PRZEWODNIKI WiŻ: WIETNAM I ANGKOR WAT

Tytuł tego przewodnika trochę zaskakuje. Nie przypominam sobie, aby wśród liczącej już dziesiątki pozycji tej pięknej serii wydawniczej w jednym połączono dwa kraje. Są natomiast prezentujące w przypadku tak bogatych w zabytki i ciekawe miejsca państw jak Hiszpania czy Włochy tylko ich fragmenty. Np. stolice czy sławne miasta, wyspy bądź części lub regiony.

 

Wyjątek stanowił przewodnik „Jerozolima i Ziemia Święta”, ale ta druga nie ogranicza się tylko do obszaru państwa Izrael. Wymieniony w tytule przewodnika po Wietnamie również najsłynniejszy zespół zabytków Kambodży stanowi, co okazuje się dopiero w trakcie lektury, tylko propozycję wycieczki. Opisanej w jednym, krótkim rozdziale i prawidłowo zatytułowanym „Wycieczka do Angkoru”.

 

Bo Angkor Wat jest tylko jedną, co prawda o największej powierzchni w świecie, świątynią na obszarze tego średniowiecznego państwa Khmerów. Znajdującego się obecnie na Liście Dziedzictwa Ludzkości i pod opieką UNESCO.

 

 

Poświęconą mu część przewodnika omówię również, ale przede wszystkim przedstawię podstawową: wietnamską. Zgodnie z regułami obowiązującymi w tej serii przewodników które „pokazują to, co inne tylko opisują”, składa się on z czterech podstawowych części. Kilkudziesięciostronicowe „Wprowadzenie” zawiera prezentację „w pigułce” („Odkrywanie Wietnamu”) kraju.

 

Następnie jego mapę z krótkim opisem („Wietnam na mapie”). Trochę nieoczekiwaną, gdyż jeden ze znajdujących się na niej, chociaż nie sąsiadujący z Wietnamem krajów, określony jest tylko starą nazwą Birma, chociaż już ponad 20 lat temu zmienił ją na Myanmar. Co wypadało uwzględnić chociażby w nawiasie.

 

W części wstępnej przewodnika znajduje się również „Panorama Wietnamu” – podstawowe informacje o nim, tamtejszych ludach, kulturze, religiach, języku i literaturze, gospodarce, przyrodzie i turystyce. „Rok w Wietnamie” uwzględnia najważniejsze stałe święta i wydarzenia oraz tamtejszy kalendarz. Natomiast „Historia Wietnamu” stanowi bardzo skrótową prezentację dziejów tego obszaru i kraju od okresu neolitycznego oraz prehistorycznego po początek XXI wieku.

 

Z kalendarium najważniejszych wydarzeń oraz wyodrębnieniem i nieco szerszym omówieniem, głównie w formie informacji obok zdjęć, wojny wietnamskiej 1954 – 1975. Podstawowa i najobszerniejsza część przewodnika „Wietnam krok po kroku” przedstawia kraj, jego zabytki, ciekawe obiekty i miejsca oraz atrakcje turystyczne w podziale na sześć regionów.

 

Miasto Ho Chi Minha (d. Sajgon), Delta Mekongu i Wietnam południowy, Południe Wietnamu środkowego, Wietnam środkowy, Hanoi i Wietnam północny. W tej części znajduje się również wspomniana już „Wycieczka do Angkoru”. Poszczególne miejscowości i zabytki omawiane są bardzo zwięźle. Zlokalizowane na mapkach i planach, uwzględniane są przede wszystkim zasługujące z rożnych względów na uwagę oraz bogato ilustrowane.

 

W przypadku Miasta Ho Chi Minha czy Hanoi autorzy proponują zwiedzanie ich „krok po kroku”, z widokami zabytkowych części „z lotu ptaka”, zaś najważniejszych zabytków z ich przekrojami, uwzględnianiem szczególnie ciekawych detali itp. Daje to więc w miarę pełny, chociaż bardzo skrótowy obraz kraju i jego atrakcji turystycznych.

 

Dwie pozostałe części tego przewodnika mają charakter tylko informacyjny. „Informacje turystyczne” sugerują gdzie najlepiej zatrzymać się i jeść – z nazwami hoteli i restauracji, ich adresami, telefonami, charakterystyką itp. Podobnie gdzie robić zakupy – i jakie, korzystać z rozrywek, sportu i aktywnego wypoczynku.

 

Natomiast „Informacje praktyczne” zawierają chyba wszystko to, co zagranicznemu turyście jest potrzebne. Kiedy i czym jechać do Wietnamu. Co ze sobą zabrać. O wizach, przepisach celnych, szczepieniach, kosztach wstępu do muzeów i innych obiektów, fotografowaniu, miejscowych obyczajach. Ponadto o bezpieczeństwie i zdrowiu, bankach i walutach, łączności, podróżowaniu po kraju i miastach itp.

 

W tekście przewodnika znajdują się również monotematyczne wstawki informacyjne wzbogacające jego treść. Np. „Rafy koralowe i fauna morska Wietnamu”; „Flora i fauna Wietnamu Północnego”; „Zatoka Halong”; „Świątynia Literatury” (w Hanoi); „Cytadela w Hue: Miasto Cesarskie”; „Style architektoniczne w Hoi An”; „Domy w delcie Mekongu”; „Uprawa ryżu”; „Kompleksy tuneli” itp. Na końcu przewodnika jest dosyć dokładny Skorowidz oraz krótki słowniczek polsko – wietnamski.

