Zamek w Malborku przygotował, w związku z 600-rocznicą Bitwy pod Grunwaldem, dwie wielkie wystawy oraz inscenizację szturmu głównej siedziby Zakonu Krzyżackiego.
Poinformowano o tym na konferencji prasowej zorganizowanej dokładnie na miesiąc przed jubileuszem tej, jednej z najsławniejszych w naszych dziejach, zwycięskich bitew, w Arkadach Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie.
Zaproszonych dziennikarzy powitał dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku Mariusz Mierzwiński, przedstawiając ogólnie program placówki, którą kieruje, w Roku Grunwaldzkim.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Żuchowski mówił o imprezach organizowanych z tej okazji w całym kraju. Powiedział krótko: jest dobrze, a nawet bardzo dobrze! Dodając, że przygotowano łącznie około 140 różnych wydarzeń, od wielkich i ważnych wystaw oraz konferencji, po imprezy ludyczne.
Wśród tych pierwszych wymienił, czynną już w Archiwum Akt Dawnych, wystawę dokumentów z czasów pamiętnej bitwy. Mówiąc m.in. o przeżyciu, jakim było dla niego zobaczenia oryginału dokumentów I Pokoju Toruńskiego i wielu innych. Do wielkich wydarzeń zaliczył również wystawę, która otwarta zostanie w Krakowie na Wawelu 14 lipca i m.in. przedstawi czym był dla Polaków etos Grunwaldu. Podkreślił także znaczenie imprez organizowanych w Malborku.
Jako hit zapowiada się tam bowiem wystawa o niewiele mówiącym niespecjalistom tytule: „Fundacje artystyczne na terenie państwa krzyżackiego w Prusach”. Upamiętnić ma ona równocześnie dwie rocznice. Bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku i o wiek wcześniejszego przeniesienia, w 1309 roku, siedziby wielkiego mistrza Zakonu Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego z Wenecji do Malborka.
Będzie to prezentacja dzieł sztuki i rzemiosła artystycznego z okresu od końca XIII do początku XVI wieku, powstałych w różnych ośrodkach państwa zakonnego w Prusach. Pokazany zostanie na niej i podkreślony potencjał oraz potrzeby artystyczne nie tylko najwyższych i średnich warstw społecznych, ale również chłopów.
Wszystkie zabytki, w sumie około 260, wypożyczono z różnych muzeów, kościołów, bibliotek i archiwów z terenu Pomorza, Kujaw, Mazur i Warmii, a przed ekspozycją poddano konserwacji. Rozmieszczone one zostały w blokach tematycznych, co podkreśli ich pochodzenie i fundacje. A miejscem ekspozycji będą pomieszczenia zamkowe.
W dawnej kuchni znajdzie się imponująca prezentacja rzeźby i detali architektonicznych. Ze wspaniałym – przedstawiony on został na plakacie wystawowym – kamiennym zwornikiem wizerunkiem Marii z dzieciątkiem, z kościoła zamkowego w Malborku. Zgromadzone eksponaty pochodzą z zamków w Toruniu, Elblągu, Malborku, Brodnicy, Radzyniu Chełmińskim, Lochstedt, Brandenburgu i Kwidzynu.
Ale również z kościołów parafialnych z terenu państwa krzyżackiego oraz budynków świeckich: toruńskiej kamieniczki i elbląskiego ratusza. W izbie kuchmistrza wyeksponowane zostaną zarówno przedmioty kultury materialnej, jak i rzemiosła artystycznego. Niekiedy sprowadzane z daleka przez bogatych mieszczan Gdańska, Elbląga i Malborka.
M.in. jedne z najstarszych w Europie instrumenty muzyczne, pięknie wytłaczany, skórzany pugilares z XV w. ze sceną zalotów, rękojeści sztućców z kości słoniowej w postaci figurek z sokołem i książką – najprawdopodobniej z warsztatu paryskiego, a także kafle piecowe z XV-XVI w. z wizerunkami świętych i królów.
W Wielkim Refektarzu znajdą się trzy ekspozycje tematyczne: mariologiczna, pasyjna oraz świętych patronów. Pokazane zostaną rzeźby, które służyły pobożności ludowej, np. grupy figuralne z Ogrójcami i Golgotami w misteriach paschalnych. Na piętrze, w pomieszczeniu przyległym do apartamentu w Pałacu Wielkich Mistrzów, podziwiać będzie można szaty liturgiczne oraz bogato ilustrowane manuskrypty.
