Na zachodnim obrzeżu blisko 100-tysięcznego miasta Hanau w Hesji, w dawnym miasteczku a obecnie jego dzielnicy Kesselstadt, stoi, w dużym parku krajobrazowym, barokowy zamek, a właściwie pałac, gdyż nie miał on nigdy cech obronnych lecz tylko reprezentacyjne, Philippsruhe. Czyli, w swobodnym tłumaczeniu, „Cichy Zakątek Filipa” – jego fundatora hrabiego Philippa Reinharda.
Francuska inspiracja
Jak na taki, zdecydowanie zbyt duży, a ciszy i pustki nie było w nim chyba nigdy. Zamkowo – ogrodowy kompleks usytuowany został na wysokim brzegu rzeki Men, bokiem do jego nurtu. I wzniesiony w latach 1700-1725 w miejscu zniszczonej doszczętnie w czasie wojny trzydziestoletniej dawnej średniowiecznej warowni. Stąd, chyba na zasadzie tradycji, nazwanie go zamkiem. Pełnił on rolę letniej rezydencji Philippa, a inspiracją do jej budowy był znajdujący się w pobliżu Wersalu malowniczy francuski dworek Clagny (Château de Clagny). Swój obecny wygląd uzyskał podczas ostatniej większej przebudowy i modernizacji jaka miała miejsce w latach 1875–1880.
Wykonana została według projektu i pod nadzorem Ferdinanda Meldahla, jednego z najważniejszych duńskich architektów XIX wieku, na potrzeby rodu Hesse-Kassel zu Rumpenheim. Pałac nie został uszkodzony podczas II wojny światowej, chociaż alianckie naloty niemal całkowicie zmiotły z powierzchni ziemi centrum Hanau. Straty spowodował dopiero pożar w dniu 7 sierpnia 1984 r., wywołany przez nieostrożność dwu młodych ludzi palących koperty. Pożar ten, gaszony był przez 4 godziny przez 12 oddziałów straży pożarnej z Hanau, dzielnicy Main-Kinzig i Frankfurtu, a także armię amerykańską.
Fotografie pożaru w muzealnej prezentacji
Zaś akcja ta sfotografowana została przez byłego żołnierza USA Charlesa Proctera i Mike Jilga ze Steinheim, a zdjęcia stanowią obecnie fragment muzealnej prezentacji. Straty były poważne, zwłaszcza w postaci nieodwracalnego zniszczenia części znajdujących się w zamku dzieł sztuki, ratowanych jednak, z dużymi sukcesami przez strażaków, policję, żandarmerię wojskową oraz pracowników gminy. Rekonstrukcja trwała do 1987 roku. Obecnie w pełni odrestaurowanym zamku mieści się muzeum, pałac ślubów oraz kawiarnia, a w podziemiach z wejściem od strony Menu, restauracja „Gewölbekeller” (Sklepiona Piwnica), od obiadu w której rozpoczynamy znajomość z tą historyczną budowlą.
Po nim zaś zwiedzanie z przewodniczką znajdującego się w niej Muzeum Historycznego Hanau. Przechodząc z sali do sali oglądamy piękne sufity stiukowe, wspaniałe intarsje z drewna, a także obrazy i rzeźby – dzieła sztuki artystów z Hanau, takich jak Anton Wilhelm Tischbein, Friedrich Bury i Moritz Daniel Oppenheim, czy w przypadku rzeźb August Gaul. Zaś snycerstwa – rzeźbionych mebli oraz drewnianych dekoracji ściennych, mistrzów rzemiosła artystycznego. Do najsłynniejszych i najważniejszych eksponatów muzeum należy piękny egzemplarz złotnictwa: Kielich Rady Hanau oraz portrety hrabiów Hanau i landgrafów Hesji-Kassel.
Muzeum Teatru Papierowego i Państwo Baśni Grimmów
Z dwu najważniejszych, osobnych działów muzeum, swoistych „muzeów w muzeum”, jedyne w Niemczech Muzeum Teatru Papierowego z regularnymi występami, istniejące tu od 30 lat, jest obecnie nieczynne ze względu na modernizację. Dostępne jednak są zbiory GrimmsMärchenReich – Państwa Baśni Grimmów, pierwszego, istniejące od 2019 roku, interaktywnego muzeum w Niemczech poświęconego tej tematyce. Mieści się ono w prawym skrzydle zamku. Jego zwiedzanie, to podróż przez ponad 340 m² krainy baśni przez siedem baśniowych światów.
