Polska jest dla Żydów krajem szczególnym. Przed wiekami na polskiej ziemi znalazło schronienie wielu Żydów wypędzonych z innych krajów. Żydowska nazwa Polski – Polin oznacza w ich języku „tu odpoczniesz”.
Żydzi mieli swoje samorządy i sądy. Bywali królewskimi bankierami i doradcami. Przez kilka stuleci współistniały, oddziaływując na siebie kultury polska i żydowska. Po koniec XVIII wieku na terenie ówczesnej Rzeczpospolitej zamieszkiwało 2/3 wszystkich żyjących wówczas Żydów. Wielu poetów i pisarzy a przede wszystkim muzyków pochodzenia żydowskiego wspaniale wzbogaciło polską kulturę.
Tak było do II wojny światowej, podczas której Hitler zgromadził Żydów w gettach a następnie przystąpił do ich fizycznej likwidacji. Rozstrzeliwano ich, gazowano i palono w wybudowanych specjalnie w tym celu obozach zagłady. W czasie wojny hitlerowcy zgładzili ponad 3 miliony obywateli polskich pochodzenia żydowskiego.
Nieliczni Żydzi którzy ocaleli, wyemigrowali do utworzonego w 1948 roku Izraela lub krajów zachodnich. Po wojnie sześciodniowej w 1967 roku, rządzący wówczas Polską komuniści zerwali stosunki dyplomatyczne z państwem Izrael. Przez ponad dwadzieścia lat jakiekolwiek kontakty pomiędzy obywatelami Polski i Izraela były bardzo utrudnione.
Po ponownym nawiązaniu w końcu lat 80-tych stosunków dyplomatycznych z Izraelem do Polski coraz częściej przyjeżdżają grupy młodzieży szkolnej. Odwiedzają miejsca gdzie przed wojną kwitło bujne życie społeczności żydowskich, zarówno w dużych miastach, jak Warszawa, Łódź czy Kraków, jak i w mniejszych miasteczkach Kock, Leżajsk, Bobowa, Przysucha czy Góra Kalwaria, gdzie mieszkali chasydzi, chwalący Pana tańcem i śpiewem, a ich przywódcy religijni, zwani cadykami, mieli swoje dwory. Oprócz nielicznych śladów żydowskiej społeczności takich, jak cmentarze i synagogi, młodzież izraelska odwiedza miejsca związane z martyrologią swego narodu, obozy śmierci w Oświęcimiu (Auschwitz-Birkenau), Treblince, Sobiborze i na Majdanku, miejsca masowych egzekucji dokonywanych przez hitlerowców, tereny byłych gett, oraz pomniki upamiętniające żydowskie powstania. Grupy te są zwykle doskonale przygotowane, a ich program pobytu jest tak przeładowany, że zwykle nie mają już czasu oraz ochoty na spotkanie z polską młodzieżą czy zapoznanie się z naszymi zabytkami. A szkoda, bo lepsze poznanie zarówno ludzi jak i kultury pozwoliło by zapewne na przełamanie istniejącej nieufności i niekorzystnych stereotypów po obu stronach.
Wielu Żydów, zwłaszcza ze Stanów Zjednoczonych i Kanady, przyjeżdża do Polski szukać śladów swoich rodzinnych korzeni, w miejscach, skąd ich przodkowie wyjechali przed laty za ocean.
Zdjęcia:
Miejsc związanych z Żydami polskimi – autor.
{gallery}galerie/judaiki_1{/gallery}
Obrazów najwybitniejszego polskiego malarza judaików Zdzisława Romana Lachura (1920-2007) – Cezary Rudziński
{gallery}galerie/judaiki{/gallery}
