Fotografie z końca XIX wieku, przedstawiające barwne życie arystokracji oraz kulturę i obyczaje na Litwie, w Polsce i Europie, zostaną zaprezentowane w Muzeum Łazienki Królewskie na wystawie Odnalezione obrazy. Fotoestetyka hrabiego Benedykta Henryka Tyszkiewicza (1852-1935). Wśród ok. 200 odbitek znajdą się ujęcia prezentujące autora zbioru: polsko-litewskiego arystokraty, który rodzinną fortunę wykorzystał między innymi do podróżowania i rozwijania swojej pasji fotograficznej. Wystawa odbywać się będzie od 8 grudnia 2023 do 10 marca 2024 r. w Stajniach Kubickiego w Łazienkach Królewskich.
Prezentowane zdjęcia stanowią znaną nam dziś część dużego dorobku artystycznego hrabiego Benedykta Henryka Tyszkiewicza – bogatego ziemianina, a zarazem ekscentryka i zamiłowanego fotografa. W trakcie swoich podróży po Europie, Afryce i Ameryce północnej, za pomocą aparatu fotograficznego utrwalał wizerunki lokalnych mieszkańców. Autora poznamy nie tylko jako podróżnika, etnografa i portrecistę, lecz także jako artystę-kreatora (inscenizowane fotografie francuskich aktorek). Zdjęcia tworzył za pomocą różnych rodzajów aparatów, w tym gabarytowego aparatu atelierowego oraz małego podróżnego, co w XIX wieku było oznaką luksusu, ale przede wszystkim profesjonalizmu. Tą techniczną różnorodność można zaobserwować na wystawie. Czytelna jest w różnych formatach odbitek, ale i estetycznych efektach pracy fotografa.
Poza reportażem i migawkami z podróży Tyszkiewicz eksplorował granice fotografii poprzez grę między tym, co prawdziwe a udawane, żart, inscenizację. Dlatego na wystawie oprócz zdjęć prezentujących kulturowe dziedzictwo Litwy i Polski, będziemy mieli okazję przyjrzeć się barwnemu życiu XIX-wiecznej arystokracji. Tyszkiewicz nie tylko uwielbiał fotografować otoczenie, lecz również sam chętnie pozował do zdjęć. Obok scen z polowań i wnętrz pałaców, zobaczymy go w wielu dowcipnych i stylizowanych ujęciach z rodziną i przyjaciółmi, a także z miłością jego życia, Francuzką Isabelle. Do barwnej postaci hrabiego nawiązuje oprawa graficzna ekspozycji w kolorze pomarańczowym: jest to odniesienie do drzewek pomarańczy, które hrabia z zamiłowaniem hodował w swojej posiadłości na Litwie – mówi Vilija Ulinskytė-Balzienė, kuratorka Muzeum Fotografii w Szawlach (Siauliai), współorganizatora wystawy.
Widzowie będą mogli poznać artystyczne i naukowe ambicje hrabiego, jak również jego związki z Polską i Litwą. Twórczość Benedykta Henryka Tyszkiewicza, niezwykle interesująca ze względu na swoje walory estetyczne, jest także świadectwem okresu szczególnych relacji w polsko-litewskiej wspólnocie kulturowej.
Przez długi czas uważano, że fotografie hrabiego Tyszkiewicza zaginęły, a jego twórczość była znana jedynie z kilku zdjęć jego autorstwa oraz nielicznych publikacji w prasie. Jednak kilkadziesiąt lat temu na rynku sztuki we Francji pojawiły się dwa niewielkie zbiory autorskich odbitek Tyszkiewicza, które następnie zaprezentowano na wystawie we francuskim Muzeum Nicéphore’a Niépce’a. Kolejny, ogromny zbiór pojawił się w ostatnich latach na Litwie, dzięki staraniom małżeństwa kolekcjonerów, Gražiny i Gediminasa Petraitisów. To właśnie z ich kolekcji, jak również ze zbiorów Muzeum Fotografii w Szawlach pochodzą fotografie prezentowane w Łazienkach Królewskich.
Ekspozycji towarzyszy bogaty program wydarzeń skierowanych do dzieci, młodzieży oraz dorosłych, z czego najbardziej godne polecenia są:
• oprowadzanie kuratorskie, prowadzone przez dr. Dainiusa Junevičiusa, kuratora ekspozycji (piątek 8 grudnia, godz. 15.00)
• wykład dr. Dainiusa Junevičiusa pt. „Nowa historia fotografii XIX wieku na Litwie” (sobota 9 grudnia, godz. 12.30)
Wstęp na oba wydarzenia jest bezpłatny, obowiązują zapisy pod adresem rezerwacje@lazienki-krolewskie.pl
Muzeum zaprasza też na spotkania i warsztaty poświęcone m.in. technikom fotograficznym, dawnym grom, tradycjom i obyczajom.
Ekspozycja została objęta Honorowym Patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy oraz Prezydenta Republiki Litewskiej Gitanasa Nausėdy.
Wystawa Odnalezione obrazy. Fotoestetyka hrabiego Benedykta Henryka Tyszkiewicza (1852-1935)
Termin i miejsce: 8 grudnia 2023 r. – 10 marca 2024 r., Stajnie Kubickiego w Muzeum Łazienki Królewskie
Wstęp: 16 zł – bilet normalny, 8 zł – ulgowy, 1 zł – dzieci do lat 7 i młodzież do 26. roku życia; w piątki – bezpłatnie
Organizatorzy: Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie oraz Muzeum Fotografii w Szawle (Siauliai)
Kuratorzy: historycy fotografii dr Dainius Junevicius i dr Małgorzata Maria Grąbczewska
Wsparcie finansowe: Litewska Rada Kultury
Sponsor: Dom aukcyjny ARS VIA (Litwa)
Projekt graficzny: Juozapas Švelnys
Architekt: Jurgis Dagelis
Informacje na stronie Muzeum Łazienki Królewskie: https://www.lazienki-krolewskie.pl/pl/wydarzenia/odnalezione-obrazy
Zdjęcie Stajni Kubickiego – autora, słynnego fotografa – mat. prasowe MŁK
