GOŚCIE GLOBTROTERA: INOWŁÓDZ – SPAŁA – TOMASZÓW MAZOWIECKI

 

 

 

Gościliśmy p. Agnieszkę Biniek – naczelnik wydziału informacji i promocji turystycznej starostwa powiatowego w Tomaszowie Mazowieckim, Zenona Chojnackiego – wójta gminy Inowłódz oraz Michała Słoniewskiego – prezesa Lokalnej Organizacji Turystycznej w Spale i jego zastępcę Roberta Papisa. Goście przedstawili multimedialnie walory turystyczne powiatu i jego najważniejszych pod tym względem miejsc.

 

– W składającym się z 10 gmin wiejskich i jednej miejskiej naszym powiecie – mówiła A.Biniek prezentując serię ciekawych zdjęć – jest sporo do zobaczenia. Nie brak też świetnych miejsc na wypoczynek, również aktywny. Historyczne początki Tomaszowa sięgają co prawda dopiero końca XVIII wieku i to przede wszystkim jako początkowo osady nad rzeką Wolbórką, przy piecu hutniczym, a później ośrodka przemysłu włókienniczego.

 

Do czasów dynamicznego rozwoju Łodzi jako „Ziemi Obiecanej” jednego z najważniejszych w regionie. W mieście zachowało się jednak kilka wartych zobaczenia po fabrykanckich pałacyków i willi. Przede wszystkim Pałac Ostrowskich z 1812 roku – obecnie muzeum, neogotycki kościół Zbawiciela oraz drugi, św. Antoniego z 1864 r. Klasycystyczne jatki – współcześnie Galeria pod Arkadami oraz ratusz z połowy lat 20-tych XX w.

 

Bardziej znane w mieście lub na jego obrzeżach są m.in. Rezerwat przyrody Niebieskie Źródła i Skansen rzeki Pilicy. Pisaliśmy już o nich parokrotnie, można odnaleźć te relacje. A najlepiej zajrzeć na strony internetowe: www.tomaszow-maz.eu, www.powiat-tomaszowski.pl, www.skansenpilicy.pl. czy www.okrąglica.pl .

 

Na tym ostatnim można zapoznać się z promowanym jako najciekawszy produkt turystyczny „Tomaszowska Okrąglica” nawiązujący do historycznego i kulturowego dziedzictwa miasta. W jego skład wchodzą zarówno już wspomniane atrakcje, jak i Groty Nagórzyckie – podziemna trasa turystyczna w południowej części Tomaszowa Mazowieckiego poprowadzona w tradycyjnej drewnianej górniczej obudowie w byłej podziemnej kopalni piasku wydobywanego od końca XVIII do początku XX w. na potrzeby gospodarcze oraz hut szkła.

 

Zabytków, atrakcji i ciekawych miejsc nie brakuje również w powiecie. Oprócz Inowłodza i Spały przedstawionych podczas tego spotkania również, osobno, trudno nie wspomnieć, mówiła zresztą o nich również p. Agnieszka Biniek, o Zalewie Sulejowskim, który z planowanego rezerwuaru wody na potrzeby głównie Łodzi stał się popularnym miejscem wypoczynku, sportów wodnych oraz… miejscem odpoczynku dla przelotnych ptaków.

 

Podobnie o założonym w latach 1934 – 1936, ale zniszczonym przez Niemców podczas okupacji i odrodzonym w 1949 r. Ośrodku Hodowli Żubrów w Smardzewicach, czy poniemieckim kompleksie fortyfikacji z okresu II wojny światowej znanym jako Bunkry w Konewce. A także o ciekawych zabytkach starej architektury sakralnej i świeckiej.

 

Jak np. kościoły: gotycki z metryką od 1462 r. , z późniejszym wyposażeniem wnętrz w Będkowie, w Czerniewicach, Krzemienicy, Lubochni, Ujeździe, kościół i klasztor franciszkanów w Smardzewicach. Neogotycki pałac Antoniego Ostrowskiego w Ujeździe, zajazd poczty konnej w Rokicinach, dwory itp.

 

Wiele informacji o nich znajduje się również w bezpłatnym informatorze turystycznym „Zalew Sulejowski, Spała i Tomaszów w Dolinie Pilicy”. Jednym z kilku, którzy goście przywieźli dla uczestników spotkania. Spały oczywiście przedstawiać nie trzeba, chociaż dr Michał Słoniewski przypomniał o jej głównych atrakcjach, nie zapominając o organizowanych w lecie Jarmarkach Spalskich.

 

Bogate są również tereny zielone dawnej Puszczy Spalskiej. Parki krajobrazowe: Spalski i Sulejowski. Rezerwaty: Jeleń, Konewka, Kruszewiec, Łaznów, Małecz, Niebieskie Źródła, Rawka, Sługocicie, Starodrzew Lubochniański, Gać Spalska, Spała, Twarda, Żądłowice. O parkach i pomnikach przyrody – a tych jest w sumie 549 ! – nie wspominając.

