej dziedzinie specjalistą, znalazłem niewiele. Z muzeów, w których byłem ostatnio brak np. Maleńca ( woj. świętokrzyskie ) i tamtejszego muzeum – zabytkowego Zakładu Hutniczego dawnego Staropolskiego Zagłębia. Ale sądzę, że to raczej wyjątek.
Wszystko w opisywanych placówkach jest „w pigułce” aby czytelnik od razu mógł dowiedzieć się co jest w nich najważniejsze oraz zainteresować się nim. Na prezentację muzeów w Polsce przeznaczono – bagatela ! – 1066 stron.
Tom zamyka obszerny Indeks muzeów według kategorii ich zbiorów oraz Indeks nazwisk: artystów, których dzieła wymieniono w tym przewodniku oraz ludzi którym poświęcono placówki lub zbiory. W sumie świetny, wartościowy i bardzo potrzebny przewodnik. A przy tym – podkreślę jeszcze raz – pięknie wydany poczynając od obu okładek i grzbietu.
1000 MUZEÓW W POLSCE. Przewodnik, koncepcja, teksty, wybór zdjęć i redakcja naukowa Dorota Folga-Januszewska. Wydawnictwo BOSZ, wyd. I, Olszanica 2011, str. 1104, cena 119 zł.