 

Wspomniany już rozdział „Wycieczka do Angkoru” prezentuje najważniejsze informacje o tej perle nie tylko Kambodży oraz wybrane tamtejsze obiekty architektoniczne bądź ich zespoły. Przy czym bardzo zwięźle. Cały rozdział zajmuje zaledwie 20 stron, w tym 4 informacje praktyczne.

 

Dla porównania: najlepszy znany mi przewodnik (rozdziały w przewodnikach po Azji południowo – wschodniej pomijam) „Angkor” Marilii Albanese wydany przez National Geographic (nie przetłumaczony dotychczas na język polski, dostępny w oryginale włoskim oraz wersjach angielskiej i niemieckiej, a być może również innych) to prawie 300 stron.

 

Podobnie jak w podstawowej części wietnamskiej, również „Wycieczka do Angkoru” zawiera krótkie „Wprowadzenie”, prezentację tamtejszych świątyń oraz informacje praktyczne. Z zabytków uwzględniono tylko kilkanaście na 52 znajdujące się w tym zespole rozrzuconym na powierzchni niemal 200 km², nie licząc paru bardziej odleglych.

 

Przy czym nieco dokładniej, na 2-stronicowych rozkładówkach, omówione są tylko Angkor Wat i Angkor Thom. Pozostałe „skwitowano” kilkoma – kilkunastoma wierszami informacji. Byłem tam niedawno, tym łatwiej mi stwierdzić, jak wiele cennych i szalenie ciekawych budowli, nie mówiąc już o ich detalach, całkowicie pominięto.

 

Przykładowo tylko wspomnę o rozległym zespole świątyni Bantenay Kdei z 1181 roku zbudowanym przez króla Jayavamana VII na ruinach wcześniejszej świątyni buddyjskiej oraz znajdujący się obok niego Srah Srang z X w. z dużym zbiornikiem wodnym o kamiennych brzegach z tamtych czasów. O świątyniach Banteay Samré, Ta Keo z 45-metrowej wysokości wieżami – piramidami, czy dużym zespole świątynnym Pre Rup znajdującym się zaledwie 2 km od Srah Srang.

 

Nie mówiąc już o miejscu kultu Kbal Spean położonym nad rzeczką i wodospadem w górach odległych o około 30 km od centrum Angkor, w których rozpoczęła się wielkość średniowiecznego Imperium Khmerów. A to tylko najważniejsze, z pominiętych w przewodniku, zabytków i miejsc. Nawet jednak w tym, co zostało uwzględnione, znalazłem parę nieścisłości. Zarówno w nazwach, jak i datach oraz informacjach aktualnych.

 

Największa i najsłynniejsza świątynia w zespole Wielkiego Miasta – Angkor Thom we wszystkich znanych mi źródłach, a także na tablicach informacyjnych na miejscu nazywana jest Bayon, ew. spolszczone Bajon, nie zaś Bayoan. Przeniesienie przez króla Jaśowarmana I stolicy z Roulos do Angkoru miało miejsce nie w roku 900, lecz trwało do 889 do 908.

 

Wśród wymienionych najważniejszych dat pominięto to, co działo się w Angorze po najazdach syjamskich, tj. po 1431 roku. Aż do 1863 r., gdy Kambodża stała się protektoratem francuskim. A przecież to wówczas, w 1432 r., król Ponhea Jat opuścił mającą już ponad 500 lat wspaniałą, chociaż spustoszoną stolicę, przenosząc ją na południe kraju do Lowek. A jego następcy do Udongu, co spowodowało upadek Angkoru i zarośnięcie ruin przez dżunglę.

 

Na teren zespołu Angkor nie ma żadnych „przepustek” kupowanych w kasach, lecz są trzy rodzaje biletów z wydrukowanymi na nich fotografiami (robionymi na miejscu, nie są uwzględniane proponowane przez turystów zdjęcia paszportowe) posiadaczy. 1- dniowe, po 20, 3-dniowe po 40 i 6-dniowe po 60 USD.

 

Sprawdzanych na każdym kroku, nawet po kilka razy w jednym obiekcie. Na awersie mają one nazwę PASS poprzedzoną słowem oznaczającym liczbę dni ważności i dokładne daty. Na rewersie zaś, w tekście informującym o uprawnieniach jakie dają te bilety (pominięto chyba tylko bezpłatny wstęp do toalet), określane są, również po angielsku: ticket.

 

Są to jednak drobiazgi łatwe do poprawienia w następnych wydaniach. Przewodnik ten jest bowiem w sumie dobry, nie ustępuje pod względem bogactwa informacji i ilustracji innym z tej serii. Wystarczy także na krótką wycieczkę z Wietnamu do Angkoru. A kto zechce dokładniej poznać zabytki dawnego Imperium Khmerów oraz współczesną Kambodżę, i tak sięgnie po dokładniejszy po niej przewodnik.

 

Wydanie już drugiego przewodnika po Wietnamie przez to wydawnictwo – poprzedni ukazał się 3 lata temu w serii KeyGuide, być może spowoduje wzrost zainteresowania polskich turystów podróżami do tego ciekawego kraju. U nas ciągle kojarzonego przede wszystkim z wojną wietnamską znaną z amerykańskich filmów oraz wietnamskimi handlarzami na bazarach.

 

WIETNAM I ANGKOR WAT. Przewodnik Wiedzy i Życia. Praca zbiorowa. Wydawnictwo Hachette Polska, wyd. I, Warszawa 2012, str. 312.

Komentarze

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top