Ma 144 lata, ale gdy ją wyprodukowano była prawdziwym cudem techniki. Najpierw trafiła na jeden z poligonów wojskowych nad Bałtykiem, by po długiej podróży dookoła świata- Niemcy, Anglię, Indie, Nepal, USA – trafić do pierwotnego miejsca – do Świnoujścia! Pod koniec minionego roku tamtejszy Fort Gerharda wzbogacił się o wyjątkowych zabytek.
Haubica 8,7 cm, projektu Henricha Erharda, została wyprodukowana w 1880 roku w kilku egzemplarzach – w Niemczech. Projekt nie trafił do masowej produkcji, bo komisja uzbrojenia wybrała inni kaliber dla tego typu jednostek. Prototypy trafiły do Turcji jako pomoc wojenna tuż przed I wojną światową. Później – jako łup wojenny – zostały zarekwirowane przez Anglików i trafiły do Wielkiej Brytanii. Z wysp do Indii i dalej – do Nepalu!
– Tam po krótkiej służbie, z powodu braku amunicji, haubice trafiły do arsenału królewskiego, który znajdował się w kompleksie pałacowym w Katmandu – opowiada Piotr Kucharski, pracownik Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. – I to właśnie tam, w 2004 roku, „odnalazł” je Christian Cranmer, amerykański antykwariusz, który przez 35 lat! negocjował z władzami Nepalu zakup całego arsenału.
Warto dodać, że Cranmer, właściciel International Millitary Antiques, w zaplombowanych magazynach odnalazł poza haubicami kilkadziesiąt tysięcy zabytkowych militariów, w tym 50 000 karabinów skałkowych i kapiszonowych, kilkaset dział i tysiące bagnetów, szabel i innej białej broni! Do dziś odkrycie w Katmandu uważane jest za jedno z największych tego typu w XX wieku. Zaś IMA to obecnie jeden z najbardziej znanych antykwariatów wojskowych na świecie, który uczestniczy także w produkcji filmów. To właśnie ta firma zapewnia zabytkową broń amerykańskim producentom, np. tak znanych obrazów, jak Szeregowiec Ryan czy Kompania Braci.
Amerykanin przewiózł armaty do USA, a po ich remoncie sprzedał dwie brytyjskiemu kolekcjonerowi.
– Obecnie haubica jest w idealnym stanie. Najważniejsze, że wszystkie elementy, w tym zamek, mechanizm poniesienia lufy itp. są oryginalne i sprawne – dodaje Piotr Kucharski.
Od spadkobierców Brytyjczyka, który zmarł w 2015 r., po kilku latach negocjacji działo zakupiło (w komplecie z nim jest oryginalny jaszcz amunicyjny, czyli wózek do przewozu amunicji) muzeum ze Świnoujścia!
Muzealnicy nie ukrywają, że finalizacja transakcji wymagała pomocy finansowej … banku. Zamknięcie bowiem dojazdu do MOW spowodowało, że rok 2023 był dla tej niepublicznej placówki, której jedynym źródeł utrzymania są bilety wstępu, najgorszy od wielu lat pod względem frekwencji.
Po długiej podróży do Polski XIX-wieczna armata została przedstawiona do odprawy w Oddziale Celnym w Świnoujściu.
– Bardzo zależało nam na tym eksponacie – nie kryje radości Milan Ignatowicz, który jest wolontariuszem w muzeum. – To prawdziwy unikat – jedyny egzemplarz tego uzbrojenia w Europie – który idealnie uzupełni naszą wyjątkową kolekcję artylerii.
To nie jedyny nowy eksponat, o który w minionym roku wzbogaciło się świnoujskie muzeum. Dzięki współpracy z Muzeum Oręża Polskiego do Fortu Gerharda trafił relikty kafara z końca XIX wieku, który wydobyto z dna cieśniny Świny podczas jej pogłębiania, a także dar od francuskiego kolekcjonera – unikalne lotnicze karabiny maszynowe z czasów I wojny światowej.
Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu, którego główna siedziba zlokalizowana jest w dziewiętnastowiecznym Forcie Gerharda, to jedno z największych niepublicznych muzeów o profilu wojskowym w Polsce. Jego kolekcję tworzy kilkanaście tysięcy eksponatów, w tym wiele unikatów na skalę światową. np. armata PAW 600 8cm, która zachowała się tylko w trzech egzemplarzach.
Do obejrzenia:
*Królewski Arsenał w Katmandu w 2004 roku- przygotowywanie haubicy do transportu do USA.
https://drive.google.com/file/d/1QdnoUDOJh1IJefYZHnV-R9kCdos8itVY/view?usp=drive_link
*Haubica obecnie:
https://drive.google.com/file/d/1tCDGUXcfpw_vg4WFOQKXfFT8xnuqhn8h/view?usp=drive_link
https://drive.google.com/file/d/1bP0ZBDReZl-CtiH1FMIZMQelCZxesOaX/view?usp=drive_link
Fot. MOW i IAS