Przechodzenie przez „szepczący korytarz”, oglądanie, atrakcyjne nie tylko dla dzieci, bajkowych krajobrazów z postaciami w kostiumach z epoki, „pokój metamorfozy”, strefę czytelniczą z książkami, stacjami audio i filmami oraz poznawanie historii z dzieciństwa i życia braci Grimmów. Nie tylko sławnych językoznawców oraz zbieraczy baśni, legend i ludowych bajek, ich opracowywanie i publikowanie, braci Jacoba Wilhelma i Ludwiga Emila ale również ich mniej słynnego brata, artysty malarza Ludwiga Emila. Ponadto całej rodziny Grimmów w poświęconym jej salonie oraz oglądanie miasta Hanau pod koniec XVIII wieku oczami dzieci.
Unikalne eksponaty i Park Rzeźb
Można również obejrzeć niektóre unikalne eksponaty, takie jak teczka i surdut Jacoba Grimma, czy projekt pomnika narodowego braci Grimmów stojącego w Rynku przed Nowym Ratuszem w Hanau, ze zbiorów Hanauer Geschichtsverein 1844. Krajobrazowe ogrody zamkowe nie tylko zapraszają do relaksu w zielonym otoczeniu. Jest tam również park rzeźb, w którym znajdują się dzieła rzeźbiarzy o międzynarodowej renomie (m.in. Clausa Bury’ego, Michaela Croissanta, Franza Erharda Walthera, Jamesa Reinekinga, Klausa Simona i Dorothee von Windheim). Nic dziwnego, że Zamek Philippsruhe cieszy się dużym zainteresowaniem.
Również dzięki świetnej, umiejętnej promocji oraz systematycznego organizowana, poza możliwością tradycyjnego zwiedzania, również imprez tematycznych oraz aktywnych przeznaczonych dla różnych rodzajów osób, od 4-letnich dzieci, poprzez wycieczki szkolne, do seniorów. Ich program, z datami, charakterem, kosztami udziału itp. publikowany jest ze znacznym wyprzedzeniem. Ten, który ogladam i osobno mam w ręku, aż do grudnia 2025 roku. Znaleźć je można na: www/museen-hanau.de. Oto kilka przykładów, pokazujących skalę możliwości oraz budzenia zainteresowania różnych rodzajów zwiedzających.
Dla każdego coś ciekawego… ekstra
Sesje i warsztaty fotograficzne w historycznym parku krajobrazowym tej około 300-letniej barokowej letniej rezydencji landgrafów z Hanau, stanowiące zarówno temat, jak i tło. Ich uczestnicy skupiają się nie tyle na fotografowaniu roślin, co próbach uchwytywania atmosfery, życia i szczególnych cech angielskiego parku krajobrazowego. Jednocześnie poznają wiele szczegółów oraz anegdot na temat parku i pałacu, który kiedyś gościł europejską szlachtę oraz cesarza. Dla dzieci od lat 6 poznawanie i aktywny udział w historii Czerwonego Kapturka.
Który – zacytuję z programu – „szedł do domu swojej babci, gdy zgubił się w parku zamkowym. Zły czar trzyma ją teraz w niewoli. Pomóż Czerwonemu Kapturkowi rozwiązać zagadki i złamać czar, który trzyma ją uwięzioną w parku zamkowym. Jest to interaktywna wycieczka bajkowa, podczas której dzieci i dorośli demonstrują swoją wiedzę na temat bajek i pomagają Czerwonemu Kapturkowi rozwiązywać trudne łamigłówki. Następnie uczestnicy mogą samodzielnie wyruszyć w magiczną podróż do Bajkowego Królestwa braci Grimm”. Inną propozycją jest wycieczka nazwana Zapach pomarańczy w parku zamkowym.
Szukanie skarbu z GPS
Pobudza ona do działania nos, bujna zieleń cieszy oczy, a świeże owoce zachwycają podniebienie. Czyli wycieczka angażująca wszystkie zmysły, a jednocześnie spacer po parku pałacowym i jego historii. Podczas wycieczki jej uczestnicy mogą liczyć na drinka i świeże owoce. Nowoczesny charakter mają wycieczki pod hasłem Odkryjmy Park Pałacowy Philippsruh z urządzeniem GPS! Rodziny mogą odkrywać zabytkowy park z pomocą nich i dowiedzieć się wiele o jego fascynującej historii. Używając arkusza układanki i swoich zmysłów, zespół współpracuje, aby znaleźć współrzędne.
