Przez ponad półtora wieku Zagłębie Ruhry było przemysłowym sercem Niemiec. Królowały tu węgiel i stal. Z działających tu niegdyś ponad dwustu kopalń węgla do dziś zostały tylko dwie, a od XVIII stulecia do czasu załamania się tutejszego górnictwa w końcu XX wieku wudobyto spod ziemi łącznie siedem miliardów ton węgla. Teraz region ten postawił na kulturę, naukę i turystykę.
W latach 90. XX w. w Zagłębiu Ruhry za przeszło 5 miliardów marek realizowano ponad sto ambitnych projektów przekształcając poindustrialne budowle w centra kultury, nauki i handlu. Między innymi przerobiono hutę cynku w Oberhausen na Muzeum Przemysłu, port przeładunkowy w Duisburgu na centrum rozrywki, kopalnię węgla w Bochum na Muzeum Górnictwa a halę produkcyjną huty stali na salę koncertową. Największy niegdyś zbiornik gazu w Oberhausen (117 m. wysokości i 67 m średnicy), przekształcony został w galerię i wieżę widokową. Szklana winda wozi zwiedzających na samą górę, skąd rozciąga się wspaniały widok na okolicę. Nic dziwnego, że gazometr w Oberhausen odwiedziło już kilka milionów turystów.
Zagłębie Ruhry przebudowuje się z pomysłem, nie niszczy się świadectw przemysłowej przeszłości, ale szuka się dla nich innego zastosowania. „Dortmunder U”, dawna siedziba browaru w Dortmundzie, wielki ceglany budynek jeszcze niedawno był w bardzo złym stanie. Po zainwestowaniu prawie 50 milionów euro dziś mieszczą się w nim m.in. muzeum sztuki, centrum gospodarki kreatywnej i liczne instytuty uniwersyteckie.
Zagłębie Ruhry jest dziś centrum nowoczesnych technologii i nauki; jest tu pięć uniwersytetów oraz setki instytutów badawczych. Duży nacisk kładzie się na rozwój kultury. Na terenie zagłębia jest dwieście muzeów, w tym otwarte niedawno nowoczesny gmach Muzeum Folkwang ze wspaniałymi zbiorami malarstwa zwłaszcza niemieckich ekspresjonistów. Statystycznie jedno muzeum przypada tu na 26 tys. mieszkańców! (średnio dwa razy więcej niż w Europie), czynnych jest 120 teatrów oraz blisko sto sal koncertowych. Każdego roku organizowanych jest tu 250 festiwali.
Na terenie Zagłębia Ruhry znajduje się najdłuższy pasaż handlowy i największe centrum handlowo-rozrywkowe w Europie CentrO w Oberhausen, niezwykłe muzea i galerie sztuki oraz parki rozrywki. Nie brakuje też sportu, z piłką nożną na czele.
Centrum kreatywności
Symbolem Zagłębia Ruhry jest wieża szybowa kopalni węgla Zollverein w Essen, niezwykły pomnik kultury przemysłowej wpisany w 2001 r. na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Kopalnia Zollverein w Essen była dawniej największą i najnowocześniejszą kopalnią węgla kamiennego na świecie. Założona w 1847 roku, na początku XX w. zatrudniała ponad 5 tys. osób i wydobywała 12 tys. ton węgla na dobę. Ostatecznie zamknięta została w 1986 roku.
Kopalnia przeszła metamorfozę za pieniądze z Unii Europejskiej i jest obecnie centrum kreatywności. Utworzono tu muzeum techniki prezentujące dawne wyposażenie kopalni i proces wydobycia węgla. Holenderski architekt Rem Koolhaas zaprojektował podświetlone na pomarańczowo ruchome schody prowadzące do Ruhr Museum, gdzie prezentowane są znalezione na tym terenie skamieniałości w skałach i węglu, świadectwa historii i pamiątki po żyjących tu ludziach.
W części budynków powstało kasyno, restauracja w industrialnym wnętrzu oraz prestiżowe muzeum wzornictwa przemysłowego w przebudowanej starej kotłowni kopalnianej, gdzie zgromadzono przykłady przedmiotów najlepszych projektantów pracujących dla przemysłu – jak ciekawe rozwiązania od pendrivów baterii łazienkowych, lamp czy mebli, aż do lekkiego helikoptera. W innych budynkach kopalni i koksowni mieszczą się dziś biura projektantów, galerie sztuki, sale wystawowe, restauracje i kawiarnie a także basen a zimie lodowisko.
Z istniejących niegdyś w Zagłębiu Ruhry 200 kopalń węgla zostały tylko dwie, a od XVIII stulecia do czasu załamania się tutejszego górnictwa, wydobyto spod ziemi łącznie siedem miliardów ton węgla.
Turystycznym szlakiem przez zielone zagłębie
Dziś ten zapylony niegdyś i szary region jest dziś zielony. Oprócz wielu stref zieleni otaczających kompleksy przemysłowe, jest tu mnóstwem lasów i jezior. Na terenie malowniczego rezerwatu przyrody „Wyspa Bislicher” (Bislicher Insel) jest największa w Nadrenii Północnej-Westfalii kolonia kormoranów. Rokrocznie goszczą tam też tysiące dzikich gęsi.
Wytyczony szlak przyrodniczy i krajobrazowy prezentuje nowo ukształtowany krajobraz przemysłowy, wiele z nowych terenów zielonych powstało na zrekultywowanych hałdach. Miejsca po kopalniach odkrywkowych zalano wodą i zamieniono w sztuczne jeziora.
Szlak kultury przemysłu prowadzi do zabytkowych obiektów industrialnych i zabytków techniki. Pokazuje nowe zagospodarowanie obiektów poprzemysłowych. Wytyczono mnóstwo ścieżek rowerowych umożliwiając zwiedzanie regionu na dwóch kółkach. Modne stało się też pływanie po licznych kanałach i rzekach, których stan czystości znacznie się poprawił. Sieć szlaków wodnych w całym regionie ma około 200 kilometrów długości.
Dla Śląska, który doświadcza teraz zmian, jakie w Niemczech miały miejsce kilkanaście lat temu – to co dzieje się teraz w Zagłębiu Ruhry może być wzorem jak postępować z terenami i obiektami poprzemysłowymi oraz jak przeprowadzić cały skomplikowany proces restrukturyzacji regionu gdzie przez kilkaset lat dominował przemysł ciężki.
Zdjęcia: Grzegorz Micuła i Ruhr Tourismus (1)
Więcej informacji:
