Świętom Bożego Narodzenia w Czechach towarzyszą liczne tradycje i zwyczaje. Należy do nich między innymi pieczenie tradycyjnych ciasteczek, tzw. cukroví. Od dawnych czasów czeskie gospodynie pieką na święta rogaliki waniliowe i inne malutkie ciasteczka o najrozmaitszych kształtach.
Tradycyjne ciasteczka przygotowywane są już od końca listopada i przechowywane w pudełeczkach aż do świąt, odpowiednio zabezpieczone przed domowymi łasuchami. Ciasteczka, które znamy do dziś, zaczęto wypiekać na początku XIX wieku, początkowo w najbogatszych domach. Do popularnych należały na przykład ciasteczka o nazwie przyjaciel domu, przygotowywane z mąki krupczatki, cukru, anyżu, jajek, kandyzowanych owoców i orzechów. Zaraz po upieczeniu ciasto twardniało, więc trzeba je było pokroić na cienkie płatki, które i tak były postrachem zębów starszych członków rodziny.
Podobno, w porównaniu do innych słodkich przysmaków, ciasteczka te znikały ze stołu najwolniej i niektórzy złośliwie twierdzili, że dlatego zasłużyły sobie na nazwę przyjaciela domu: często pozostawały w domu jeszcze po świętach. Z podobnych składników przygotowywano tak zwaną wigilijną muzykę: w wodzie moczono gruszki i jabłka pokrojone na krążki i suszone śliwki, które następnie gotowano z dodatkiem goździków, cynamonu, rodzynków i migdałów, posłodzone miodem i zagęszczone startym piernikiem. Zależnie od zamożności gospodarstwa domowego, do deseru dodawano sok z cytryny i rum.
Popularne były także domowe karmelki. W rondelku karmelizowano cukier, dodawano kawę, mleko lub śmietanę, masło i wanilię. Masę powoli podgrzewano, stale mieszając, aż zgęstniała, przelewano do natłuszczonej formy, pozostawiano do stężenia, a następnie krojono na kawałeczki. Powstałe cukierki pakowano w kolorowe papierki i kładziono na stół lub wieszano na choince. Zgodnie z tradycją, na świątecznym stole powinno się znaleźć siedem rodzajów ciasteczek. Jedne gospodynie przestrzegają tego zwyczaju, inne pieką kilka ulubionych smaków, a niektóre szykują nawet dwadzieścia różnych gatunków.
Receptury przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Niektórzy wolą eksperymentować z nowymi przepisami, jednak od lat niezmiennie do najpopularniejszych należą rogaliki waniliowe, niedźwiedzie łapki, rogaliki orzechowe, orzeszki nadziewane kremem, koszyczki, gniazda os, czy imbirki. Warto spróbować także ciasteczek Masaryka. Pierwszy prezydent Czechosłowacji, T.G. Masaryk, uwielbiał słodkie, świąteczne przysmaki, szczególnie ciasteczka z orzechami, które piekła jego mama. Przygotowuje się je łatwo i szybko, smakują przepysznie.
Potrzeba 180 gramów orzechów włoskich (można użyć także laskowych), 300 gramów mąki, 100 gramów cukru pudru, 200 gramów masła, 1 żółtko, cukier puder i cukier waniliowy do posypania. Orzechy moczy się przez dwie godziny w letniej wodzie, aby zmiękły. Później sieka, miesza z pozostałymi składnikami i wyrabia z nich ciasto. Z niego formuje kilka wałeczków o średnicy około 4 cm. Owinięte folią spożywczą wkłada do lodówki, najlepiej na całą noc, ewentualnie na pół godziny do zamrażalnika. Po tym czasie kroi na kółka o szerokości pół centymetra, kładzie na blachę i piecze w temperaturze 170°C, aż się zarumienią. Jeszcze ciepłe, obtacza w cukrze pudrze wymieszanym z cukrem waniliowym.
Jeśli chcecie spróbować najpopularniejszych czeskich ciasteczek świątecznych, polecamy łatwy przepis na kruche rogaliki waniliowe. Potrzeba do tego 100 gramów cukru pudru, 420 gramów mąki, 340 gramów masła, 160 gramów mielonych orzechów włoskich i szczyptę soli. Ze składników wyrabia się gęste ciasto i pozostawia je na noc w lodówce. Następnego dnia formuje się z niego rogaliki oraz piecze w piekarniku nagrzanym do 180 °C i obtacza w cukrze pudrze z wanilią.
Więcej przepisów na czeskie potrawy jest na stronie: www.czechspecials.cz
Zdjęcia: Czech Tourism
