Norbertanów na ziemie czeskie sprowadził biskup ołomuniecki Jindřich Zdík. Pierwszy ich klasztor w Czechach został założony w roku 1143 na Strahovie w Pradze; do dziś stanowi on główne centrum zakonu. Wkrótce zaczęły powstawać kolejne klasztory, niektóre z nich działają nadal, np. w miejscowościach Milevsko, Teplá, Nová Říše, Želiv i Svatý Kopeček koło Ołomuńca. Obecnie zakon liczy około 1330 członków.
Klasztor Strahovski
Jego założycielami byli książę Władysław II i biskup ołomuniecki Jindřich Zdík. Klasztor stał się głównym ośrodkiem duchowym, jak również kultury i nauki. W roku 1627 do kościoła klasztornego Wniebowzięcia Marii Panny przeniesiono relikwie świętego Norberta. Od tamtej pory Strahov stał się najważniejszym ośrodkiem zakonu norbertanów.
Na zwiedzających czeka w nim galeria obrazów, Gabinet Osobliwości i biblioteka; imponujące regały wykonane z drewna orzechowego zostały tu przewiezione pod koniec XVIII wieku ze zlikwidowanego klasztoru norbertanów w Louce koło Znojma. Na terenie klasztoru znajduje się także browar, restauracja, hotel i nieduża winnica, z której rozciąga się piękny widok na miasto, między innymi na Zamek Praski i barokowy kościół św. Mikołaja na Malej Stranie.
Klasztor w Želivie
Sześć lat po klasztorze Strahovskim powstał kolejny norbertanów w Želivie, w regionie Wysoczyzna (96 km od Pragi, w kierunku Brna); książę Sobiesław I Przemyślida zaprosił tam benedyktynów, których po sześciu latach zastąpili norbertanie i działają do dziś. Trasa zwiedzania klasztoru obejmuje barokowy refektarz, kapitularz, bibliotekę i kościół Narodzenia Marii Panny, przebudowany po pożarze na początku XVIII wieku przez słynnego architekta Jana Blažeja Santiniego. Na terenie klasztoru znajduje się także restauracja i browar, który oferuje zwiedzanie z degustacją. Do dyspozycji turystów sa także miejsca noclegowe.
Klasztor Milevsko
Najstarszym w południowych Czechach jest klasztor norbertanów w miejscowości Milevsko. Został założony około 1184 – 1187 roku. W sezonie oferuje dwie trasy zwiedzania. Pierwsza obejmuje budowle sakralne i wiedzie między innymi do romańskiej bazyliki Nawiedzenia Marii Panny, kaplicy, ogrodu i do kościoła św. Idziego z unikatowym sklepieniem typu milevskiego. Druga trasa prezentuje życie braci norbertanów. Prowadzi przez pokoje w barokowym budynku prałatury, szkołę łacińską i bibliotekę klasztorną. Na terenie klasztoru można także zwiedzić Muzeum Milevskie.
Klasztor Teplá
Został założony w miejscowości Tepla w pobliżu dzisiejszych Mariańskich Łaźni przed rokiem 1197 przez błogosławionego Hroznatę z Ovence. Podobnie jak pozostałe klasztory norbertanów, i ten w Teplej był głównym ośrodkiem duchowym, kulturalnym, naukowym i gospodarczym całego regionu. W klasztornym kościele odbywają się regularnie nabożeństwa. Klasztor jest otwarty także dla zwiedzających. Goście mogą zapoznać się z historią obiektu i zwiedzić zabytkowe pomieszczenia, pochodzące w większości z przełomu XVII i XVIII wieku, zaprojektowane przez architekta Kryštofa Dientzenhofera. Na terenie klasztoru odbywają się koncerty, wystawy i inne imprezy kulturalne.
Pozostałe klasztory norbertanów
* W roku 1211 został założony klasztor norbertanów w miejscowości Nova Říše. Otwarty dla zwiedzających w czasie wakacji letnich.
* Podobnie jak Klasztor Strahovski, klasztor w Litomyšlu założył biskup ołomuniecki Jindřich Zdík. Dzięki nowemu klasztorowi, wzgórze zamkowe zaczęto nazywać Górą Oliwną. W roku 1344 cesarz Karol IV założył tam nowe biskupstwo, drugie najstarsze po praskim. Wraz z klasztorem zanikło ono podczas wojen husyckich.
* Dwa duże klasztory, Louka pod Znojmem i Hradisko w Ołomuńcu, zostały zlikwidowane w wyniku tak zwanych reform józefińskich. Barokowy kompleks klasztorny w Znojmie można zwiedzać w sezonie. Mieści się tam centrum winiarskie z muzeum winiarstwa i bednarstwa, organizowane są degustacje wina. Klasztor Hradisko od roku 1802 służył jako szpital wojskowy, najstarszy tego typu w Czechach. Obecnie można tam zwiedzić muzeum prezentujące historię obiektu.
Zdjęcia: Czech Tourism