Wśród nich m.in. Apokalipsę Heslera z 4 ćwierci XIV w., krzyżackie mszały z XV w i jedyny zabytek rękopisu świeckiego – tzw. Elbląską Księgę Łąkową z 1421 r. Natomiast w kaplicy wielkiego mistrza zabytki malarstwa tablicowego, jak np. poliptyk z Bartoszyc ustawiony na mensie ołtarzowej oraz bardzo interesujący dyptyk z ok. 1430 r. ufundowany przez gdańska rodzinę rajcy miejskiego Wilhelma Winterfelda.
Ponadto w mniejszych pomieszczeniach w kompleksie apartamentu wystawione zostaną złotnicze wyroby sakralne i świeckie pochodzące z różnych fundacji. Na szczególną uwagę wśród nich zasługuje krzyż relikwiarzowy z Kończewic ufundowany przez mieszczan malborskich Jakuba Gorkemana i Wawrzyńca Demina oraz wilkom gdańskich żeglarzy morskich z II poł. XV w.
Wystawa ta otwarta zostanie 26 czerwca i potrwa do 19 września br. Z jej okazji ukaże się dwutomowa publikacja. W jej części katalogowej poza wyeksponowanymi artefaktami omówiono też dzieła, które z różnych powodów nie zostały zaprezentowane na wystawie, a istotne dla dalszych badań. Natomiast w tomie drugim zawarte są eseje polskich badaczy związane z tematem ekspozycji.
Druga z malborskich wystaw mieć będzie zupełnie inny charakter. Otwarta zostanie 10 lipca i poświęcona 50-leciu premiery pierwszej polskiej superprodukcji filmowej – „Krzyżakom” Aleksandra Forda. O jej założeniach i treści opowiedziała dyr. Krystyna Zamysłowska z Muzeum Kinematografii w Łodzi, głównego organizatora tej wystawy.
Przypomniała ona, że film Forda, wyprodukowany za rekordową na owe czasy kwotę ponad 30 mln złotych był jednym z pierwszych monumentalnych osiągnięć polskiej kinematografii. Przed 10 laty zorganizowano pierwszą, poświęcona temu filmowi wystawę objazdową, która cieszyła się ogromnym powodzeniem. Na tegorocznej, nowej, pokazany zostanie proces powstawania filmu „Krzyżacy” i jego wpływ na współczesną kulturę.
Poza bogatą kolekcją zdjęć ilustrujących przygotowania do realizacji filmu, fotosów z niego itp. zaprezentowane zostaną plakaty filmowe nie tylko polskie, ale również z Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii, Belgii, Czech, Włoch, USA a nawet ogromy ( 2 x 5 m ) z Japonii, w których film ten był wyświetlany. W ekspozycji znajdzie się również prezentacja zachowanych rekwizytów: strojów, zbroi oraz chorągwi. Na otwarciu wystawy oczekiwani są, żyjący jeszcze wykonawcy znaczących ról w tym filmie.
Towarzyszyć jej będzie przed prapremiera filmu „Krzyżacy” w wersji cyfrowej, stanowiąca zupełnie nową jakość. Wystawa ta czynna będzie w Muzeum Zamkowym w Malborku od 1 lipca do 30 sierpnia br. Następnie – od 10 września do 30 października – w Muzeum Kinematografii w Łodzi oraz – od 8 listopada do 30 grudnia 2010 – w Muzeum Mazurskim w Szczytnie.
Trzecią wielką tegoroczną imprezą w Malborku będzie Inscenizacja oblężenia Zamku. Mówiła o niej Beata Stawarska z Muzeum Zamkowego w Malborku. Podkreśliła, że organizowane od lat inscenizacje są najciekawszym wydarzeniem w tym czasie na Wybrzeżu. W br. powtarzane będą trzykrotnie w dniach 23 – 25 lipca, a inscenizacje mieć będą szczególny charakter.
Swój udział w niej zapowiedzieli uczestnicy z wielu krajów, a widzów oczekuje się, dziesiątki tysięcy. Oprócz inscenizacji oblężenia, zorganizowane zostaną towarzyszące mu inne imprezy. Będą to turnieje łucznicze i kusznicze – również z udziałem zawodników z różnych państw oraz pokazy sprawności około 30 koni. Ponadto odbędzie się jarmark – ze sprzedażą wyrobów – rzemiosł średniowiecznych z całej Europy, nauka tańców dawnych, wyścigi Smoczych Łodzi na rzece Nogat, zabawy plebejskie.
A w Wiosce rycerskiej można będzie uczestniczyć m.in. w warsztatach kowalskich. Przewidziano również cały blok „Spotkań z historią”. Warto będzie więc wybrać się w tym czasie do Malborka. Sporo uwagi Grunwaldowi i Malborkowi poświęcą również telewizyjne kanały Discovery Word i Historia, o czym poinformowała współorganizatorka i patron medialny konferencji prasowej, dyr. Barbara Bilińska z Discovery Historia Poland.
Zdjęcie: Łukasz Dobrzyński
