Różnorodność religijna Rzeczpospolitej i swoboda wyznania spowodowały, że na terenach dzisiejszej Polski zakładano nie tylko cmentarze katolickie, ale też żydowskie, prawosławne, augsburskie i muzułmańskie. Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków z okazji dnia Wszystkich Świętych zachęca do odwiedzenia najpiękniejszych nekropolii, świadczących o wielowyznaniowym dziedzictwie naszego kraju. Informacje o historii, lokalizacji i osobach związanych z wybranymi cmentarzami znajdują się w bezpłatnej aplikacji MonumentApp, przygotowanej przez NIKZ.
Użytkownicy aplikacji znajdą w niej nie tylko wpisy dotyczące najbardziej znanych polskich cmentarzy, takich jak: Powązkowski, Rakowicki w Krakowie czy św. Wawrzyńca we Wrocławiu. Eksperci NIKZ przygotowali także notatki dotyczące m.in. cmentarza ewangelicko-augsburskiego w Cieszynie, cmentarza przy prawosławnym zespole klasztornym św. Onufrego w Jabłecznej czy cmentarza muzułmańskiego w Studziance.
Działania Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków to jednak nie tylko popularyzacja wiedzy o wyjątkowych miejscach, ale również ich ochrona. W tym roku działania NIKZ koncentrowały się przede wszystkim na dwóch głównych sprawach: porządkowania nekropolii oraz szeroko zakrojonych pracach remontowo-budowlanych i naprawczych. Do końca 2023 r. instytucja zrealizuje dziesięć takich przedsięwzięć, blisko współpracując z urzędami, gminami wyznaniowymi, społecznikami i pasjonatami historii lokalnej, tak aby sukcesywnie poprawiać stan zniszczonych dziś cmentarzy.
Prace remontowo-budowlane już wkrótce zostaną rozpoczęte na cmentarzu sojuszników Polski z czasów wojny polsko-bolszewickiej, czyli żołnierzy Ukraińskiej Republiki Ludowej, który znajduje się w Kaliszu-Szczypiornie. Wraz z końcem roku NIKZ wykona też projekty zagospodarowania terenu oraz architektoniczno-budowlane, które pozwolą wyeksponować odnalezione w mieście macewy na wojsławickim cmentarzu żydowskim. Instytut zabezpieczy także macewy pochodzące z cmentarzy żydowskich w Szczecinie i Cieszynie oraz obejmie opieką te zniszczone na skutek dewastacji z kirkutów w Katowicach i Zabrzu.
Oprócz tego NIKZ prowadzi niezbędne prace w zakresie uporządkowania zieleni na cmentarzach żydowskich w Jedwabnem, Jarosławiu, Łańcucie, Dynowie oraz Okuniewie. Ponadto dzięki niemu renowację przejdzie również nagrobek prof. Piotra Bańkowskiego, znajdujący się na warszawskim cmentarzu Powązkowskim.
– Zabytkowe nekropolie to ważna część polskiego dziedzictwa kulturowego i religijnego Polski – mówi dr Michał Laszczkowski, dyrektor NIKZ.
– W Narodowym Instytucie Konserwacji Zabytków rozumiemy ich znaczenie, dlatego angażujemy się w działania konserwatorskie na wielu polskich cmentarzach. Co więcej, za pośrednictwem aplikacji MonumentApp popularyzujemy wiedzę o nekropoliach oraz znajdujących się na ich terenach zabytkach i grobach mniej lub bardziej znanych Polaków. Mogą nam w tym pomóc także użytkowniczki i użytkownicy aplikacji, dodając brakujące cmentarze i poszerzając nasz katalog.
Codziennie, od 1 do 5 listopada, na stronie internetowej https://nikz.pl/aktualnosc/nekropolie-pieciu-wyznan publikowane będą posty przybliżające wybrane cmentarze każdego z wyznań.
Zdjęcia: Cezary Rudziński, czołówkowe NIKZ