 

Hitem spotkania, bo ogromna większość prezentowanych zabytków, atrakcji turystycznych i miejsc była uczestnikom spotkania znana już z pobytów w powiecie tomaszowskim lub poprzednich prezentacji, okazała się informacja wójta Chojnackiego o zakończeniu odbudowy ruin zamku Kazimierza Wielkiego w Inowłodzu i przygotowaniach do jego otwarcia w nowej roli.

 

Zamek ten, jako lokalną siedzibę władzy monarszej, placówkę obronną na granicy z ówczesnym Księstwem Mazowieckim, a zarazem ochronę brodu przez Pilicę i komory celnej na ważnym szlaku handlowym, zbudowany został w latach 1387 – 1390. Później przechodził w inne ręce. Najpierw, za pożyczone królowi pieniądze, braci Jana i Abrahama Niemirów (Niemierza) Nowodworskich.

 

W 1393 r. Władysław Jagiełło wykupił jednak zamek z zastawu, sfinansował jego rozbudowę i gościł w nim co najmniej 6 razy. Pod koniec życia protoplasta dynastii Jagiellonów stworzył w Inowłodzu starostwo, a Piotr ze Strykowa został pierwszym stanowionym lokalnym starostą królewskim.

 

Później ta lokalna warownia była rozbudowywana, przebudowywana, miała kolejnych właścicieli – zainteresowanych szczegółami odsyłam do innych źródeł – aż została wysadzona w 1657 r. przez wycofujących się z Polski Szwedów. Rozwalone mury stały się miejscem pozyskiwania budulca na inne obiekty. Do tego stopnia, że pod koniec XIX w przestały być nawet widoczne.

 

Prace archeologiczne podjęte w latach 70-tych XX w doprowadziły jednak do odkopania tego, co zachowało się oraz m.in. 38 tys. ruchomych zabytków w postaci szkła, ceramiki, kafli, przedmiotów metalowych itp. W 2005 r. dzięki współfinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przygotowano dokumentację umożliwiającą częściową rekonstrukcję ruin i ich adaptację na nowe potrzeby.

 

Później w II etapach dokonano częściowej odbudowy, zaś w latach 2009 – 2012, za środki pomocowe Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, zakończono prace. Oznacza to, że zakonserwowano i utrwalono ruiny zamku wpisanego do rejestru zabytków. A także częściowo zrekonstruowano i odbudowano niektóre pomieszczenia, m.in. wieżę.

 

Ma to duże znaczenie dla ochrony dziedzictwa narodowego, gdyż pozwala odczytać – chociaż np. ścisłej wysokości dawnej zamkowej wieży nie udało się ustalić, odbudowana została więc wg. przypuszczeń – dawne średniowieczne założenie obronne z fosą, mostem nad nią, elementami systemu obronnego w strefie bramy zamkowej itp.

 

Uroczyste zakończenie prac, a formalnie „Przywrócenie dawnej świetności zamkowi Kazimierza Wielkiego w Inowłodzu” i przekazanie go na nowe cele, odbędzie się 15 czerwca br. W zamku znajdą się: punkt Informacji Turystycznej, Ekspozycja dziejów zamku, Biblioteka gminna, Gminny klub – świetlica oraz pomieszczenia techniczne i pomocnicze.

 

W programie uroczystości z tej okazji znajduje się msza w Rycie Trydenckim z koncertem Chóru Gregoriańskiego w kościele św. Michała Archanioła w Inowłodzu. Gdyż – to już moje przypuszczenie i komentarz – w malutkim, romańskim kościółku św. Idziego tylu gości nie zmieściłoby się. Ciekawie zapowiada się również popołudniowy program artystyczny.

 

Są w nim m.in. spektakl teatralny „Średniowieczna Ballada”, występ chóru PSM w Tomaszowie Maz., podsumowanie konkursów: literackiego i plastycznego, kilka recitali i koncertów, widowisko „Duch na baszcie zamku”. A także pokazy ognia oraz występ zespołu pieśni i tańca średniowiecznego. Nie zabraknie również atrakcji towarzyszących.

 

Wójt zapowiedział bowiem także Jarmark Średniowieczny z pokazami kunsztu rycerskiego, Obozowisko rycerskie oraz Zabawy plebejskie w obozie rycerskim z kuglarzami, pantomimą itp. Zapowiada się to więc bardzo atrakcyjnie.

 

A goście będą mogli przy okazji zobaczyć i inne zabytki, z których słynie Inowłódz. Przede wszystkim kościół św. Idziego i dawną synagogę z połowy XIX w. No i atrakcje leżących po sąsiedzku Spały oraz Konewki. Warto więc zarezerwować sobie czas na tę czerwcową sobotę.