Przed laty tak zauroczył Jana Jakuba Kolskiego, że nakręcił w nim „Jasminum”. Filmowy klasztor to w rzeczywistości bowiem Zamek Książęcy Niemodlin. O uhonorowanym wieloma nagrodami, w tym za scenografię, obrazie przypominają do dziś malowidła ozdabiające płyciny przy drzwiach na dziedzińcu. Natomiast 22-23 kwietnia 2023 r. będzie zaś miejscem obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w woj, opolskim i weekendu z zabytkiem.
W 1313 r. książę Bolesław, syn księcia opolskiego Bolka I, na miejscu drewnianej kasztelanii wzniósł murowany zamek. Do 1532 r. pozostawał rezydencją śląskich książąt piastowskich. Kilkakrotnie był niszczony – przez husytów, pożar, podczas wojny trzydziestoletniej – i odbudowywany. Potem właścicielami zamku były niemieckie rody arystokratyczne: Hohenzollern, Logau, Pückler, Promnitz i Praschma.
W XVI i XVII w. został przebudowany na renesansową czteroskrzydłową rezydencję z prostokątnym dziedzińcem otoczonym arkadami, a w kolejnym stuleciu odnowiony w stylu barokowym. Nad dawną fosą przerzucono też wtedy kamienny most ozdobiony rzeźbami przedstawiającymi św. Floriana, św. Wendelina, św. Antoniego i św. Nepomucena.
W XIX w. ze względów ekonomicznych (koszty ogrzewania) częściowo zamurowano krużganki i całkowicie przebudowano kaplicę. Ostatnim właścicielem zamku w Niemodlinie, do roku 1945, był hrabia Fryderyk Leopold von Praschma. Po II wojnie światowej ten jeden z najpotężniejszych zamków w Polsce był siedzibą Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, instytucji oświatowych i kulturalnych.
Nie miał szczęścia do prywatnych inwestorów. Jego sytuacja się zmieniła dopiero w 2015 r., kiedy to zrujnowany zabytek kupiła łódzka spółka Centrum, która otworzyła go dla zwiedzających i przywraca mu dawną świetność. W zamku uważanym za perłę Opolszczyzny można zwiedzać m.in. replikę Bursztynowej Komnaty, izbę tortur, salę balową, kaplicę, krypty. Działa w nim muzeum ikon i zbrojownia.
Cyklicznie odbywa się Święto Karpia, pokazy rycerskie, nocne zwiedzanie i bale. Od kilku lat atrakcją odrestaurowanego rozległego ogrodu z siedmioma pomnikami przyrody, m.in. 400-letnim cisem „Iwo”, jest stado danieli – służących za naturalne kosiarki trawników. Historycznie należą one do dziedzictwa kulturowego zamku, bo ostatni właściciel, hrabia Praschma, sprowadzał różną zwierzynę, m.in. daniele.
Ponad 700-letni zamek jest znany z wielu legend, m.in. o Białej Damie. Kilka wieków temu w sali balowej odbywało się wesele. – Panna młoda – tak to opisuje Jan Jakub Kolski – w drodze do sypialni, podniecona winem i nawoływaniami ukochanego, skręciła do zamkowej kaplicy i ukryła w stojącej tam trumnie. Weselnicy odnaleźli ją dopiero następnego dnia. Martwą.
Niewiele brakowało, bym podzielił jej los, bowiem każdej nocy umierałem ze strachu. Za to w dzień pracowałem jak najęty. Ustawiałem kamery, projektowałem sceny, ujęcia i kadry. Wkrótce wpisałem się w zamkową codzienność tak bardzo, że produkcja mojego filmu zapomniała o mnie, a Biała Dama uznała mnie za zamkowego rezydenta.
W dwa miesiące później, podczas montażu filmu, odkryliśmy z Wiciem (montażystą) białą postać przemykającą za oknem, w tle sceny kręconej w gabinecie przeora Kleofasa (Adam Ferency). Dała się sfotografować. Podglądała nas. Naprawdę. W sobotę i niedzielę (22-23 kwietnia) odbędą się obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków i weekend z zabytkiem w Zamku Książęcym Niemodlin.
Program:
22.04 – sobota: Wojewódzkie obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków 12.00 – 17.00 – zwiedzanie z historykiem sztuki kościoła parafialnego 10.00 – 17.00 – zwiedzanie Zamku w Niemodlinie z przewodnikiem 13.00 – 17.00 – warsztaty zamkowe: plecionkarstwo, czerpanie papieru, ceramika 12.00 – uroczyste otwarcie Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków – powitanie gości przez Elżbietę Molak, opolskiego wojewódzkiego konserwatora zabytków i Joannę Kardasińską, prezes Fundacji na rzecz Zamku Książęcego Niemodlin 1313
12.10 – wręczenie odznak „Za opiekę nad zabytkami” przez wojewodę opolskiego Sławomira Kłosowskiego 13.00 – „Od znaleziska do zabytku. Znaczenie odkryć przypadkowych w archeologii” – Grzegorz Molenda, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu 13.20 –„Dywany kwietne na Liście reprezentatywnej niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO” – Błażej Duk, przedstawiciel wspólnoty depozytariuszy z Zalesia Śląskiego
13.40 – „Pomniki Historii w województwie opolskim” – Patrycja Szkółka, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu Poczęstunek, przerwa kawowa Dziedzictwo niematerialne naszym skarbem 15.00 – „Tradycje od pokoleń. Żywe dziedzictwo na Śląsku Opolskim. 20 lat Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i 10 lat Krajowej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego” – dr Joanna Banik, Oddział Terenowy Narodowego Instytutu dziedzictwa w Opolu
15.15 – „Fenomen pisanki” – Helena Wojtasik, prezes Stowarzyszenia Twórców Ludowych – Oddział w Opolu 15.50 – „Zielarstwo i ziołolecznictwo na Śląsku Opolskim” – Gabriela Kollman, przedstawicielka wspólnoty depozytariuszy z Dobrzenia Wielkiego 16.20 – „Tradycje hafciarskie w Dobrzeniu Wielkim” – Piotr Szafrański, lider wspólnoty depozytariuszy z Dobrzenia Wielkiego 16.45 – „Plecionkarstwo na Śląsku Opolskim – pokaz i gawęda” – mistrz Tadeusz Taszycki z Chróścic 18.00 – koncert kwartetu smyczkowego Dodatkowo: zamkowy ryneczek – rękodzieło, lokalne smaki, zioła, napary, miody,
23.04. – niedziela
„Czym skorupka za młodu nasiąknie” 10.00 – 17.00 – zwiedzanie Zamku w Niemodlinie z przewodnikiem 12.00 – 16.00 – warsztaty zamkowe: plecionkarstwo, czerpanie papieru, ceramika 13:30 – 17:00 – zwiedzanie z historykiem sztuki kościoła parafialnego 14:00 – rozstrzygnięcie konkursu plastycznego dot. ochrony zabytków pt „Czym skorupka za młodu nasiąknie” Dodatkowo: zamkowy ryneczek – rękodzieło, lokalne smaki, zioła, napary, miody, Organizatorami imprezy są Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków i Fundacja na rzecz Zamku Książęcego Niemodlin 1313. Partnerami zaś: Narodowy Instytut Dziedzictwa – Oddział Terenowy w Opolu i Rzymskokatolicka Parafia pw. Wniebowzięcia NMP w Niemodlinie
.
Fot. Paweł Augustyniak
