Rzadki to przypadek, gdy to samo wydawnictwo proponuje czytelnikom równocześnie dwa różne przewodniki po tym samym kraju, napisane przez tego samego autora. A tak jest w przypadku Wydawnictwa Pascal i „Szwecji” Grzegorza Micuły. Naszego kolegi – globtroterowca, znanego dziennikarza, podróżnika, przewodnika i pilota turystycznego, a zarazem autora już chyba kilkudziesięciu przewodników i książek turystycznych. Jeden z tych przewodników ukazał się w serii „Praktyczny przewodnik”, drugi w serii „Przewodnik Master Card”. Oba z niemal identycznym – bo trudno przecież o inny – podziałem prezentacji jego walorów turystycznych na regiony, powtarzającymi się podstawowymi faktami i informacjami, a zarazem zupełnie inne.
Zgodnie z regułami serii, Praktyczny Przewodnik – Szwecja zawiera tylko czarno – białe mapki i plany miast oraz kilkunastostronicową kolorową wkładkę ze zdjęciami najciekawszych obiektów Sztokholmu i 6 innych miast bądź regionów. I masę informacji praktycznych oraz dotyczących miejsc i obiektów wartych w tym kraju zobaczenia, jego historii, kultury, sztuki, obyczajów, przyrody itp.
„Szwecja – napisał autor we wstępnie do Informacji praktycznych – nie jest w Polsce uważana za szczególną atrakcję turystyczną, tymczasem ten kraj, prawie dwa razy większy od Polski i trzy razy mniej od niej ludny, kryje wiele tajemnic. Wielkie megalityczne grobowce, kamienne kręgi, tajemnicze zamki i wyspy, legendarne miejsca, zwłaszcza na północy, czy starodawne obrzędy kultywowane po dziś dzień przyciągają tu miłośników mitów i tajemnic.”
I udowadnia, że nie tylko one godne są w tym kraju uwagi. Zasypując wręcz czytelnika faktami, ciekawostkami, anegdotami i obserwacjami z których wynika jednoznacznie: wbrew panującym u nas opiniom, jest to kraj bardzo ciekawy i warty poznawania. A przewodnik, który napisał, nie tylko to umożliwia, przy czym dosyć gruntowne, w trakcie podróży po państwie naszego sąsiada na północnym brzegu Bałtyku, ale zasługuje na przeczytanie także wówczas, gdy nie ma się w najbliższych planach wyjazdu do Szwecji. Bo wiele można się z niego o niej dowiedzieć. Także o sprawach które pomijają zagraniczni autorzy przewodników tłumaczonych na język polski: o Polakach i polonicach w tym kraju.
A temu tematowi autor poświęca 12 stron zwięzłych informacji: o związkach historycznych naszych krajów i ich władców, szwedzkiej Polonii – z wykazem, oczywiście nie tylko z nazwami, ale adresami i przeważnie również telefonami – polskich organizacji i stowarzyszeń w Szwecji. A jest ich w niej aż 40. Dużo, zważywszy, że liczbę Polaków mieszkających w tym kraju szacuje się tylko na kilkadziesiąt tysięcy. Ponadto o polskich śladach w Szwecji, szwedzkich przyjaciołach Polski oraz polskich laureatach nagrody Nobla. W części tej nie zabrakło również obszernej prezentacji trójki najbardziej tam znanych Polaków.
Świętosławy, zwanej w Szwecji Sygrydą lub Sorrådą – Dumną, córki Mieszka I i siostry Bolesława Chrobrego, żony króla Eryka III Zwycięskiego i królowej Szwecji, a po jego śmierci żony króla Danii Svena Widłobrodego, matki królów Szwecji, Danii, Anglii i Norwegii. Królewskiego antykwariusza Henryka Bukowskiego ( 1838 – 1900 ), wielkiego miłośnika gromadzenia poloników, szczególnie zasłużonego dla powstania Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu w Szwajcarii. I najbardziej znanego spośród współczesnych, zmarłego w 2005 roku najznakomitszego grawera XX wieku, autora ponad tysiąca projektów znaczków pocztowych około 40 krajów, matryc banknotów państw z 5 kontynentów, ekslibrisów itp. – Czesława Słani.
