W centrum 2,7-tysięcznej wsi Iwkowa w pow. bocheńskim, w pobliżu 2 – piętrowego urzędu gminy, ale po drugiej stronie potoku Bela, znajduje się cmentarz. Na niewielkim wzgórzu wśród grobów stoi niewielki drewniany kościółek.
Można go minąć nie zwracając uwagi, gdyż z zewnątrz wydaje się nieciekawy. Ściany pokryte są świeżymi deskami, a spadzisty dach z sygnaturką blaszanym dachem. Ale drogowskaz i tablica informacyjna zachęcają do odwiedzenia.
Dopiero z bliska, a zwłaszcza po wejściu do wnętrza okazuje się, że jest to jeden z najstarszych drewnianych kościołów w Małopolsce, wpisany na listę zabytków Szlaku Architektury Drewnianej. Jedna z jej perełek i prawdziwy skarb liczący ponad pięć wieków. W listopadzie ub. roku obchodzono, organizując nawet sesję naukową, jego 500-lecie, chociaż dokładna data budowy nie jest znana.
REWALORYZACJA PO PIĘCIU WIEKACH
Do zabytku prowadzi nas wójt gminy, Bogusław Kamiński, gdyż w kościele nadal, od 10 lat, prowadzona jest i dobiegająca końca jego konserwacja i rewaloryzacja. Wykonuje ją firma Stawowiak. Konserwacja Dzieł Sztuki z Nowego Sącza, a pracami kieruje jej właściciel Stanisław z córką Gabielą.
I oni oprowadzają nas, grupkę dziennikarzy zaproszonych na podróż studyjną przez Małopolską Organizację Turystyczną. Kościół ten, pod wezwaniem Nawiedzenia NMP, wzniesiono z modrzewiowych bali pod koniec XV wieku, na miejscu starszej świątyni, która istniała już przed 1325 r..
Jest niewielki, jednonawowy w stylu gotyckim, konstrukcji zrębowej, z trójbocznym prezbiterium. Początkowo kryty był dachem gontowym, później zastąpiono go blaszanym. Jego dzieje wiązane są z królową Boną, ale wzmianka o fundacji kościoła z 1618 roku dotyczy zapewne wyposażenia wnętrza.
Wiadomo, że w 1619 r. do nawy dostawiono od frontu niską wieżę o konstrukcji słupowej. Tak je jednak łącząc i pokrywając wspólnym dachem, że wydaje się ona przedsionkiem. W połowie XVIII w. świątynię powiększono o zakrystię, a podczas odnawiania w końcu XIX w. na dachu dobudowano niewielką wieżyczkę sygnaturki z latarnią nakrytą ostrosłupowym hełmem.
POLICHROMIE I OŁTARZE
Cenne i piękne są dwa portale gotyckie z końca XV w. zamknięte łukami trójlistnymi w tzw. ośli grzbiet. Późnorenesansowe polichromie z 1619 r. na ścianach prezbiterium, nawy oraz choru nałożone zostały, na zachowane śladowo, wcześniejsze gotyckie, wykonane metodą patronową, tj. przy pomocy wycinanych w skórze szablonów.
Polichromie te, nie odnawiane, zdaniem konserwatorów, od momentu namalowania, podobnie jak pozostałe wyposażenia wnętrza, głównie barokowe. Po oczyszczeniu i konserwacji odzyskały dawny blask. Zarówno w kasetonowym stropie, jak i na ścianach.
Uwagę przyciągają przede wszystkim sceny Męki Pańskiej, apostołami oraz aniołami. Ich postacie ujęte są częściowo w namalowane na drewnianych ścianach czarne ramy.
Na frontowej ścianie chóru, za którą widać zabytkowe organy – pozytyw z XVII w., przedstawiono sceny grzechów, stanowiące dla niepiśmiennych w przeszłości wiernych, „Biblię ubogich”, mającą ich odstraszać od złych uczynków. Barokowy ołtarz główny pochodzi z roku 1688 i w jego centrum znajduje się późnogotycka, z początku XVI w. rzeźba Nawiedzenia z posągami Marii i św. Elżbiety. Po bokach zaś świętych.
MIMO KONSERWACJI, MOŻNA ZWIEDZAĆ
W górnej części ołtarza dominuje obraz Matki Bożej z aniołami. Na podstawie – predelli, postacie Matki Bożej i św. Jana oraz fundatora tego ołtarza Błażeja Jasnowicza, jego żony i córki. Także za ołtarzem ściany pokrywają duże polichromie figuralne.
Barokowe są również dwa ołtarze boczne z 2 połowy XVII w. z obrazami św. Antoniego Padewskiego i Ukrzyżowanego. Na belce tęczowej w łuku łączącym nawę z prezbiterium stoi Krucyfiks z XV w. a po jego bokach starsze, bo z XIV. Posągi Matki Bożej i św. Jana Ewangelisty.
Także barokowa jest ambona. Do najstarszych w świątyni, być może pochodzące z jej poprzedniczki, są trzy posążki świętych datowane na lata 1370-1390.
Gotycki rodowód ma również XV-wieczny witraż o oknie prezbiterium. Tyle, że obecnie jest to kopia, gdyż oryginał, ze względów bezpieczeństwa przeniesiono do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie. W sumie wnętrze tworzy wspaniałą całość, chociaż trwają jeszcze prace konserwacyjne, a niektóre, nieliczne już fragmenty, zasłonięte są folią.
Mimo prac rewaloryzacyjnych, kościółek ten można zwiedzać od maja do września, od czwartku do soboty w godzinach 9.00-18.00, a w niedzielę od 12.00 do 17.00. Natomiast w innym terminie po telefonicznym (nr 783 750 219) uzgodnieniu tego z przewodnikiem.
Zdjęcia autora
