Aż 142 kilometry kwadratowe nadrzecznych terenów, pośrodku dzisiejszego Rezerwatu Biosfery Środkowej Łaby. Na widok tego pięknego miejsca w zachwyt wpadł już Goethe, gdy w 1778 roku przebywał w okolicy Dessau i Wörlitz (Saksonia-Anhalt). W założonym tam przez księcia Leopolda III Królestwie Ogrodów jest 6 pałaców, 7 historycznych parków i ogrodów w stylu angielskim – z kościołami i ruinami. Jego sercem jest pałac i park Wörlitz, m.in. z Domem Gotyckim i sztucznym… Wezuwiuszem.
KRÓLEWSKIE OGRODY
Ogrody Królewskie Dessau-Wörlitz ciągną się wzdłuż Łaby i Muldy, pomiędzy Dessau a Wittenbergą. Na terenie tego kompleksu parkowo-ogrodowego znajdują cenne zabytkowe pałace Georgium, Luisium, Mosig, Wörlitz czy Oranienbaum, przy którym jeszcze w XVII wieku Henrietta Orańska założyła park.
To on później stał się zalążkiem Ogrodów Królewskich będących swoistym mariażem sztuk, odzwierciedlających idee Oświecenia. Próżno tutaj szukać pustego przepychu. Dominuje zieleń i rozmaite style architektoniczne – od baroku do klasycyzmu.
Ogrody powstały w II połowie XVIII w. za panowania księcia Leopolda III Friedricha Franza (1740-1817), pod wpływem doświadczeń ze wspólnej podróży – Grand Tour – z przyjacielem architektem Friedrichem Wilhelmem von Erdmannsdorffem po Włoszech, Niderlandach, Anglii i Francji. Młody władca, pozostając pod wrażeniem ideałów Oświecenia, postanowił stworzyć naturalistyczne krajobrazy na wzór angielskich ogrodów, gdzie parki, ogrody i pola uprawne pełnią funkcje estetyczne, a zarazem użytkowe.
PIERWSZE NA STARYM KONTYNENCIE – NA LIŚCIE UNESCO
Po ślubie z Luise von Brandenburg-Schwedt w 1767 r. książę Anhalt-Dessau Leopold III Friedrich Franz wybrał Wörlitz na swoją siedzibę. Rozpoczął tam budowę nowego, klasycystycznego – pierwszy w tym stylu w Niemczech – pałacu i pierwszych na Starym Kontynencie ogrodów w stylu angielskim. Głównymi architektami byli Friedrich Wilhelm von Erdmannsdorff i Johann Friedrich Eyserbeck.
Niemal od początku 21-hektarowy park oraz rezydencja dostępne były dla zwiedzających. W 2000 r. zespół pałacowo-parkowy Wörlitz wraz z kompleksem ogrodów Dessau-Wörlitz został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Park Wörlitz składa się z pięciu ogrodów (Pałacowego, Neumarsk, Schochs, Nowego i Weidenheger), połączonych ze sobą systemem alei, ścieżek i ponad dwudziestoma mostami.
Na jego terenie obejrzeć można m.in. Dom Gotycki, który zapoczątkował modę na architekturę neogotycką w Europie, świątynię Flory, służącą niegdyś za salę koncertową, Panteon czy też synagogę, gdzie prezentowana jest teraz wystawa o historii Żydów w Saksonii-Anhalt. We wschodniej części parku położona jest wyspa Kamień pełna sztucznych grot i korytarzy, z repliką rzymskiego amfiteatru oraz… jedynym sztucznym, ale czasem wybuchającym, wulkanem w Europie.
U jego podnóża znajduje się czerwona Willa Hamilton, wzniesiona według projektu von Erdmannsdorffa w akcie przyjaźni dla brytyjskiego dyplomaty, kolekcjonera antyków i geologa Williama Douglasa Hamiltona. Piękny krajobraz można odkrywać zarówno na piechotę, jak i rowerem. A także z pokładu łodzi czy promu, który łączy dwie części parku w jego środku.
Zdjęcia: Sabine Scheffer i www.gartenreich.de
