O tym, że na Podkarpaciu są, i to bardzo ciekawe, muzea: w Baranowie Sandomierskim, Jarosławiu, Jaśle, Krasiczynie, Krośnie, Łańcucie, Przemyślu, Sanoku i jeszcze paru miejscowościach, wiadomo dosyć powszechnie. Ale to, że jest ich aż 85, stanowi zaskoczenie chyba nie tylko dla mnie. Chociaż nie jestem muzealnikiem, to jak tylko mam okazję i czas, zawsze staram się będąc gdzieś w kraju czy w świecie, przynajmniej zajrzeć do miejscowej placówki muzealnej. Nawet na pierwszy rzut oka, lub z nazwy, dla mnie mało ciekawej. W przypadku Podkarpacia będzie to obecnie łatwiejsze. Oficyna BOSZ wydała bowiem przewodnik po znajdujących się na nim muzeach. Drugi w identycznej szacie graficznej jak wydane w ub. r. „Muzea Warszawy”, wygląda więc, że będzie to seria. Tej samej zresztą autorki, Doroty Folgi – Januszewskiej, spod pióra której wyszedł w 2011 roku, również wydany przez BOSZ, świetny przewodnik „1000 muzeów w Polsce”. A niedawno także, pod jej redakcją i z jej tekstami, wspaniały album „Muzea polskie”. Oba już na naszych łamach omawiałem i recenzje te są nadal do przeczytania.
„Muzea Podkarpacia” stanowią przeniesione do regionalnego tomu, być może nieco przeredagowane lub uzupełnione – nie porównywałem strony po stronie – i nieco inaczej przełamane informacje zawarte w „1000 muzeów…”. Świetny pomysł, bo jeżdżenie w poszczególne regiony kraju z dużym i ciężkim tomem obejmujący wszystkie polskie placówki, do wygodnych nie należy. A tu, w porządku alfabetycznym nazw miejscowości, a jak w Krośnie, Przemyślu, Rzeszowie czy Sanoku muzeów jest więcej, to również i je w takiej samej kolejności, ma się wszystko pod ręką.
„Jeszcze w 2007 roku – pisze autorka we Wprowadzeniu – Główny Urząd Statystyczny notował czterdzieści sześć muzeów czynnych w tym województwie. Niniejszy przewodnik ukazuje osiemdziesiąt pięć instytucji o różnym statusie i formie organizacyjnej – od dużych muzeów regionalnych, noszących historyczne nazwy narodowych (Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej), muzeów okręgowych (Muzeum Okręgowe w Rzeszowie), poprzez rozległe i znane w całym kraju ośrodki muzealne (Muzeum Budownictwa Ludowego – skansen w Sanoku), aż po niewielkie, prywatne kolekcje udostępniane publicznie, realizujące kluczową misję tworzenia lub odtwarzania tożsamości regionalnej. Spotykamy na Podkarpaciu niemal wszystkie rodzaje muzeów, kolekcji i zbiorów: przyrodnicze, techniczne, historyczne, etnograficzne, antropologiczne, artystyczne.
Dynamikę tworzenia muzeów w tym regionie dobrze oddaje fakt, iż trzydzieści dwie instytucje powstały po roku 2000, zaś dwadzieścia wśród nich powołano lub otwarto w ciągu ostatnich pięciu lat. Są wśród nich odbudowywane lub restaurowane zamki i pałace, stanowiska archeologiczne, skanseny, odtwarzane miejsca kultywowania ginących lub zniszczonych w przeszłości tradycji, są fabryki i zakłady przemysłowe, są chronione obszary przyrody i miejsca turystyczne. Wszystkie stanowią majątek materialny i intelektualny, potencjał edukacji i rozrywki, a także ważną atrakcję turystyczną – powód, dla którego warto wybrać się na Podkarpacie…”.
Przewodnik ten w sposób jednolity, z zasady z dwoma, wyjątkowo nawet trzema kolorowymi zdjęciami – w sumie ponad 180, prezentuje poszczególne muzea. Ich pełne oficjalne nazwy, adresy – także stron internetowych, telefony i inne dane kontaktowe. A przede wszystkim zbiory i ich historię, z oznaczeniami na marginesach symboli rodzajów oraz tematyki ekspozycji. Znajduje się w nim również plan województwa z lokalizacją muzeów. Poręczny format, staranna szata edytorska oraz przystępna cena zachęcają do kupna i, oczywiście, korzystania z tego przewodnika nie tylko w trakcie podróży.
MUZEA PODKARPACIA. Dorota Folga – Januszewska. Wydawnictwo BOSZ, wydanie I, Olszanica 2013, str. 96, cena 19,90 zł.