Różnorodne tematy parku pałacowego – od sztuki, kultury i ekologii, po historię pałacu oraz parku, są przekazywane w zabawny sposób. Odkrywcy w każdym wieku nie tylko uczą się, jak korzystać z urządzeń GPS, ale także odkrywają magiczne miejsca i interesujące rośliny. Jeśli uda się im rozwiązać wszystkie zagadki, na końcu znajdują zaginiony skarb. Jest to wycieczka dla dzieci w wieku od 8 lat. Inny charakter mieć będzie, zapowiedziane na 19 września br. zwiedzanie tematyczne poświęcone życiu i twórczości artysty malarza Antona Wilhelma Tischbeina.
Wiersze własne i cudze
Jako najmłodszy z pierwszego pokolenia tej rodziny malarzy, czytam w programie, nie zawsze miał łatwo. Na początku „po prostu” towarzyszył odnoszącym sukcesy braciom, którzy podróżowali po Holandii, odnosili sukcesy na dworze landgrafa w Kassel lub otrzymywali zlecenia od ważnych kolekcjonerów. Wytrwał jednak na swojej drodze, o czym świadczy bogactwo dokumentów archiwalnych i jego obrazy. W niektórych miejscach ujawnia bardzo unikalny styl, jak wyraźnie pokazuje przykład rodzinnego portretu z Genewy, a czasami umieszcza akcenty nieco inaczej niż jego bracia. Tworzył jako portrecista, malarz historyczny, malarz dworski i nauczyciel akademicki.
Niezwykłe oraz bardzo interesujące mogą być wycieczki: Poznaj ogrody pałacowe w sposób literacki i międzykulturowy. Oprócz ciekawej i pełnej wydarzeń historii parku, które poznają uczestnicy, w wybranych miejscach prezentowane są wiersze i wersety znanych pisarzy. Uczestnicy są również zapraszani do przyniesienia swoich wierszy, lub z ich ojczyzny i przeczytania ich na głos, co przekształca wycieczkę w wyjątkowe doświadczenie międzykulturowe. Przy czym opcjonalnie każdy uczestnik tych wycieczek jest zapraszany do przyniesienia wiersza i przeczytania go na głos.
Edukatorzy muzealni w historycznych rolach
Inny charakter mają wycieczki nazwane Stróż Nocny. Ich uczestnicy mogą towarzyszyć stróżowi nocnemu w jego spacerze po Parku Pałacowym Philippsruhe. Nie krępuje się on ujawniać niektóre sekrety, którymi dzielono się za zamkniętymi drzwiami. Ten zabawny spacer po parku odbywa się z edukatorem muzealnym Davidem Greaux w roli stróża nocnego. Wymagany jest ubiór odpowiedni do pogody. Podobnie z udziałem przewodnika – edukatora, odbywają się wycieczki nazwane Bajki. Oprócz poznawania bogatej historii parku, uczestnicy mogą spodziewać się bajek i wierszy w wybranych miejscach.
Ich przewodnik Alexander Bork jako Baron von Knigge ubrany w strój z epoki, w perukę i trójgraniasty kapelusz, zabiera zainteresowanych gości na zabawną wycieczkę po wspaniałych komnatach pałacowych. Przedstawia główne z nich, m.in. sale: Czerwoną i Niebieską, historię pałacu, a także swoją pracę jako mistrza decorum i etykiety. Podobny charakter mieć będzie wycieczka Zima zapowiedziana na 7 grudnia br. Miłośnicy bajek i kultury mogą liczyć na magiczny zimowy spacer po zabytkowym terenie zamku i parku. Jest więc w czym wybierać zgodnie z zainteresowaniami.
Zdjęcia: © Cezary Rudziński
Autor uczestniczył w międzynarodowym dziennikarskim wyjeździe studyjnym „Niemiecki Szlak Baśni” na zaproszenie DZT – Niemieckiej Centrali Turystyki i Deutsche Märchen Straße w Kassel.
