Ten niewielki, tylko 25.713 km² powierzchni i nieco ponad 2 mln mieszkańców, górzysty bałkański kraj, ciągle dosyć rzadko odwiedzany jest przez polskich turystów. Często tylko przejazdem samochodami do Grecji. A wart bliższego poznawania, zainteresowany jest zwiększeniem liczby gości z Polski. O czym świadczy udział Macedonii Północnej (międzynarodowy skrót nazwy MNK) w latach 1991-2018 nazywanej, też wymuszoną przez Grecję, roszczącą sobie prawa do nazwy Macedonia – jednej z jej antycznych części, Byłą Jugosłowiańską Republiką Macedonii (skrót angielski FYROM) w ostatnich międzynarodowych targach turystycznych w Nadarzynie. Rozmawiałem na nich z jej przedstawicielem, Aleksandarem Kalenikovem z rządowej Agencji Wspierania i Promocji Turystyki w Skopje, od którego otrzymałem wydany tam po polsku przewodnik przybliżający potencjalnym turystom atrakcje tego kraju. Nie jest to jedyna publikacja na jego temat w naszym języku, bo np. w przewodniku Bezdroży po Bałkanach, którego V wydanie (tylko takim dysponuję) ukazało się już w roku 2013, Macedonii poświęcono ponad 120 stron drobnego druku. Uważam jednak, chociaż ten wydany w Skopje ukazał się już 4 lata temu, ale w ogromnej większości jest nadal aktualny, że warto zapoznać się z tym, co gospodarze proponują turystom oraz czego zwiedzanie i poznawanie sugerują przede wszystkim.
Stwierdzę od razu, że ten blisko 200 stronicowy przewodnik, zawierający też ponad 260 zdjęć oraz wklejoną na końcu dużą, rozkładaną mapę kraju, wart jest lektury oraz korzystania z zawartych w nim informacji i sugestii. Zwłaszcza, że został dobrze przetłumaczony przez, sądząc z imienia i podwójnego nazwiska, Polkę związaną z Macedonią. Ściślej rzecz biorąc, ten przewodnik o bardzo długiej nazwie, nie jest nim w tradycyjnym rozumieniu, gdyż nie opisuje poszczególnych regionów, miejscowości, a w nich zabytków czy innych wartych poznania miejsc i obiektów, lecz tematycznym informatorem. Naprawdę ciekawym i wartym uwzględnienia przy planowaniu podróży do tego kraju. Składa się z 4 rozdziałów poprzedzonych przedmową oraz praktycznymi wskazówkami jak z niego korzystać. We wstępie autorzy wspominają o bogatej, sięgającej czasów antycznych, historii kraju położonego na pograniczu kultury wschodniej i zachodniej Europy. Mnóstwie znajdujących się w nim, wartych poznania zabytków, miejsc, obiektów oraz imprez kulturalnych, kuchni i win. A także gościnności mieszkańców. Sporo ważnych i ciekawych informacji znajduje się w, również wstępnej, części „Podstawowe informacje o Macedonii”.
Rozdziały główne rozpoczyna prezentacja, jak to określono, rozpoznawalnych produktów kraju. Łącznie 68, ponumerowanych, zaczynających się od… piwa i słodyczy, dań macedońskiej kuchni nawet z krótkimi receptami jak je przyrządzać, ale uwzgledniających również niektóre miasta czy charakterystyczne miejsca w nich, tradycyjne gliniane naczynia i inne produkty. Drugi rozdział, z 49 też ponumerowanymi „Ważniejszymi miejscami w Macedonii” uwzględnia, trochę chaotycznie, to, co cudzoziemcy poznać powinni przede wszystkim. A więc rezerwaty przyrody i parki narodowe oraz miejskie, zabytki, miasta, także antyczne, ocalałe twierdze itp. W rozdziale 3 znajduje się wykaz, z ich omówieniem, 45 „Obiektów ważnych dla turystyki”. Od jeziora Ochrydzkiego i jego okolic, po zabytkowe cerkwie, meczety, akwedukty, twierdze itp. Zaskakująco, przynajmniej dla mnie, dużo (91) ciekawych cyklicznych imprez: koncertów i innych muzycznych, festiwali (także teatralne, filmowe, instrumentów muzycznych, kulinarne, uliczne), czy święta wina – winobrania, uwzględniono w czwartym rozdziale: „Wydarzenia”. A wiele dodatkowych informacji oraz ciekawostek znalazło się w końcowej części „Czy wiecie, że…”
Czytelnikowi tak napisanego przewodnika – informatora brakuje w nim przede wszystkim dobrego indeksu nazw. Uważam też, że zbyt słabo wyeksponowano atrakcje wybrzeża jeziora Ochrydzkiego. Zwłaszcza miasta Ochryda, które wraz z otaczającą je przyrodą, jako jedno z dwu miejsc w Macedonii, znajduje się, od 1980 roku, na Liście Dziedzictwa UNESCO. Uwzględniono co prawda Ochrydzką czarsziję – tamtejszą dzielnicę rzemieślniczo – handlową, głównie z XIX wieku, cerkiew św. Jovana Bogosłowa (Jana Teologa) z Kaneo z XIII w, antyczny teatr i resztki twierdzy cara Samuela, ale jest tam przecież o wiele więcej cennych zabytkowych budowli. Że wspomnę cerkwie: św. Zofii z freskami z XI w., św. Klemensa czy św. Pantelejmona. Nie znalazłem też wzmianki, że Ochryda znajduje się na Liście UNESCO. Co zawsze jest dodatkowym magnesem przyciągającym turystów. Brak informacji, że na tej samej Liście znajdują się również pierwotne lasy bukowe (Gmina Mawrowo – Rostusza) jest oczywisty, bo wpisano ją na nią dopiero w 2021 roku, czyli już po napisaniu tego przewodnika. Zaskoczył mnie jednak fakt, że w informacji o Parku Narodowym Mawrowo nie ma ani słowa o tych sławnych lasach bukowych. Wydawca zapowiada kolejne wydanie. Dobrze, aby je nie tylko zaktualizowano, ale także uzupełniono. Bo przewodnik ten na pewno może pomóc polskim turystom w wyborze w Macedonii tego, co ich interesuje najbardziej. I w ogóle zachęcić do zwiedzania tego kraju.
PRZEWODNIK O ROZPOZNAWALNYCH PRODUKTACH, CIEKAWYCH I WYJĄTKOWYCH MIEJSCACH , OBIEKTACH I WYDARZENIACH W REPUBLIKA MACEDONII PÓŁNOCNEJ. Teksty: Nako Taszkow, Nikola Dimitrow, Dejan Metodieski. Przekład na język polski: Maria Bartoszewicz – Atanasovska. Wyd. Agencja Wspierania i Promocji Turystyki Republiki Macedonii, Skopje 2018. ISBN 978-608-66110-0-2
