Spała nad Pilicą pośród wspaniałych sosnowych lasów obchodziła niedawno swoje 500-lecie. Ta niewielka miejscowość miała niezwykle barwna historię, była carską rezydencją myśliwską i siedzibą prezydenta RP. Dziś ta położona w centrum Polski miejscowość odległa zaledwie o sto km od Warszawy i niewiele ponad 50 km od Łodzi w pobliżu jednej z głównych dróg łączących stolicę z Katowicami i Wrocławiem znana głównie z Ośrodka Przygotowań Olimpijskich i Dożynek Prezydenckich jest ważnym miejscem na turystycznej mapie Polski.
Ostatnio ukazały się dwie ciekawe książki poświęcone historii Spały związanej z dwoma ostatnimi carami Rosji, którzy urządzili tu sobie rezydencję myśliwską – „Carska Spała” oraz album „Spała carska rezydencja”.
Carska Spała
„Carska Spała” – fascynująca opowieść o odwiedzinach carskiej rodziny w Spale i trzydziestu latach jej świetności, które przypadły na okres panowania ostatnich Romanowów – Aleksandra III i Mikołaja II, ilustrowana jest bogato unikatowymi dokumentami, zdjęciami, pocztówkami oraz innymi pamiątkami epoki.
Znajdziemy tu także mapę z tym co pozostało po carskiej Spale oraz zdjęcia zachowanych obiektów z tamtego okresu.
Autorzy dotarli do wielu nieznanych dotąd archiwalnych źródeł prostując wiele mitów takich jak rzekoma wizyta w Spale niemieckiego cesarza Wilhelma II. Przeczą temu wspomnienia Nikołaja Weliaminowa, osobistego lekarza cara Aleksandra III, który pisze, że – „Wilhelm II zabiegał o zaproszenie do Spały, ale takiego nigdy nie otrzymał”.
Ciekawy jest też fragment o chorobie chorego na hemofilię następcy tronu carewicza Aleksego, którego stan polepszył się po tym, jak do zrozpaczonej carycy przyszedł telegram wysłany do Spały przez Rasputina w którym ten szarlatan przepowiedział uzdrowienie małego carewicza. Od tego czasu kontrowersyjny uzdrowiciel miał nieograniczony wpływ na carską rodzinę i rosyjską politykę, decydując m.in. o obsadzaniu stanowisk w rosyjskim rządzie i kierunkach ofensywy wojsk carskich podczas I wojny światowej.
Spała carska rezydencja
Niemal równocześnie ukazał się ciekawy album „Spała carska rezydencja”, który odkrywa przed nami niemal zupełnie nieznany świat carskich polowań w lasach spalskich oraz życiu na carskim dworze.
Historycy z trzech krajów połączyli siły, aby odnaleźć i uratować ślady tamtych czasów. Efektem kwerendy po wielu archiwach Rosji jest pokazane w tej ciekawej książce 131 archiwalnych fotografii, nigdy nie publikowanych dokumentów oraz nieznane, często fascynujące fakty i zdarzenia. Zwracają zwłaszcza uwagę walory poznawcze i historyczne prezentowanych fotografii.
Poza zdjęciami pałacu i innych zabudowań carskiej Spały oraz imprezami z udziałem władz i oficjalnych spotkań znajdziemy tu prywatne zdjęcia rodziny carskiej. Są tu też (na 46 str.) informacje o carskich fotografach, których piękne zdjęcia oddają ducha minionej epoki i pozwalają na wyobrażenie sobie życia na carskim dworze sto lat temu.
Zdjęcia sprzed stu lat
Uzupełnieniem książki są plany Spały wykonane w czasach jej świetności, a także piękne zdjęcia prezentów, które Gabinet Jego Imperatorskiej Mości wręczał poddanym. Wstęp i opisy zdjęć w języku polskim, angielskim i rosyjskim.
W tych ciekawych i pięknie wydanych książkach brakuje niestety indeksów nazwisk i nazw geograficznych, a w przypadku albumu także autorów zdjęć.
Andrzej Kobalczyk i Michał Słoniewski. Carska Spała. Wydawnictwo MAX. Spała 2011. 192 str. 49 zł.
Swietłana Czesnych, Karen Kattering i Michał Słoniewski. Spała Carska rezydencja, Wydawnictwo CEL. Warszawa 2011. 144 stron. oprawa: Twarda. Cena 67.43 zł
Swietłana Czesnych podpisuje album „Spała Carska rezydencja”na promocji w Centrum Kultury Rosyjskiej.