Przewodnik ten ma, jak i cała ich seria, stałe działy. Informacje o kraju: jego historii, geografii, florze i faunie, ludności, gospodarce, religii, obyczajach, kuchni, sztuce, języku i wspomnianych już Polakach w Szwecji. Blisko 50 stron zajmują w nim ogólne informacje praktyczne: o dojazdach z Polski, przekraczaniu granicy, pieniądzach, zdrowiu, noclegach, gastronomii, zakupach, aktywnym wypoczynku itp. Natomiast w najobszerniejszej, podstawowej części – przewodnikowej, o stolicy – Sztokholmie i sześciu regionach kraju: Göteborg i jego okolice; Halland, Skania i Blekinge; Smalandia i wschodni Gotland; Środkowa Szwecja; Wybrzeże Zatoki Botnickiej i Szwedzka Laponia. W każdej znajduje się ich historia i charakterystyka, ciekawe miejscowości i obiekty oraz propozycje ich zwiedzania. A także liczne informacje praktyczne, oczywiście z adresami, telefonami itp. o noclegach, gastronomii, rozrywce, transporcie lokalnym itd. Nie rzadko nie tylko o tym, gdzie można przenocować – nawet w małych wioskach, ale również skorzystać z przejażdżek konnych, rajdów itp. O biletach łączonych do muzeów w miastach, wielu ciekawych szczegółach dotyczących prezentowanych miejsc itd.
Z interesującymi wstawkami, np. niełatwym kupowaniu w Szwecji nawet niewielkich ilości alkoholu – i to dopiero przez osoby powyżej 20 lat, a w innym miejscu informacją, że każdy po ukończeniu 18 lat może legalnie wwieźć do tego kraju do 10 l mocnego alkoholu, 90 l. wina i 110 l piwa. Czy historią rolnika Vittusa Anderssona, który odmówił królowi Karolowi XI sprzedaży wyspy Trossö, na której w 1680 roku powstała baza szwedzkiej floty wojennej Karlskrona. Trzymany więc był tak długo w więzieniu, aż zmienił zdanie. Chociaż szkoda, że w tym miejscu lub przy omawianiu ciekawych miejsc Karlskrony autor nie wspomniał, że sławny port wojenny, a także zakotwiczone w nim okręty, można zwiedzać podczas organizowanych co 2 lata w maju Świąt Marynarki Wojennej. Przykłady ciekawych informacji można mnożyć. Odszukanie potrzebnych ułatwiają: indeks a także spis rzeczy i planów oraz map. Jest to więc bardzo interesująco i dobrze pod względem merytorycznym napisany przewodnik, przeznaczony przede wszystkim dla osób pragnących gruntowniej poznawać Szwecję i podróżować po niej samodzielnie.
Trochę inny charakter ma „Szwecja” z serii „Przewodniki Master Card”. Zawiera sporo kolorowych zdjęć, mapek i planów miast. Najważniejsze informacje znajdują się w nim na szerokich, barwnych marginesach. Zdecydowanie mniej jest informacji praktycznych, chociaż wybór polecanych miejsc noclegowych, restauracji, kawiarni itp. też nie jest mały. Podstawowe informacje o kraju, jego dziejach, geografii, florze i faunie, kuchni a także Polakach w Szwecji przedstawione zostały zgodnie z tytułem tej części, „ w pigułce”: po 1 – 2 stronice na każdy temat. W 6 częściach stricte przewodnikowych ( w odróżnieniu od „Praktycznego przewodnika” Wybrzeże Zatoki Botnickiej i szwedzka Laponia znalazły się w jednej części ) ponad 50 stron autor poświęcił Sztokholmowi, najwięcej – ponad 60 – południowi kraju ( Halland, Skania i Blekinge ) i po 30 – 40 pozostałym regionom, z dosyć obszernymi informacjami praktycznymi.
Wybierając najważniejsze miejscowości i miejsca, o wielu innych też wartych uwagi tylko wspominając, lub poświęcając im po kilka słów. Eksponując jednak niektóre tematy, np. Karta Sztokholmska, Nagrody Nobla, Götgeborg Pass czy Wielkie jeziora Szwecji, wyodrębnionymi informacjami na barwnym tle. Jest to więc przewodnik przede wszystkim dla osób lubiących nie tylko czytać, ale również oglądać na zdjęciach najważniejsze opisywane miejsca i obiekty. Nie interesujących się szczegółami i nie potrzebujących aż tak wielu, jak znaleźć można w „Praktycznym przewodniku” informacji praktycznych. Oba jednak te przewodniki, z uwzględnieniem ich różnic wynikających z zasad przyjętych dla poszczególnych serii, uważam za co najmniej dobre. Chociaż w przypadku „praktycznego”, ale to ze względu na osobiste zainteresowania, za bardzo dobry. I mogę je polecić czytelnikom.
Cezary Rudziński
SZWECJA. Praktyczny przewodnik. Grzegorz Micuła, Wydawnictwo Pascal – Bielsko-Biała 2008 r. , str. 496.
SZWECJA. Przewodnik Master Card. Grzegorz Micuła, Wydawnictwo Pascal – Bielsko-Biała 2008 r., str. 318.
